Masayoshi Son Μασαγιόσι Σον — Ο Μασαγιόσι Σον, ιδρυτής και CEO της SoftBank © EPA/FRANCK ROBICHON

Στις αρχές του 21ου αιώνα, ο Ιάπωνας Μασαγιόσι Σον, ιδρυτής και νυν CEO της Softbank, ήταν ο πλουσιότερος άνθρωπος στον κόσμο… για τρεις μέρες. Μετά το κραχ των dotcom έχασε το 97% του πλούτου του. Εντούτοις δεν εγκατέλειψε την αισιοδοξία και την πίστη του στην τεχνολογία, εγκαινιάζοντας μια νέα ευρυζωνική υπηρεσία στην Ιαπωνία με την επωνυμία Yahoo. Το όνειρό του ήταν να συνδέσει μια εταιρεία κινητής τηλεφωνίας με την ευρυζωνικότητα της Yahoo. Με αυτόν τον τρόπο, οι Ιάπωνες καταναλωτές θα αποκτούσαν πρόσβαση σε δεδομένα, εικόνες και μηνύματα μέσα από μία ψηφιακή συσκευή.

Το κομμάτι του παζλ που έλειπε ήταν ένα πρωτοποριακό καταναλωτικό προϊόν που θα ανταγωνιζόταν τον αντίπαλό του, την NTT Docomo, κορυφαίο παίκτη στην Ιαπωνία και πολυτιμότερη εταιρεία στον κόσμο βάσει κεφαλαιοποίησης αγοράς. Ο άνθρωπος που έδωσε την απάντηση ήταν ένας παλιός του φίλος, ο Στιβ Τζομπς.

Το Wired περιγράφει την ιδιαίτερη σχέση ανάμεσα στον Μασαγιόσι και τον Τζομπς, βάσει πληροφοριών, που εμπεριέχονται στη βιογραφία του Ιάπωνα, «Gambling Man»: ήταν και οι δύο δεσποτικοί αντικομφορμιστές, με την αυτοπεποίθηση στα ύψη και μια ικανότητα να προβλέπουν το μέλλον. Και οι δύο είχαν βαθιά κατανόηση της αισθητικής, της τεχνολογίας και της καταναλωτικής συμπεριφοράς. Το γραφείο του Μασαγιόσι στο Τόκιο είχε κάποτε εγκατεστημένα στον τοίχο 50 διαφορετικά τηλέφωνα -σταθερά τότε- δίνοντάς του τη δυνατότητα να μελετήσει κάθε υπάρχον χαρακτηριστικό πριν αποφασίσει για τον σχεδιασμό του προϊόντος της Softbank. Ο ίδιος λάτρευε να παραθέτει τη διάσημη φράση του Τζομπς από τη διαφημιστική καμπάνια της Apple του 1997 «Think Different»: «Οι άνθρωποι που είναι αρκετά τρελοί ώστε να πιστεύουν ότι μπορούν να αλλάξουν τον κόσμο είναι αυτοί που το πράττουν».

Ο Μασαγιόσι συνάντησε για πρώτη φορά τον Στιβ Τζομπς στα μέσα της δεκαετίας του 1980, στην εμπορική έκθεση Comdex, που γίνεται κάθε χρόνο στο Λας Βέγκας. Κάποια στιγμή το καλοκαίρι του 1998, είχαν την πρώτη τους σοβαρή συζήτηση κάτω από μια κερασιά στο σπίτι του Λάρι Έλισον, επικεφαλής της Oracle και έτερου φιλοιάπωνα, στο Γούντσαιντ της Καλιφόρνια. Το σπίτι του Έλισον μόνο σπίτι δεν το έλεγες. Έμοιαζε με ολόκληρο χωριό, γεμάτο περίτεχνα διαμορφωμένα ξύλινα καταλύματα με πρότυπο το παλάτι ενός Ιάπωνα αυτοκράτορα· εξού και ο χαρακτηρισμός «φιλοιάπωνας».

Η συζήτηση εκείνη την ημέρα αφορούσε τις τρελές αποτιμήσεις του Διαδικτύου στο χρηματιστήριο. Όμως ο Μασαγιόσι και ο Τζομπς ενδιαφέρονταν περισσότερο για το τι θα συνέβαινε μετά τη φούσκα των dotcom. «Είπα ότι επικεντρωνόμουν στο Διαδίκτυο κι εκείνος συμφώνησε ότι αυτό ήταν το μέλλον», λέει ο Μάσα. Και οι δύο αντιλήφθηκαν ότι ερχόταν βαθιά αλλαγή στα πράγματα.

Η Apple ήταν τότε μια από τις εταιρείες με τη μεγαλύτερη αποτίμηση στον κόσμο, με τα προϊόντα της να κάνουν θραύση το ένα μετά το άλλο. Όπως και ο Μασαγιόσι, ο Τζομπς βίωνε έναν παρανοϊκό φόβο ότι ανταγωνιστές θα του έκλεβαν τις ιδέες. Το iPhone αποτελούσε το πιο απόρρητο πρότζεκτ της Apple.

Σύμφωνα με μαρτυρία του Μάσα, κάποια στιγμή το καλοκαίρι του 2005 σε επίσκεψή του στην Καλιφόρνια έδειξε στον Τζομπς ένα δικό του σκίτσο μιας συσκευής τύπου iPod με δυνατότητα κινητής τηλεφωνίας, η οποία είχε μεγάλη οθόνη και χρησιμοποιούσε το λειτουργικό της Apple. Όπως είχε προβλέψει τότε, η νέα συσκευή θα μπορούσε να επεξεργάζεται data και εικόνες. Ο Τζομπς απέρριψε την ιδέα, αφήνοντας όμως ταυτόχρονα υπονοούμενα για το iPhone. «Μάσα, μην μου δίνεις το σκατένιο σχέδιό σου. Έχω το δικό μου» φέρεται να του είπε. «Λοιπόν, δεν χρειάζεται να σου δώσω αυτό το βρώμικο παλιόχαρτο, αλλά μόλις ετοιμάσεις το προϊόν σου δώσ’ το μου για την Ιαπωνία» φαίνεται ότι του απάντησε ο Μασαγιόσι σύμφωνα με τη μαρτυρία.

Ο Τζομπς αρνήθηκε να αποκαλύψει περισσότερα, αλλά ο Μασαγιόσι εντόπισε την αναλαμπή ενός χαμόγελου στο πρόσωπο του επικεφαλής της Apple. Αφού τον πίεσε περισσότερο, πέτυχε μια επόμενη συνάντηση στο εξοχικό σπίτι του Τζομπς στο Πάλο Άλτο. Σε αυτή τη συνάντηση, ισχυρίζεται ο Μασαγιόσι, ο Τζομπς συμφώνησε κατ’ αρχής να δώσει στη SoftBank τα αποκλειστικά δικαιώματα διανομής του iPhone στην Ιαπωνία. «Λοιπόν, Μάσα, είσαι τρελός», είπε ο Τζομπς . «Δεν έχουμε μιλήσει με κανέναν, αλλά εσύ ήρθες πρώτος να με δεις. Θα σου το δώσω», φέρεται να είπε.

Τίποτα δεν καταγράφηκε. Δεν έγινε καμία συζήτηση για την τιμή ή για τον όγκο. Απλώς μια συμφωνία κυρίων βασισμένη στην υπόθεση ότι η Μασαγιόσι θα είχε τα οικονομικά μέσα να δημιουργήσει ή να αποκτήσει μια επιχείρηση κινητής τηλεφωνίας. «Ήταν εξαιρετικά εμπιστευτικό. Δεν είδα ποτέ το προϊόν πριν φτάσει στην Ιαπωνία (το 2008)», υποστηρίζει ο ίδιος. «Ο Στιβ δεν μου είπε ποτέ ούτε καν το όνομα».

Αν ισχύουν όλα αυτά, ο Τζομπς φαίνεται ότι έδωσε τον λόγο του τρία ολόκληρα χρόνια πριν η Apple λανσάρει το iPhone στην Ιαπωνία. Αυτή η υπόσχεση μπορεί να ήταν το έναυσμα για να αγοράσει ο Μασαγιόσι τη Vodafone Japan, τη βρετανικής ιδιοκτησίας εταιρεία που χρησιμοποίησε τον Ντέιβιντ Μπέκαμ στη διαφημιστική της καμπάνια. Όπως λέει το Wired, ήταν μια συμφωνία με μεγάλη μόχλευση -η μεγαλύτερη μέχρι σήμερα στην Ασία- όμως ο Μασαγιόσι πόνταρε στο ότι είχε ένα προϊόν που θα άλλαζε τα δεδομένα. Όποια και αν είναι η ακριβής χρονολογία, ο Ιάπωνας πέτυχε το deal διανομής του αιώνα και δημιούργησε μια εξαιρετικά κερδοφόρα εταιρεία στην Ιαπωνία, ενισχύοντας σε πολύ μεγάλο βαθμό το εμπορικό σήμα της SoftBank.

Στις 17 Μαρτίου 2006, ο Μασαγιόσι έκλεισε το deal ύψους 17 δισεκατομμυρίων δολαρίων για την εξαγορά της Vodafone Japan. Δύο βδομάδες αργότερα ο Τζομπς μετέβη στο Τόκιο, όπου ο Μασαγιόσι τον προκάλεσε να τηρήσει το δικό του μέρος της συμφωνίας. «Δεν μου έδωσες τίποτα γραπτώς, όμως μπέταρα 17 δισεκατομμύρια δολάρια βασιζόμενος στον λόγο σου», είπε. «Το καλό που σου θέλω, να νιώθεις έστω και λίγη υπευθυνότητα». Ο Τζομπς γέλασε και είπε: «Μάσα, είσαι ένας τρελός τύπος. Θα κάνουμε ό,τι συζητήσαμε».

Την άνοιξη του 2006 η Μασαγιόσι βιαζόταν πολύ. Οι χρήστες κινητής στην Ιαπωνία θα είχαν σύντομα τη δυνατότητα να αλλάξουν παρόχους. Εάν η SoftBank δεν παρουσίαζε μια νέα, ελκυστική προσφορά σε τιμή ή προϊόν, κινδύνευε να χάσει εκατοντάδες χιλιάδες πελάτες που θα πήγαιναν στην NTT Docomo ή στον δεύτερο κορυφαίο παίκτη, την KDDI.

Ο Στιβ Τζομπς έδινε τον δικό του αγώνα δρόμου έναντι στον χρόνο. Τρία χρόνια νωρίτερα είχε διαγνωστεί με μια σπάνια μορφή καρκίνου του παγκρέατος, αλλά είχε καθυστερήσει να χειρουργηθεί και ο καρκίνος είχε εξαπλωθεί στο συκώτι. Από τη μέρα της εγχείρησης τον Οκτώβριο του 2004, ήξερε ότι ζούσε με χρόνο δανεικό. Δημόσια, επέμενε σε συναδέλφους και επενδυτές ότι είχε θεραπευτεί. Στην πραγματικότητα ήταν πιο στοχοπροσηλωμένος από ποτέ και αφιέρωνε κάθε ώρα και στιγμή σε δύο μυστικά έργα, το iPhone και μια νέα ταμπλέτα, το iPad.

Η Apple λάνσαρε το πρώτο της iPhone με μόνο 2G στις ΗΠΑ το καλοκαίρι του 2007. Η συσκευή δεν ήταν συμβατή με τις πιο προηγμένες τεχνολογίες που χρησιμοποιούνταν στην Ιαπωνία κι έτσι οι τεχνολογικοί κολοσσοί στη χώρα θεωρούσαν την εταιρεία περισσότερο ως σχεδιαστή και κατασκευαστή PC και συσκευών αναπαραγωγής μουσικής. Δεν μπορούσαν να φανταστούν ότι Αμερικανοί θα παρήγαν ένα νέο καταναλωτικό προϊόν που θα άλλαζε τα δεδομένα στα δικά τους χωράφια. Αντίθετα ο Μασαγιόσι αντιλήφθηκε ότι ο Στιβ Τζομπς θα ταράξει τα νερά, καθώς οι ταχύτερες τεχνολογίες άρχιζαν να κυριαρχούν όχι μόνο στην Ιαπωνία αλλά και σε ολόκληρο τον κόσμο.

Μέχρι τον Νοέμβριο του 2007, όταν στον επικεφαλής της AT&T και διανομέα του iPhone 2G στις ΗΠΑ, Ράνταλ Στίβενσον, ξέφυσαν τα πρώτα spoilers. Μιλώντας Churchill Club, επιχειρηματικό event στη Σίλικον Βάλεϊ, αποκάλυψε ότι το επόμενο iPhone θα ήταν συμβατό με 3G. Από εκείνη τη στιγμή ξεκίνησαν αχαλίνωτες φήμες για το προϊόν επόμενης γενιάς της Apple.

Μέσα σε λίγες εβδομάδες, ο διευθύνων σύμβουλος της NTT Docomo, Μασάο Νακαμούρα, προχώρησε σε συνομομιλίες με τον Τζομπς στα κεντρικά γραφεία της Apple στο Κουπερτίνο, πριν επισκεφθεί άμεσα τον Αμερικανό και ο ίδιος ο Μάσα. Εκ των υστέρων όλα δείχνουν ότι η αποκλειστικότητα που νόμιζε ότι είχε διασφαλίσει ο Μασαγιόσι ίσως και να μην ήταν τόσο… αποκλειστική. Αν και ο ίδιος ο Ιάπωνας ισχυρίζεται ότι το τότε πάρε-δώσε ήταν απλά ανταλλαγή ιδεών σχετικά με τα χαρακτηριστικά του νέου iPhone.

«Δημιούργησα όλους τους χαρακτήρες, τα emoticons που μπήκαν στο iPhone», λέει ο ίδιος ο Μασαγιόσι. «Του έδωσα πολλές ιδέες». Αυτό μπορεί και να ισχύει, μπορεί και όχι. Ο Ιάπωνας είναι πράγματι ερασιτέχνης ζωγράφος στο πρώιμο ιμπρεσιονιστικό στυλ και έχει επίσης καλή αντίληψη της καταναλωτικής συμπεριφοράς, σχολιάζει το Wired. Το κατά πόσο ο Τζομπς άκουσε σε όλα αυτά τον φίλο του, είναι άλλο θέμα.

Τόσο ο Μασαγιόσι όσο και οι ανταγωνιστές επιθυμούσαν διακαώς να αποκτήσουν το νέο προϊόν με δυνατότητα 3G. Όμως, η προσωπική χημεία φαίνεται ότι μέτρησε περισσότερο. «Υπήρχε μια βαθιά σύνδεση μεταξύ του Μάσα και του Στιβ Τζομπς», λέει ο Ρον Φίσερ, υπεύθυνος της SoftBank στις ΗΠΑ, ο οποίος συμμετείχε σε αρκετές συναντήσεις ανάμεσα στους δύο. «Ο Τζομπς κατάλαβε ότι όταν προσπαθείς να αλλάξεις τη συμπεριφορά των καταναλωτών σε ένα μέρος όπως η Ιαπωνία, χρειάζεσαι με το μέρος σου μία αντισυμβατική φιγούρα».

Στις 4 Ιουνίου 2008, ο Μασαγιόσι ανακοίνωσε ότι η SoftBank θα ήταν ο διανομέας του iPhone, επιβεβαιώνοντας ότι είχε προλάβει την NTT Docomo. Τον επόμενο μήνα, η SoftBank ξεκίνησε τη διανομή στην Ιαπωνία. Μέχρι τον Σεπτέμβριο του 2011, όταν η SoftBank έχασε την αποκλειστικότητά της για το iPhone, το μερίδιο αγοράς της είχε αυξηθεί στο 23% από 17%, στο σημείο που η επιχείρηση κινητής τηλεφωνίας είχε εξαγοραστεί από τη Vodafone. Η απόφαση του Τζομπς να ποντάρει τα πάντα στη SoftBank δικαιώθηκε, όμως η επιτυχία έδειξε επίσης την ικανότητα του Μασαγιόσι να επεκτείνεται γρήγορα, ξεπερνώντας έναν λαβύρινθο από υλικοτεχνικά, ρυθμιστικά και εμπορικά εμπόδια.

Χάρη στο iPhone, ο Μασαγιόσι καθιέρωσε τη SoftBank Mobile ως τον νούμερο ένα πάροχο στην Ιαπωνία. Αυτό αποτέλεσε το εφαλτήριο για την εξαγορά του πλειοψηφικού πακέτου μετοχών της Sprint το 2013, η οποία αργότερα συγχωνεύθηκε με την T-Mobile, δημιουργώντας μια τρίτη δύναμη στην αγορά τηλεπικοινωνιών των ΗΠΑ. Στην πορεία, επανήλθε από φορέας εκμετάλλευσης κινητής τηλεφωνίας σε παγκόσμιο επενδυτή τεχνολογίας. Εξαγόρασε την Arm Holdings, την εταιρεία σχεδιασμού προηγμένων τσιπ με έδρα το Ηνωμένο Βασίλειο, και προσπάθησε να τη συγχωνεύσει με την Nvidia, που σήμερα είναι η εταιρεία με την υψηλότερη αποτίμηση στον κόσμο. Ο ιδρυτής της Nvidia, Τζένσενγκ Χουάνγκ, παραμένει καλός φίλος και του αρέσει να υπενθυμίζει στον Μασαγιόσι ότι όταν πούλησε το μερίδιο 5% που κατείχε το 2019 έχασε το deal της ζωής του, αξίας που θύμιζε μεγέθη Alibaba.

Σήμερα, το πάθος του Μασαγιόσι είναι η γενική τεχνητή νοημοσύνη, η επίδραση της οποίας, όπως θεωρεί, θα ξεπεράσει το μικροτσίπ, το Διαδίκτυο και το κινητό τηλέφωνο. «Πρέπει να συμμετέχω σε αυτή την επανάσταση», είπε ο ίδιος σε συνέντευξη. «Πρέπει να είμαι μέσα».

Το καλοκαίρι του 2024, η SoftBank επένδυσε 500 εκατομμύρια δολάρια στην OpenAI. Πριν από αυτό, οι Financial Times ανέφεραν ότι ο Μασαγιόσι ήταν έτοιμος να ρίξει ένα δισ. στην ανάπτυξη του «iPhone της τεχνητής νοημοσύνης» σε συνεργασία με τους Σαμ Άλτμαν και Τζόνυ Ιβ. Αυτή θα ήταν η πρώτη καταναλωτική συσκευή στην εποχή της τεχνητής νοημοσύνης. Αν το όραμά του πραγματοποιηθεί -και με τον Μασαγιόσι μπορεί και να πραγματοποιηθεί- θα αποτελεί την κατάλληλη κληρονομιά της φιλίας και συνεργασία τους με τον Στιβ Τζομπς, γράφει το Wired.

Διαβάστε επίσης

Αρκτική: Η μεγάλη οικονομική ευκαιρία της κλιματικής αλλαγής

Σοκολάτα Ντουμπάι: Ποια είναι η γυναίκα πίσω από το viral γλυκό

Το παιχνίδι των ενεργειακών διαδρόμων, κινητικότητα στα Βαλκάνια