THEPOWERGAME
Χρήστος Κίσσας
PhD in Finance, συγγραφέας του «Green Finance»
Τις τελευταίες ημέρες μια «μυστηριώδης» εισαγωγή χρυσού στην Ελβετία, που λέγεται ότι προερχόταν από τη Ρωσία, πυροδότησε πάλι τις συζητήσεις γύρω από το πολύτιμο μέταλλο και τη χρήση του ως νομισματικό περιουσιακό στοιχείο. Αλήθεια, έχει ο χρυσός σήμερα κάποιο νομισματικό ρόλο; Η σύντομη απάντηση είναι όχι, αφού, έχοντας διαδραματίσει αυτό τον ρόλο επί χιλιετίες, καταργήθηκε επίσημα από τις νομισματικές συναλλαγές μεταξύ χωρών και κεντρικών τραπεζών το 1971, (στην πράξη είχε καταργηθεί αρκετά νωρίτερα), ενώ δεν αναφέρεται πλέον πουθενά ως βάση της αξίας των νομισμάτων ή ως μέσο στήριξης των ισοτιμιών. Αυτά ως προς τη σύντομη απάντηση· διότι στην πράξη, βλέπουμε πολλές χώρες να συνεχίζουν να κρατούν με ζήλο τα αποθέματα χρυσού που κληρονόμησαν από το παρελθόν, έστω κι αν αυτά δεν έχουν σήμερα επίσημο ρόλο, ενώ η διακράτησή τους μάλλον κοστίζει παρά αποφέρει έσοδα ή κέρδη. Επιπλέον, κι αυτό ίσως είναι το πιο ενδιαφέρον, βλέπουμε ακόμα χώρες να συνεχίζουν διακριτικά να αγοράζουν χρυσό, χωρίς να δίνουν καμία εξήγηση για την πολιτική τους αυτή.
Σήμερα, από τις 200 περίπου αναγνωρισμένες χώρες του κόσμου, λιγότερες από 10 κατέχουν το μεγαλύτερο μέρος των παγκοσμίων αποθεμάτων χρυσού: οι πρώτες τέσσερις είναι οι ΗΠΑ, μακράν η χώρα με τα μεγαλύτερα επίσημα αποθέματα στον κόσμο (8.100 τόνους), ακολουθούμενη από τη Γερμανία με 3.500 τόνους και αμέσως μετά από την Ιταλία και τη Γαλλία, με 2.500 τόνους η κάθε μία. Η Μ. Βρετανία είναι η μόνη μεγάλη χώρα χωρίς αποθέματα χρυσού, αφού ακολούθησε κατά γράμμα το απόφθεγμα του Κέυνς, ότι το κίτρινο μέταλλο δεν είναι τίποτα άλλο παρά ένα υπόλειμμα της βαρβαρικής εποχής (a barbaric relic) κι έτσι, περιέργως, εκποίησε τα αποθέματά της.
Μετά τις παραδοσιακές αυτές χώρες, που έχουν μακρά νομισματική ιστορία βασισμένη στον χρυσό, ακολουθεί η Ρωσία, μια χώρα με περίεργη σχέση με το πολύτιμο μέταλλο. Δεύτερη παραγωγός χώρα στον κόσμο, μετά τη Νότια Αφρική, δεν είχε ποτέ πολύ υψηλά στοκ, καθώς εξήγαγε το μεγαλύτερο μέρος της παραγωγής της για να εισάγει τα αγαθά που είχε ανάγκη. Εξάλλου, την εποχή της Σοβιετικής Ένωσης, το ύψος των αποθεμάτων δεν ανακοινωνόταν, καθώς αποτελούσε κρατικό μυστικό, αν και οι αναλυτές της Consolidated Gold Fields τα προσδιόριζαν κατ’ εκτίμηση και είχαν καταλήξει ότι επρόκειτο για μερικές εκατοντάδες τόνους, όχι παραπάνω. Το περίεργο είναι ότι κατά τη μετα-σοβιετική εποχή και ιδιαίτερα την τελευταία δεκαπενταετία η Ρωσία επανήλθε στις αγορές χρυσού, ως αγοραστής αυτή τη φορά· η ένταση δε των αγορών της επιταχύνθηκε μετά την εισβολή στην Κριμαία, το 2014. Κανείς δεν καταλάβαινε τότε τους λόγους που την ωθούσαν να αγοράζει χρυσό και να αυξάνει τα επίσημα αποθέματά της, καθώς, αφενός ο χρυσός δεν είχε πλέον κανέναν επίσημο ρόλο στα νομισματικά και αφετέρου η Ρωσία διαθέτει άλλα διεθνώς εμπορεύσιμα αγαθά, όπως το φυσικό αέριο, το πετρέλαιο και οι υπόλοιπες πρώτες ύλες. Τώρα, υπό το φως των εξελίξεων του πολέμου στην Ουκρανία, καταλαβαίνουμε λίγο περισσότερο ποιοι ήταν οι λόγοι που την ώθησαν να συγκεντρώνει αποθέματα χρυσού, μάλιστα τόσο σημαντικά αποθέματα που να βρίσκεται σήμερα στην 5η θέση διεθνώς με 2.300 τόνους, αξίας 130-140 δισεκατομμυρίων ευρώ, ανάλογα με τη διακύμανση των τιμών.
Οι λόγοι προφανώς είχαν να κάνουν με την αντιμετώπιση καταστάσεων ανάγκης, όταν το φυσικό αέριο, το πετρέλαιο και οι άλλες πρώτες ύλες θα βρίσκονταν ενδεχομένως στο στόχαστρο οικονομικών κυρώσεων, έπειτα από κάποιο πολύ σοβαρό γεγονός όπως ένας πόλεμος, σε συνέχεια στρατιωτικής εισβολής σε άλλη χώρα. Πράγμα που μας οδηγεί, για άλλη μία φορά, στο συμπέρασμα ότι οι σημερινές πολεμικές επιχειρήσεις είχαν προετοιμαστεί και οργανωθεί από πολύ πριν και δεν είναι αποτέλεσμα των ενεργειών κάποιου που ξαφνικά έπαθε παράκρουση και θέλει να μοιάσει στο Μεγάλο Πέτρο.
Είναι αυτά τα στοκ πραγματικά εμπορεύσιμα; Η απάντηση σ’ αυτό δεν μπορεί να είναι μονολεκτική. Κατ’ αρχάς, (ίσως δεν είναι πολύ γνωστό), ο χρυσός των κεντρικών τραπεζών δεν είναι ίδιος με το χρυσό των ιδιωτών. Ένας Έλληνας που θέλει να έχει λίγο χρυσό «για ώρα ανάγκης», έχει κυρίως στο μυαλό του τα χρυσά νομίσματα, τις γνωστές «λίρες», δηλαδή τα βρετανικά gold sovereigns. Ένας Ευρωπαίος ή Αμερικανός που έχει τις ίδιες ανησυχίες, θα αγοράσει πιο τυποποιημένα νομίσματα, χωρίς ιστορία και κυρίως χωρίς premium, τα λεγόμενα bullion coins. Ένας εύπορος Ασιάτης που θεωρεί το χρυσό ως την υπέρτατη αξία, θα καταφύγει σε «ράβδους», που βέβαια δεν είναι ράβδοι αλλά πλακίδια, όμορφα λειασμένα και τοποθετημένα μέσα σε ωραίες θήκες για να τραβάνε το μάτι, συνήθως κατασκευασμένα από τις ελβετικές τράπεζες. Οι κεντρικές τράπεζες, (και ίσως κάποιο πολύ μεγάλοι «αποθησαυριστές» της Μέσης Ανατολής), δεν ασχολούνται με αυτά· ο δικός τους χρυσός είναι μεγάλα «τούβλα» των 12,5 περίπου κιλών (400 ουγκιές), λίγο μικρότερης καθαρότητας από αυτή των πλακιδίων, που κυρίως φέρουν ανάγλυφη τη σφραγίδα του διυλιστηρίου που τα κατασκεύασε. Και εδώ είναι το θέμα: τα ρωσικά έχουν τη δική τους στάμπα, (παλιά είχαν το σφυροδρέπανο), πράγμα που ενδεχομένως τα καθιστά σήμερα αντικείμενο των οικονομικών κυρώσεων. Φυσικά, όπως με όλες τις κυρώσεις, υπάρχουν κι εδώ διάφορα τρικ αποφυγής τους και βεβαίως πολλές εξαιρέσεις – αυτές του London Bullion Market είναι αρκετά αστείες. Σε κάθε περίπτωση, υπάρχουν σε διάφορες ασιατικές χώρες, όπως φερ’ ειπείν στην Ινδία, αρκετές δυνατότητες παράκαμψης αυτής της δυσκολίας, ενώ ούτε ο ρόλος των Ελβετών είναι ξεκάθαρος. Γι’ αυτό, η εμπορευσιμότητα είναι μια περίπλοκη υπόθεση, που δεν μπορεί να απαντηθεί με απλό τρόπο.
Εν κατακλείδι, ενώ ο ρόλος του χρυσού στο διεθνές νομισματικό σύστημα έχει θεωρητικά ακυρωθεί, στην πράξη η κατοχή μεγάλων ποσοτήτων μετάλλου φαίνεται ότι είναι ακόμα ιδιαίτερα χρήσιμη σε πολύ «ειδικές» περιστάσεις. Οι χώρες που συνεχίζουν να αγοράζουν συστηματικά χρυσό, προφανώς αυτές τις περιστάσεις έχουν στο μυαλό τους ή ακόμη και τις προετοιμάζουν μεθοδικά. Κλείνοντας, ας σημειώσουμε ότι πέραν της Ρωσίας υπάρχει άλλη μια μεγάλη χώρα που αγοράζει συστηματικά χρυσό τα τελευταία χρόνια και έχει ήδη φτάσει στην 6η θέση από πλευράς αποθεμάτων· ας ελπίσουμε ότι εκείνη τουλάχιστον δεν προετοιμάζεται για κάτι αρνητικό, αλλά ποτέ δεν ξέρει κανείς.
Ακολουθήστε το Powergame.gr στο Google News για άμεση και έγκυρη οικονομική ενημέρωση!
