THEPOWERGAME
Τάσος Αναστασάτος
Επικεφαλής οικονομολόγος του ομίλου της Eurobank και πρόεδρος του Επιστημονικού Συμβουλίου της Ελληνικής Ένωσης Τραπεζών
Η ανακοίνωση από την Κυβέρνηση των επιτοκίων (0,35%) των δανείων που θα χορηγούνται από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΤΑΑ) κατέδειξε τη δυνητική χρησιμότητα αυτού του εργαλείου για επιχειρήσεις που σκέφτονται να επενδύσουν. Το ζήτημα όμως έχει κάποιες παραμέτρους που πρέπει να ληφθούν υπ’ όψιν. Εν γένει, η Ελλάδα έχει λαμβάνειν από το TAA περί τα €30,5 δισ. εντός της επόμενης πενταετίας, εκ των οποίων τα €17,7 δισ. είναι επιδοτήσεις και €12,7δις δάνεια. Η Kυβέρνηση έχει δομήσει το σκέλος των δανείων, ώστε αυτά να διατίθενται αποκλειστικά για ιδιωτικά επενδυτικά σχέδια, τα οποία θα αξιολογούνται ως προς τη βιωσιμότητά τους από τις τράπεζες. Τα σχέδια θα πρέπει να συγχρηματοδοτούνται κατά 50% από το ΤΑΑ, 30% με τραπεζικά κεφάλαια και 20% με ίδια κεφάλαια των επιχειρήσεων οι οποίες αιτούνται την λήψη χρημάτων. Η μόχλευση με τραπεζικά και ίδια κεφάλαια προβλέπεται ότι θα φτάσει τα €19 δισ. ώστε συνολικά τα κεφάλαια που θα επενδυθούν από το σκέλος των δανείων θα ξεπεράσουν τα €31δισ.. Η υποχρέωση συμμετοχής με ίδια κεφάλαια και η αξιολόγηση με τραπεζικά κριτήρια έχουν σχεδιαστεί με το σκεπτικό της επιλογής των πιο αποδοτικών και κατάλληλων επενδυτικών σχεδίων, ώστε να αποφευχθούν τα φαινόμενα των ΕΣΠΑ του παρελθόντος, με αναποτελεσματικές χρήσεις και σχέδια που είχαν ως μόνο λόγο ύπαρξης την απορρόφηση των ευρωπαϊκών χρημάτων. Αυτά τα χρήματα είναι για επενδύσεις και όχι για επιδότηση εισοδημάτων.
Οι πόροι θα κατευθυνθούν σε στοχευμένες οικονομικές δραστηριότητες, κατανεμημένες σε πέντε στρατηγικούς πυλώνες: της πράσινης μετάβασης, της ψηφιοποίησης, της ενίσχυσης της εξωστρέφειας της οικονομίας, της καινοτομίας και της αύξησης του μέσου μεγέθους των επιχειρήσεων μέσω συγχωνεύσεων, εξαγορών και συνεργασιών. Οι στόχοι αυτοί συμβαδίζουν με τις βασικές ανάγκες και προτεραιότητες της ελληνικής οικονομίας για τον μετασχηματισμό του αναπτυξιακού της υποδείγματος: (α) της αύξησης της συνεισφοράς επενδύσεων κι εξαγωγών στο ΑΕΠ, ώστε αυτό να βασίζεται λιγότερο στην κατανάλωση, όπως συνέβαινε τα προηγούμενα χρόνια, και (β) τη διείσδυση περισσότερης γνώσης και τεχνολογίας στο μίγμα εξειδικεύσεων της οικονομίας. Αυτά τα δύο είναι αναγκαίες συνθήκες ώστε να αυξηθούν οι δυνητικοί ρυθμοί ανάπτυξης με βιώσιμο τρόπο, χωρίς τη δημιουργία δημοσιονομικών και εξωτερικών ελλειμμάτων.
Τα επιτόκια των δανείων του ΤΑΑ είναι ελκυστικά. Κατά το προηγούμενο διάστημα, τα επιτόκια της αγοράς ήταν κατά μέσο όρο μεγαλύτερα για δύο βασικούς λόγους: (α) οι μακροοικονομικές αδυναμίες της ελληνικής οικονομίας μεταφράζονταν από τις αγορές σε αυξημένο κίνδυνο χώρας, τον οποίον και οι ίδιες οι τράπεζες υφίσταντο κατά την χρηματοδότησή τους τους από την διατραπεζική αγορά και (β) υπήρχε υψηλός πιστωτικός κίνδυνος των αιτούμενων επιχειρήσεων, ιδίως των μικρότερων. Ας μην ξεχνάμε ότι στο αποκορύφωμα της κρίσης χρέους, το ποσοστό αθέτησης υποχρεώσεων στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις είχε φτάσει στο 68%, ενώ παράλληλα υπάρχουν ζητήματα φορολογικής και ασφαλιστικής συμμόρφωσης και ζημιογόνων χρήσεων. Όλα αυτά είχαν επίπτωση και στα επιτόκια. Το ΤΑΑ κατ’ ουσίαν επιδοτεί το επιτόκιο ώστε περισσότερες επενδύσεις να γίνουν βιώσιμες και να διεξαχθούν. Κατ’ αυτή την έννοια, η επίτευξη των αναπτυξιακών στόχων του ΤΑΑ προϋποθέτει να γίνουν περισσότερες επενδύσεις από όσες θα γίνονταν εν τη απουσία του και όχι απλώς να μειωθεί το κόστος για όσες επενδύσεις θα γίνονταν ούτως ή άλλως.
Ωστόσο, το επιτόκιο είναι μόνο ένα από τα κριτήρια που θα κρίνουν αν θα γίνει μια επένδυση. Πρέπει γενικότερα το περιβάλλον σε μια οικονομία να είναι ανταγωνιστικό, το θεσμικό, φορολογικό και ασφαλιστικό πλαίσιο να είναι φιλικό προς τις επενδύσεις, η γραφειοκρατία να μειώνεται. Ασφαλώς, θα πρέπει να υπάρχει διάθεση και των ίδιων των επιχειρήσεων να επενδύσουν, ν’ αναλάβουν ρίσκο και να καταρτίσουν τα ολοκληρωμένα επενδυτικά σχέδια τα οποία απαιτούνται για να αιτηθούν αυτών των χρημάτων. Τα παραπάνω, σε συνδυασμό με το γεγονός ότι τα χρήματα κατευθύνονται σε συγκεκριμένους τομείς, σημαίνει ότι λίγες μικρές επιχειρήσεις πληρούν τις προϋποθέσεις. Σχετικά λίγες είναι αξιόχρεες κι ακόμη λιγότερες έχουν ένα βιώσιμο, κοστολογημένο και λεπτομερές επενδυτικό σχέδιο. Ως προς το τελευταίο, οι τράπεζες μπορούν να παρέχουν κρίσιμες συμβουλευτικές υπηρεσίες στις επιχειρήσεις. Για τις επιχειρήσεις όμως που δεν εμπίπτουν στους τομείς ενδιαφέροντος του ΤΑΑ, υπάρχει και το ΕΣΠΑ 2022-2027, του οποίου οι αιρεσιμότητες είναι πιο κατάλληλες για τις μικρότερες επιχειρήσεις. Έχει λιγότερο δεσμευτικά χρονοδιαγράμματα και περισσότερες δράσεις σε πιο παραδοσιακούς τομείς. Πρόκειται για εξίσου σημαντικά κονδύλια, της τάξης των €40 δις μέσα στην επόμενη πενταετία.
Οι ιδιωτικές επενδύσεις που θα χρηματοδοτηθούν από το σκέλος των δανείων του ΤΑΑ, όπως και οι δημόσιες επενδύσεις στο σκέλος των επιδοτήσεων, είναι πολύ σημαντικές για την κάλυψη του επενδυτικού κενού της ελληνικής οικονομίας και τον αναπροσανατολισμό της προς τις σύγχρονες προτεραιότητες. Ωστόσο, δεν αρκούν. Η μακροχρόνια δυνατότητα της οικονομίας να αναπτύσσεται και να παράγει εισοδήματα και θέσεις εργασίας δεν προέρχεται τόσο από τους ίδιους τους πόρους, που θα εισρεύσουν στην χώρα, όσο από τις μεταρρυθμίσεις οι οποίες θα συνοδεύσουν αυτά τα προγράμματα. Οι μεταρρυθμίσεις είναι ο κρίσιμος παράγοντας ώστε τα χρήματα αυτά να επιτύχουν ένα μόνιμο αποτύπωμα στην παραγωγικότητα της οικονομίας και όχι μια προσωρινή τόνωση της ζήτησης. Μεταρρυθμίσεις στο οικονομικό περιβάλλον, τη Δημόσια Διοίκηση, τη Δικαιοσύνη, γενικάτον τρόπο με τον οποίο διεξάγεται το επιχειρείν. Στόχος μας πρέπει να είναι να είμαστε ανταγωνιστικοί, η Ελλάδα να είναι ένα ελκυστικός προορισμός για την διεξαγωγή επενδύσεων ανεξαρτήτως επιδοτήσεων και δανείων.
Ακολουθήστε το Powergame.gr στο Google News για άμεση και έγκυρη οικονομική ενημέρωση!
