THEPOWERGAME
Νικόλας Ηρειώτης
Καθηγητής, Κοσμήτορας Σχολής Οικονομικών & Πολιτικών Επιστημών, ΕΚΠΑ
Έχουν ακουστεί πολλά για αυτό το νέο νομοσχέδιο του υπουργείου Παιδείας (ΑΕΙ: Νέοι Ορίζοντες). Προσωπικά, ως καθηγητής και κοσμήτορας του αρχαιότερου και μεγαλύτερου πανεπιστημίου της χώρας, αισθάνομαι άσχημα.
Καταρχάς, είναι ένα σχέδιο νόμου που αφορά όλη την ανώτατη εκπαίδευση. Από τη στιγμή που η κυβέρνηση προτίμησε να δημιουργήσει ένα νομοσχέδιο που θα περιλαμβάνει το σύνολο της ανώτατης εκπαίδευσης, και όχι απλώς διορθώσεις της παλαιάς νομοθεσίας, θεωρώ ότι το σωστό θα ήταν να το κρίνουμε συνολικά. Όχι μονομερώς.
Τι εννοώ με αυτό; Το συγκεκριμένο νομοσχέδιο, δεν περιλαμβάνει μόνο τον τρόπο διοίκησης των πανεπιστημίων όπως είναι η δημιουργία συμβουλίων, ο ορισμός πρύτανη κ.α. – ένα θέμα για το οποίο έχουν ακουστεί τα… μύρια όσα!
Αντιθέτως, αφορά και πολλές αλλαγές, που, αν δεν κάνω λάθος, τις περισσότερες από αυτές, ζητούσαμε να πραγματοποιηθούν επισταμένως και επειγόντως.
Για αυτό λοιπόν σήμερα, δεν θα ήθελα να σταθώ στο ζήτημα της διοίκησης των πανεπιστημίων αλλά σε τρεις βασικούς πυλώνες για περισσότερη εξωστρέφεια και αποτελεσματικότερη λειτουργία των πανεπιστημίων μας.
- Προπτυχιακά προγράμματα
Ξεκινώντας για τα προπτυχιακά προγράμματα, αν και εντοπίζω πολλά πλεονεκτήματα, το πρώτο πράγμα που μου έρχεται στο μυαλό είναι η υλοποίηση των ξενόγλωσσων προπτυχιακών προγραμμάτων, κάτι που εδώ, στο πανεπιστήμιό μου, το ΕΚΠΑ, έχουμε προσπαθήσει ήδη να κάνουμε.
Ο νέος νόμος ανοίγει πλέον την πόρτα για τη δημιουργία τους και δίνει αρκετά εργαλεία για την υλοποίησή τους. Δεν θα επικεντρωθώ στο γεγονός ότι με την υλοποίηση τέτοιων προγραμμάτων έρχονται έσοδα στα ελληνικά πανεπιστήμια – κάτι για το οποίο οφείλουμε να προνοούμε, εξαιτίας της οικονομικής κρίσης. Θα σταθώ στο εξαιρετικά θετικό αποτέλεσμα της διάχυσης της ελληνικής εκπαίδευσης σε χώρες του εξωτερικού. Εκεί δηλαδή, που ενώ παλαιότερα είχαμε σημαντική παρουσία, τα τελευταία χρόνια τείνει να εξαφανιστεί. Ποιος λοιπόν μπορεί να ισχυριστεί ότι η δημιουργία εσόδου εναντιώνεται στην εξάπλωση των ακαδημαϊκών ιδεών;! Ας μη ξεχνάμε πως είναι μια μέθοδος που ακολουθούν πάρα πολλά σημαντικά ξένα πανεπιστημιακά ιδρύματα.
Ένα άλλο σημείο στα προπτυχιακά προγράμματα που έχει ακουστεί είναι η δημιουργία περισσότερων από ένα πρόγραμμα σπουδών σε ένα τμήμα. Δεν χρειάζεται να το σχολιάσω ιδιαιτέρως. Το επέτρεπε και η προηγούμενη νομοθεσία, με τη μόνη διαφορά ότι δεν μας είχε δώσει τα εργαλεία για να το υλοποιήσουμε. Τώρα, με το νέο νομοσχέδιο θα έχουμε και αρκετά εργαλεία.
Εάν τα τμήματα δεν έχουν αρκετό αριθμό διδασκόντων για να στηρίξουν περισσότερα από ένα πρόγραμμα σπουδών ή δεν επιθυμούν να κάνουν περισσότερα προγράμματα σπουδών για άλλους λόγους, τότε, θα είναι επιλογή τους να μην ακολουθήσουν το δρόμο αυτόν.
- Μεταπτυχιακά Προγράμματα
Στα μεταπτυχιακά προγράμματα είχαμε πολλά παράπονα από την προηγούμενη νομοθεσία. Ζητούσαμε να φύγει η ποσόστωση εξωτερικών και εσωτερικών διδασκόντων. Ακόμη, ζητούσαμε να δοθεί στα Προγράμματα Μεταπτυχιακών Σπουδών (ΠΜΣ) ο καθορισμός των υποτροφιών που θα έπρεπε να γίνεται με κριτήριο αριστείας και όχι εισοδηματικά. Το νέο νομοσχέδιο ελευθερώνει όλα αυτά. Και μάλιστα, μας δίνει και εργαλεία να κάνουμε μεταπτυχιακά σε ξένες γλώσσες και να τα προσφέρουμε εκτός Ελλάδος.
Δίνει το εξ αποστάσεως σύστημα διδασκαλίας και στα συμβατικά πανεπιστήμια, και επιτέλους, μία λύση για την περίπτωση του Διεπιστημονικού Οργανισμού Αναγνώρισης Τίτλων Ακαδημαϊκών και Πληροφόρησης (ΔΟΑΤΑΠ) που ήταν το μεγάλο φρένο για τα ξενόγλωσσα μεταπτυχιακά. Έτσι, με το νέο νομοσχέδιο θα δημιουργείται μια λίστα αναγνωρισμένων ξένων πανεπιστημίων και όχι η αναγνώριση του κάθε προγράμματος του ξένου πανεπιστημίου. Συνεπώς, θα πάψουν και οι καθυστερήσεις αναγνώρισης αλλοδαπής, που στο παρελθόν εκκρεμούσαν ακόμη και περισσότερο από ένα έτος. Με άλλα λόγια, εάν ένα ελληνικό ξενόγλωσσο μεταπτυχιακό πρόγραμμα έπαιρνε ως φοιτητή έναν απόφοιτο ξένου πανεπιστημίου και έχουμε αρκετές τέτοιες περιπτώσεις, το πιθανότερο είναι να τελείωνε ο φοιτητής πρώτα το μεταπτυχιακό στην χώρα μας, αδυνατώντας να πάρει τυπικά τον τίτλο του μεταπτυχιακού, καθώς, το πιθανότερο δεν θα είχε βγει ακόμη η ισοτιμία του ΔΟΑΤΑΠ.
- Διδακτορικά Προγράμματα
Ας θυμηθούμε ότι ένα από τα σημαντικά προβλήματα των πανεπιστημιακών τμημάτων στη χώρα μας ήταν η ανεπάρκεια των καθηγητών να επιβλέψουν τις διδακτορικές διατριβές ή ακόμα να κάνουν και τριμελή επιτροπή μέσα στα τμήματα. Το νέο νομοσχέδιο επιτρέπει τη συμμετοχή σε τριμελή και επταμελή επιτροπή αφυπηρετησάντων συναδέλφων μελών ΔΕΠ, μελών ερευνητικών κέντρων κ.α. Άρα, ένα τμήμα θα μπορεί πλέον να οργανώσει πολύ καλύτερα το ΠΔΣ του με την εξωτερική υποστήριξη που θα έχει.
Για το φλέγον θέμα των βιομηχανικών διδακτορικών δεν νομίζω ότι μπορούμε να βάλουμε στο τραπέζι σοβαρό αντίλογο. Θέματα διδακτορικών διατριβών που αφορούσαν τη βιομηχανία, επιτρεπόντουσαν και υλοποιούνταν στα περισσότερα ελληνικά πανεπιστήμια, με όλα τα προγενέστερα νομοσχέδια για την ανώτατη παιδεία. Τώρα θεσμοθετούνται. Κάποια στιγμή έπρεπε η εφαρμοσμένη έρευνα να θεσμοθετηθεί επισήμως και να στηρίζεται από τις διδακτορικές σπουδές των ελληνικών πανεπιστημίων. Νομίζω ότι στο 2022 και εν μέσω της οικονομικής κρίσης που περνάμε, όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά και σε παγκόσμιο επίπεδο, το να προσπαθούμε να αποφύγουμε τις χρηματοδοτήσεις του ιδιωτικού τομέα προς τα πανεπιστήμια οδηγεί σε μοντέλα πανεπιστημίου, εσωστρεφή και παλαιού τύπου. Και δεν το θέλουμε στον αιώνα που ζούμε. Άλλωστε, αυτή τη χρηματοδότηση από τον ιδιωτικό τομέα είναι που εδώ και πολλά χρόνια, τα πανεπιστήμια παίρνουν με διάφορους τρόπους, όπως έργα στον ΕΛΚΕ, καταρτίσεις στα Κέντρα Δια Βίου Μάθησης (Κ.Ε.ΔΙ.ΒΙ.Μ) κ.ά., η οποία αποτελεί σημαντικότατο οικονομικό πόρο, αν όχι πόρο ζωής, για τα ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα.
Ναι στις λύσεις, όχι στην άρνηση
Θα μπορούσα να αναφέρω θετικά στοιχεία του νέου νομοσχεδίου και στο θέμα των ερευνών, αλλά και στο θέμα ίδρυσης και λειτουργίας ακαδημαϊκών και ερευνητικών δομών. Δεν πρέπει όμως να παραβλέπουμε ότι επειδή αποτελούν σχεδόν νέες ιδέες (οι ρίζες τους προϋπήρχαν και εφαρμοζόντουσαν και στα προηγούμενα νομοσχέδια για την Παιδεία) χρειάζονται την ενίσχυση και τον έλεγχο τους, από θεσμούς, που συνήθως δημιουργούνται κατά την διάρκεια της εφαρμογής τους και όχι κατά την ψήφιση των νομοσχεδίων. Είναι εύκολο να βλέπουμε το τι θα πάει στραβά, αλλά δύσκολο το να κρατήσουμε αυτά που έχουμε φτιάξει σε ορθή και αποδοτική λειτουργία.
Το νέο νομοσχέδιο όμως έχει και σημεία, στα οποία η εφαρμογή του φαίνεται να είναι προβληματική. Για αυτό, θα πρέπει να προτείνουμε από τώρα, εάν είναι δυνατό, διορθωτικές λύσεις και φυσικά στο μέλλον να διορθώσουμε ότι άλλο χρειαστεί από την εφαρμογή αυτή. Με την σκέψη αυτή, θα επιστρέψω στη σημαντική αντίδραση των ΑΕΙ, όσον αφορά την αλλαγή του μοντέλου διοίκησης των πανεπιστημίων. Δεν πρέπει να μένουμε δηλαδή, στο ότι το συγκεκριμένο μοντέλο είναι ή δεν είναι καλό, μπορεί ή δεν μπορεί να περπατήσει. Ας πάμε ένα βήμα πιο πέρα, στο ΤΙ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΠΕΡΠΑΤΗΣΕΙ. Είναι δεδομένο, ότι θέλουμε εξωστρέφεια για τα πανεπιστήμια μας αλλά και έλεγχο των δραστηριοτήτων μας. Ας προτείνουμε λοιπόν λύσεις και ας απεγκλωβιστούμε από τη λιμνάζουσα συνήθεια της άρνησης.
Ακολουθήστε το Powergame.gr στο Google News για άμεση και έγκυρη οικονομική ενημέρωση!
