THEPOWERGAME
1%. Αυτό είναι το ποσοστό της πραγματικής απορρόφησης των συνολικών πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης στη χώρα μας μέχρι τις 30 Ιουνίου του 2022, σύμφωνα με τα αποτελέσματα του Focus Report του Ινστιτούτου ΕΝΑ1. Πρόκειται για την απόλυτη απόδειξη της κυβερνητικής αποτυχίας. Είναι πραγματικά εντυπωσιακό το πώς το πολυδιαφημισμένο «επιτελικό κράτος» αποδεικνύεται εξαιρετικά ανίκανο: ανίκανο να εκμεταλλευτεί μία ιστορική δυνατότητα για τη χώρα μας. Η διαχειριστική ανεπάρκεια είναι η μία όψη της απάντησης για το πώς φτάσαμε έως εδώ. Δεν είναι όμως μόνο η ανεπάρκεια αυτό που αναδεικνύεται από την χαμηλή απορρόφηση και τα λιμνάζοντα κονδύλια του Ταμείου Ανάκαμψης. Τα απογοητευτικά δεδομένα αποτυπώνουν το βαθύτερο πρόβλημα της κυβέρνησης: αντιμέτωπη με μια ιστορική κρίση πορεύεται εγκλωβισμένη σε αποτυχημένες εκτιμήσεις για το εφήμερο της ακρίβειας, κυρίως όμως σε μια ιδεοληπτική πολιτική που δεν συγκρούεται με τον πυρήνα του προβλήματος και εν τέλει στοιχίζει πολύ ακριβά στην ελληνική κοινωνία.
Δεν χρειάζεται να είναι κανείς μάντης κακών – όπως αρχικά μας κατηγορούσαν κορυφαία κυβερνητικά στελέχη – για να προβλέψει ότι τα χειρότερα βρίσκονται μπροστά μας. Στο ευρωπαϊκό πρωτάθλημα της ακρίβειας η Ελλάδα πρωταγωνιστεί. Μια ματιά στα συγκριτικά δεδομένα του πληθωρισμού, το κόστος των καυσίμων, τα τιμολόγια της ενέργειας, αρκεί για να κρίνει κανείς την πολιτική της Νέας Δημοκρατίας. Η κυβέρνηση, εδώ και καιρό, έχει επιλέξει να περιορίζεται σε διάφορα επιδόματα, ατάκτως ερριμμένα, που όχι μόνο δεν λύνουν το πρόβλημα, αλλά κάνουν ακριβώς το αντίθετο: επιδοτούν με κρατικό χρήμα την κερδοσκοπία και απειλούν τα δημόσια οικονομικά της χώρας με νέο εκτροχιασμό. Με αυτά τα δεδομένα, τα στοιχεία για τη διαχείριση του Ταμείου Ανάκαμψης το πρώτο εξάμηνο του 2022 δεν αφήνουν πια κανένα περιθώριο αμφιβολίας: αντί η κυβέρνηση να οχυρώνει τη χώρα, πορεύεται σε έναν δύσκολο χειμώνα δίχως καμιά προετοιμασία.
Ας σκεφτούμε για παράδειγμα το ζήτημα της ενέργειας που καθημερινά αποδεικνύεται η βαριά ατμομηχανή της ακρίβειας. Αυτή τη στιγμή, η κυβέρνηση προχωρά σε διάφορα λογιστικά τεχνάσματα που εν τέλει λειτουργούν προστατευτικά για την αισχροκέρδεια στη χονδρεμπορική αγορά και την ίδια στιγμή εξαϋλώνουν τα δημόσια οικονομικά με ελάχιστα οφέλη για τους καταναλωτές. Είναι μια βαθιά ανορθολογική επιλογή με ανυπολόγιστες συνέπειες. Η πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ, όπως είναι γνωστό, κινείται σε ριζικά διαφορετική κατεύθυνση: αποφασιστική ρύθμιση της αγοράς, αυστηρός έλεγχος της κερδοσκοπίας, δημόσιος στρατηγικός σχεδιασμός για την ενεργειακή θωράκιση της χώρας. Στην κατεύθυνση αυτή, το Ταμείο Ανάκαμψης μπορεί να λειτουργήσει καθοριστικά για την προώθηση ενός ολοκληρωμένου προγράμματος ενεργειακής εξοικονόμησης σε κτίρια και μεταφορές, ενός φιλόδοξου επενδυτικού πλάνου αναβάθμισης των διασυνδέσεων και των δικτύων του ενεργειακού συστήματος κι ενός καινοτόμου μοντέλου αποκεντρωμένης ενεργειακής παραγωγής και κατανάλωσης. Ένα τέτοιο στρατηγικό σχέδιο είναι μια επένδυση παραγωγική: με απτά και μετρήσιμα αποτελέσματα που ταυτόχρονα υπηρετεί τους στόχους της δίκαιης και συμπεριληπτικής ανάπτυξης, της πράσινης μετάβασης, της ενεργειακής αυτονομίας της χώρας. Είναι όμως μια επένδυση που δεν μπορεί να υλοποιηθεί με απορροφητικότητα 1% και κυρίως με ένα κυβερνητικό σχέδιο που η μόνη του έγνοια είναι η κατασπατάληση των ευρωπαϊκών κονδυλίων για την εξυπηρέτηση ισχυρών επιχειρηματικών συμφερόντων.
Θα μπορούσε να είναι -και πρέπει να είναι- διαφορετικά τα πράγματα. Το Ταμείο Ανάκαμψης πρέπει να λειτουργήσει ως μηχανισμός θωράκισης της χώρας και ως βασικό εργαλείο για την οικονομική και κοινωνική ανασυγκρότηση. Αυτό όμως προϋποθέτει ριζική αλλαγή πολιτικής: να αξιοποιηθεί δηλαδή όχι για την ανακύκλωση ενός παλιού και αναποτελεσματικού μοντέλου, αλλά για τη χάραξη νέων επενδύσεων και έργων υποδομής που θα λειτουργήσουν -μεταξύ άλλων- και ως μηχανισμοί απορρόφησης των κραδασμών της κρίσης. Η καταστροφή δεν είναι νομοτέλεια. Η χώρα μας έχει, ακόμα και τώρα, τις δυνατότητες να βγει όρθια και δυνατή από τις προκλήσεις που μας περιβάλλουν. Η αντιμετώπιση των πολλαπλών κρίσεων και κυρίως της επάρκειας και του κόστους της ενέργειας απαιτεί διαχειριστική ικανότητα και κυρίως ένα σχέδιο ριζοσπαστικού ρεαλισμού που θα αξιοποιεί κάθε διαθέσιμο χρηματοδοτικό εργαλείο για την αλλαγή του αναπτυξιακού μοντέλου της χώρας και τη βιώσιμη ενίσχυση των υποδομών και των ανθρώπων της.
1 https://www.enainstitute.org/publication/focus-report-%cf%80%ce%b1%cf%81%ce%b1%cf%84%ce%b7%cf%81%ce%b7%cf%84%ce%ae%cf%81%ce%b9o-%cf%84%ce%b1%ce%bc%ce%b5%ce%af%ce%bf%cf%85-%ce%b1%ce%bd%ce%ac%ce%ba%ce%b1%ce%bc%cf%88%ce%b7%cf%82-%ce%b1/