Πράσινες Διαφορές Κόστους

Ευαγγελία Λουροπούλου

Διδάκτωρ Φυσικών Επιστημών (Biogeochemistry), Christian-Albrechts University of Kiel (Γερμανία), Επικεφαλής Υπηρεσιών Βιωσιμότητας E - ON INTEGRATION A.E

Για την αντιμετώπιση της Κλιματικής Αλλαγής, ένα από τα μεγαλύτερα θέματα που συζητείται είναι η δυνατότητα, τεχνικά αλλά και οικονομικά, της αντικατάστασης «παραδοσιακών» υλικών, αγαθών, υπηρεσιών που υπεισέρχονται στον τρόπο που ζούμε, που μετακινούμαστε, που χτίζουμε κατοικίες, κ.ο.κ., με αντίστοιχα «νέα» υλικά, αγαθά και υπηρεσίες, στα οποία το διοξείδιο του άνθρακα αλλά και τα άλλα αέρια του θερμοκηπίου (συνολικά γνωστά και ως «Άνθρακας») έχουν εξαλειφθεί σε όλη τη διάρκεια ζωής τους (από την παραγωγή ως τη χρήση, και ως το τέλος του χρόνου ζωής τους). Ως «παραδοσιακά» ορίζονται τα υλικά που γνωρίζαμε μέχρι σήμερα, τα οποία κατασκευάζονται εδώ και εκατοντάδες ή χιλιάδες χρόνια με τους γνωστούς τρόπους, πριν ανακύψει το θέμα της κλιματικής κρίσης.

Όταν μιλάμε, εργαζόμαστε και εκδίδουμε εκθέσεις Βιωσιμότητας, αντιμετωπίζουμε ή όχι τις πράσινες διαφορές κόστους;

Αν όχι, μάλλον δεν βλέπουμε όλη την εικόνα. Είναι ξεκάθαρο ότι απαιτείται επέκταση σκέψης και μελέτης σε όλο το φάσμα των πιθανών «πράσινων διαφορών» σύμφωνα με την βιβλιογραφία της Κλιματικής Αλλαγής. Στην διάρκεια της επισκόπησης θεμάτων ESG, μπορεί να φανεί ότι απαιτείται πρόσθετη εργασία εκ μέρους των μελετητών (εσωτερικών ή εξωτερικών) ανάλογα με την φύση των εργασιών του οργανισμού υπό εξέταση.

Οι «πράσινες διαφορές κόστους»¹ είναι σύμφωνα με τη βιβλιογραφία για την Κλιματική Αλλαγή οι διαφορές μεταξύ:

τιμών κτήσης υλικών, αγαθών και υπηρεσιών που έχουν παραχθεί, περιέχουν ή εκλύουν άνθρακα σε κάποιο σημείο στο χρόνο ζωής τους,
τιμών κτήσης υλικών, αγαθών και υπηρεσιών με μηδενικό αποτύπωμα άνθρακα, κατά την παραγωγή, χρήση και λήξη του χρόνου ζωής τους, γνωστά και ως «πράσινα».

Για παράδειγμα, το κόστος του συμβατικού «μη-πράσινου» Χάλυβα το 2019 ανερχόταν σε 600 περίπου δολάρια τον τόνο. Ο χάλυβας αυτός θεωρείται συμβατικός, διότι έχει παραχθεί με μεθόδους παραδοσιακές, με ισχυρό ανθρακικό αποτύπωμα, δηλαδή χρήση κοκ (άρα άνθρακας) στις γνωστές μέχρι σήμερα υψικαμίνους, επομένως δεν μπορεί να θεωρηθεί πράσινος. Στον αντίποδα, το κόστος «πράσινου» χάλυβα, υπολογίζεται ότι είναι περίπου 20-30% υψηλότερο από τον συμβατικό (άρα περίπου 720 έως 780 δολάρια ο τόνος σε σύγκριση με την τιμή του 2019). Ο χάλυβας αυτός παράγεται μόνο με Πράσινη Ηλεκτρική Ενέργεια, χωρίς κοκ, άρα με μηδενικό ανθρακικό αποτύπωμα. Συγκρίνοντας τις τιμές των δύο υλικών, η «πράσινη διαφορά κόστους» είναι τελικά 120 έως 180 ευρώ.

Παρόμοια παραδείγματα μπορεί να βρεθούν σε κάθε είδους υλικά, προϊόντα και υπηρεσίες, ως επίσης, για την επιχείρηση που εξετάζει εναλλακτικές λύσεις, οι πράσινες διαφορές μπορεί να εφαρμόζονται σε προμηθευτές, σε πελάτες, σε κατασκευαστές και λοιπές περιοχές ενδιαφέροντος.

Πράσινες διαφορές μπορεί να εντοπίζονται για παράδειγμα σε υλικά κατασκευής (πλαστικό, γυαλί, χάλυβας, τσιμέντο), σε αγροτικά αγαθά (κρέας, γάλα, και παράγωγα αυτών, γεωργικά μηχανήματα, λιπάσματα, κ.α.), σε υπηρεσίες (κατασκευών, δόμησης, κλπ), στις μεταφορές (αυτοκίνητα, φορτηγά, πλοία, κλπ.), στα καύσιμα.

Σημειώνεται επίσης, ότι στο πλαίσιο των αναφορών Βιωσιμότητας που πρέπει να συντάσσονται για τις ρυθμιστικές αρχές ή τα ενδιαφερόμενα μέρη – Stakeholders, ζητείται ταξινόμηση και αξιολόγηση των οικονομικών δραστηριοτήτων στις οποίες εντάσσεται το φάσμα δραστηριοτήτων του υπό εξέταση οργανισμού, ως προς την «Πράσινη» διάσταση τους. Συχνά, η αναφορά αυτή προσομοιάζει προς το σύστημα ταξινόμησης της Ευρωπαϊκής Ένωσης (EU- Taxonomy). Επομένως, ζητήματα χρήσης ή/και παραγωγής υλικών/αγαθών/υπηρεσιών με μηδενικό αποτύπωμα άνθρακα αλλά και η διαφορά κόστους τους σε σχέση με αυτά που περιέχουν άνθρακα εντάσσονται στο πλαίσιο των αναφορών αυτών.

Τα μεγάλα ερωτήματα που προκύπτουν, αν ευρεθούν σημαντικές «πράσινες διαφορές», είναι (α) πόσο βιώσιμη μακροχρόνια είναι μία επιχειρηματική δραστηριότητα «μη-πράσινη», και (β) ποιος θα πληρώσει την «πράσινη διαφορά κόστους»; Ο καταναλωτής; Η κρατική παρέμβαση; Ο ίδιος ο οργανισμός;

Συνήθως οι «πράσινες διαφορές κόστους» εγείρουν το ερώτημα της τεχνολογικής αντιμετώπισης για να εξαλειφθούν, δηλαδή νέων μεθόδων παραγωγής με λιγότερο ή καθόλου άνθρακα εντός αυτών. Για το λόγο αυτό πρέπει να γίνει μία διερεύνηση των τεχνολογικών τάσεων ώστε να βρεθούν στοιχεία «πράσινων διαφορών κόστους». Τα στοιχεία αυτά αποτελούν σημαντικό παράγοντα εκτίμησης της μακροχρόνιας Βιωσιμότητας ενός οργανισμού, τόσο του ιδίου όσο και των συναλλασσόμενων μαζί του, δηλαδή των πελατών και προμηθευτών του.

Η πρόσφατη ενεργειακή κρίση μαζί με το «Ουκρανικό» έχει ανοίξει τους ασκούς του Αιόλου στις τιμές ενέργειας, που θα επηρεάσουν δυσμενώς όλους τους κλάδους της Οικονομίας. Δευτερευόντως, σημαντικό αντίκτυπο έχει ο πληθωρισμός, εν μέρει λόγω της αύξησης των τιμών ενέργειας αλλά και για άλλους λόγους (π.χ. έλλειψη πρώτων υλών λόγω ανεπάρκειας μεταφορών). Σε αυτά υπεισέρχεται και το ζήτημα της Κλιματικής Αλλαγής που βρίσκεται ψηλά στην ατζέντα Κυβερνήσεων και διεθνών Οργανώσεων.

Τα παραπάνω, επηρεάζουν το κόστος για τις επιχειρήσεις άρα και τη Βιωσιμότητα τους μέσο-μακροπρόθεσμα και αποτελούν σημαντικές παραμέτρους εξέτασης θεμάτων ESG, κλιματικής αλλαγής και βιωσιμότητας για τις επιχειρήσεις.

1 https://www.breakthroughenergy.org/our-challenge/the-green-premium#:~:text=What%20is%20the%20Green%20Premium,greater%20amount%20of%20greenhouse%20gases