THEPOWERGAME
Κανένας ισότιμος επιχειρηματικός εταίρος δεν έχει παίξει ποτέ το «δεύτερο βιολί» καλύτερα από τον Τσάρλι Μάνγκερ. Ο στενότερος φίλος και σύμβουλος του Γουόρεν Μπάφετ για έξι δεκαετίες, ο δισεκατομμυριούχος αντιπρόεδρος της Berkshire Hathaway, «έφυγε» στις 28/11 σε ηλικία 99 ετών.
Δημόσια, ιδίως μπροστά στους δεκάδες χιλιάδες παρευρισκόμενους στα ετήσια συνέδρια της Berkshire Hathaway, ο Μάνγκερ έκανε ένα βήμα πίσω, αφήνοντας τον Μπάφετ να πάρει το μικρόφωνο και τα φώτα της δημοσιότητας, σύμφωνα με δημοσίευμα της Wall Street Journal. Ο Μάνγκερ συνήθως ξεσήκωνε το πλήθος με την ατάκα «δεν έχω τίποτα να προσθέσω».
Η Berkshire Hathaway εξέδωσε την εξής ανακοίνωση για τον θάνατο του Τσάρλι Μάνγκερ: «Η Berkshire Hathaway ενημερώθηκε πριν από λίγα λεπτά από μέλη της οικογένειας του Τσάρλι Μάνγκερ ότι πέθανε ειρηνικά σήμερα το πρωί σε νοσοκομείο της Καλιφόρνια. Ο Γουόρεν Μπάφετ, διευθύνων σύμβουλος της Berkshire Hathaway, επιθυμεί να δηλώσει: “Η Berkshire Hathaway δεν θα μπορούσε να έχει φτάσει στο σημερινό της επίπεδο χωρίς την έμπνευση, τη σοφία και τη συμμετοχή του Charlie”. Η οικογένεια θα χειριστεί όλες τις υποθέσεις σύμφωνα με τις οδηγίες του Τσάρλι».
Ειδικότερα, ο Μπάφετ, ο οποίος είναι 93 ετών, συχνά υποχωρούσε στην άποψη του Μάνγκερ. Το 1971 ο Μάνγκερ τον έπεισε να αγοράσει τα «See’s Candy Shops» για μια τιμή ίση με την τριπλάσια καθαρή αξία των σοκολατοπωλείων -μια «φανταχτερή τιμή», όπως τη χαρακτήρισε ο Μπάφετ, πολύ υψηλότερη απ’ ό,τι είχε συνηθίσει να πληρώνει για επιχειρήσεις. Τα «See’s Candy Shops» θα απέφεραν περίπου 2 δισεκατομμύρια δολάρια σε σωρευτικά κέρδη για την Berkshire τις επόμενες δεκαετίες.
Όπως έγραψε ο Μπάφετ το 2015: «Αυτή η αγορά τερμάτισε την επιδίωξή μου για επενδύσεις “αποτσίγαρα” (δηλαδή επενδύσεις σε μέτριες εταιρείες με τιμές “ευκαιρίας”) και με έβαλε σε αναζήτηση υπέροχων επιχειρήσεων που πωλούνται σε (λογικές) τιμές». Και πρόσθεσε: «Ο Τσάρλι παρότρυνε γι’ αυτήν την πορεία εδώ και μερικά χρόνια, αλλά εγώ μάθαινα αργά».
Ο Μπάφετ έδωσε στον Μάνγκερ το παρατσούκλι «αποτρόπαιος μη-άνθρωπος», για τον άγριο τρόπο με τον οποίο απέρριπτε πιθανές επενδύσεις, συμπεριλαμβανομένων κάποιων που ο Μπάφετ θα μπορούσε διαφορετικά να έχει κάνει. Αλλά ο Μάνγκερ, ο οποίος γοητευόταν από τη μηχανική και την τεχνολογία, ώθησε επίσης τον «τεχνοφοβικό» Μπάφετ σε μεγάλα στοιχήματα στην BYD, έναν κινεζικό κατασκευαστή μπαταριών και ηλεκτρικών οχημάτων, και στην Iscar, έναν ισραηλινό κατασκευαστή εργαλειομηχανών.
Ο Μάνγκερ υπήρξε επιτυχημένος και προ Μπάφετ
Ο Μάνγκερ ήταν ένας λαμπρός επενδυτής από μόνος του, σύμφωνα με ρεπορτάζ της Wall Street Journal. Άρχισε να διαχειρίζεται επενδυτικές εταιρείες το 1962. Από τότε έως το 1969, ο S&P 500 κέρδιζε κατά μέσο όρο 5,6% ετησίως. Οι εταιρείες του Μπάφετ απέδωσαν κατά μέσο όρο 24,3% ετησίως. Οι εταιρείες του Μάνγκερ τα πήγαν ακόμη καλύτερα, με μέσο ετήσιο κέρδος 24,4%.
Το 1975, λίγο πριν ενταχθεί στην Berkshire ως αντιπρόεδρος, ο Μάνγκερ έκλεισε τις επιχειρήσεις του. Κατά τη διάρκεια της 14ετούς ιστορίας τους τα χαρτοφυλάκιά του κέρδιζαν κατά μέσο όρο 19,8% ετησίως.
Οι δύο άνδρες είχαν επενδύσει από καιρό διαφορετικά. Ο Μπάφετ, υπό την επιρροή του μέντορά του, Μπέντζαμιν Γκράχαμ, αγόραζε σχεδόν οποιαδήποτε επιχείρηση, ακόμη κι αν ήταν σχεδόν νεκρή, αρκεί να ήταν φθηνή. Μεταξύ αυτών των «αποτσίγαρων» ήταν και η ίδια η Berkshire Hathaway, η οποία ήταν μια ερειπωμένη εταιρεία παραγωγής κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων όταν την αγόρασε ο Μπάφετ το 1965.
Καθώς ο Μπάφετ μετέτρεψε την Berkshire σε εταιρεία χαρτοφυλακίου για ασφαλιστικές και άλλες εταιρείες, συνέχισε να ψάχνει για μέτριες επιχειρήσεις σε τιμές ευκαιρίας. Ο Μάνγκερ, αντίθετα, επικεντρώθηκε σε εξαιρετικές επιχειρήσεις σε αποδεκτές τιμές και υπολογίζοντας ότι η ικανότητά τους να παράγουν μετρητά στο μέλλον θα αντιστάθμιζε με το παραπάνω την καταβολή μιας υψηλής τιμής εκ των προτέρων.
Έπειτα από χρόνια συζητήσεων, ο Μάνγκερ έπεισε τον συνέταιρό του να αλλάξει. «Διαμορφώθηκα τρομερά από τον Τσάρλι», δήλωσε ο Μπάφετ το 1988. «Φίλε, αν είχα ακούσει μόνο τον Μπεν (Γκράχαμ), θα ήμουν πολύ φτωχότερος», έχει δηλώσει ο Μπάφετ. Το 2015, επίσης, ο Μπάφετ έγραψε ότι ο Μάνγκερ τον δίδαξε: «Ξέχνα ό,τι ξέρεις για την αγορά επιχειρήσεων σε χαμηλές τιμές. Αντίθετα, αγόρασε υπέροχες επιχειρήσεις σε δίκαιες τιμές». Η Berkshire «έχει χτιστεί σύμφωνα με το σχέδιο του Τσάρλι», έχει αναφέρει ακόμη ο Μπάφετ.
Η προσωπική ζωή του Μάνγκερ
Ο Τσαρλς Τόμας Μάνγκερ γεννήθηκε στην Ομάχα της Νεμπέτ, την Πρωτοχρονιά του 1924. Ο πατέρας του, Άλφρεντ, ήταν δικηγόρος, η μητέρα του, Φλόρενς, ήταν νοικοκυρά και μανιώδης αναγνώστρια.
«Είμαι περήφανος που είμαι παιδί της Ομάχα», δήλωσε ο Μάνγκερ σε συνέντευξή του το 2017 στον πρύτανη Σκοτ Ντερού του Michigan Ross Business School. «Μερικές φορές χρησιμοποιώ το παλιό ρητό “έβγαλαν το αγόρι από την Ομάχα, αλλά ποτέ δεν έβγαλαν την Ομάχα από το αγόρι”. Όλες αυτές οι παλιομοδίτικες αξίες, όπως η οικογένεια προηγείται, να βοηθάς τους άλλους όταν έρθουν τα προβλήματα, η σύνεση, η λογική, το ηθικό καθήκον, είναι πιο σημαντικά από το να είσαι πλούσιος, πιο σημαντικό από το να είσαι σημαντικός -είναι ένα απόλυτο ηθικό καθήκον», είχε δηλώσει ο Μάνγκερ, σύμφωνα με το CNBC.
Ο Μάνγκερ σπούδασε μαθηματικά στο Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν και στη συνέχεια εγκατέλειψε τη σχολή για να καταταγεί στο Αεροπορικό Σώμα του Στρατού των ΗΠΑ κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Ο στρατός έστειλε αρχικά τον Μάνγκερ να σπουδάσει Θερμοδυναμική και Μετεωρολογία στο Πανεπιστήμιο του Νέου Μεξικού και στο Ινστιτούτο Τεχνολογίας της Καλιφόρνια και στη συνέχεια τον έστειλε σε μια αεροπορική βάση στο Nome της Αλάσκας, όπου υπηρέτησε ως μετεωρολόγος. Μετά τον πόλεμο ο Μάνγκερ έπεισε έναν κοσμήτορα της Νομικής Σχολής του Χάρβαρντ να τον δεχτεί χωρίς πτυχίο. Αποφοίτησε με άριστα.
Σκέφτηκε να ενταχθεί στο γραφείο του πατέρα του στην Ομάχα πριν εγκατασταθεί στη Νότια Καλιφόρνια. Τελικά άνοιξε μαζί με αρκετούς συνεργάτες το δικό του δικηγορικό γραφείο το 1962. Σήμερα η εταιρεία, γνωστή ως Μάνγκερ, Tones & Olson, απασχολεί περίπου 200 δικηγόρους.
Ο Μάνγκερ, μάλιστα, χρηματοδότησε κάποτε έναν κοιτώνα ύψους 185 εκατομμυρίων δολαρίων στο Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν, σύμφωνα με το Business Insider. Το 2013 ο Μάνγκερ δώρισε 110 εκατομμύρια δολάρια, μέρος των οποίων δαπανήθηκε για την κατασκευή των Munger Graduate Residences. Όμως το κτίριο, το οποίο μπορεί να φιλοξενήσει περισσότερους από 600 ενοίκους, μοιάζει λίγο διαφορετικό από τα δωμάτια του κανονικού φοιτητικού κοιτώνα. Εκτός από τους κοινόχρηστους χώρους του κοιτώνα, τα δωμάτια στο Munger Graduate Residences δεν έχουν παράθυρα.
Ο Μάνγκερ πίστευε ότι η κατάργηση των παραθύρων θα βοηθούσε στη μεγιστοποίηση της αλληλεπίδρασης μεταξύ των ενοίκων του κοιτώνα, σύμφωνα με δημοσίευμα του Bloomberg το 2021. «Όλοι αγαπούν το φως και όλοι προτιμούν το φυσικό φως. Αλλά είναι ένα παιχνίδι συμβιβασμών», δήλωσε τότε ο Μάνγκερ στο Bloomberg.
Ο πρώτος του γάμος με τη Νάνσυ Χάγκινς κατέληξε σε διαζύγιο. Παντρεύτηκε τη δεύτερη σύζυγό του, τη Νάνσυ Μπάρι Μπόρθγουικ, το 1956, η οποία απεβίωσε το 2010. Είχαν τέσσερα παιδιά μαζί και δύο από τους προηγούμενους γάμους τους.
Ο Μάνγκερ αντιμετώπισε επίσης μια τραγωδία: το 1955 ο γιος του Τέντι πέθανε από λευχαιμία σε ηλικία 9 ετών. Ο Μάνγκερ θυμήθηκε αργότερα ότι περπατούσε στους δρόμους της Πασαντίνα κλαίγοντας επειδή «έχασε ένα παιδί, σπιθαμή προς σπιθαμή». Πάνω από έξι δεκαετίες αργότερα εξακολουθούσε να πνίγεται στη μνήμη του πόνου του γιου του.
Το 1978 ένας χειρουργός έκανε λάθος κατά τη διάρκεια μιας εγχείρησης καταρράκτη, αφήνοντας τον Μάνγκερ τυφλό από το ένα μάτι, το οποίο αργότερα έπρεπε να επανατοποθετηθεί χειρουργικά. Ο επενδυτής αρνήθηκε να καταγγείλει τον γιατρό, σημειώνοντας ότι επιπλοκές εμφανίζονταν στο 5% τέτοιων επεμβάσεων. Γι’ αυτόν, όπως πάντα, το θέμα ήταν οι αριθμοί.
Η καταλυτική γνωριμία του Μάνγκερ με τον Μπάφετ
Οι δύο άνδρες που θα διοικούσαν την Berkshire Hathaway γνωρίστηκαν το 1959, όταν ο Μάνγκερ, ο οποίος είχε ήδη μετακομίσει στο Λος Άντζελες, πήγε σε ένα δείπνο στη γενέτειρά του, στο οποίο συμμετείχε και ο Μπάφετ, σύμφωνα με τη Wall Street Journal.
Ήδη γνώριζαν ο ένας τα ονόματα του άλλου: ο Μάνγκερ δούλευε στο παντοπωλείο του παππού του Μπάφετ όταν ήταν παιδί. Ένας από τους πρώτους επενδυτές στην εταιρεία του Μπάφετ του έδωσε χρήματα, επειδή, όπως είπε, «μου θυμίζεις τον Τσάρλι Μάνγκερ».
Η πρώτη σύζυγος του Μπάφετ, η Σούζαν, αναπολώντας εκείνο το δείπνο, δήλωσε το 1998: «Νομίζω ότι ο Γουόρεν ένιωθε ότι ο Τσάρλι ήταν ο εξυπνότερος άνθρωπος που είχε γνωρίσει ποτέ, και νομίζω ότι ο Τσάρλι ένιωθε ότι ο Γουόρεν ήταν ο εξυπνότερος άνθρωπος που είχε γνωρίσει ποτέ». Τα βρήκαν αμέσως και σε λίγο καιρό έγιναν αχώριστοι, ενώ συχνά μιλούσαν στο τηλέφωνο πολλές φορές την ημέρα.
Ήρωας του Μάνγκερ ήταν ο Βενιαμίν Φραγκλίνος, τον οποίο θαύμαζε για την περιέργεια, την εφευρετικότητα και το πνεύμα του. Η κοινή λογική του Μάνγκερ, το καυστικό χιούμορ, η παθολογική ευθύτητα και η περιφρόνηση της συμβατικής σοφίας τον έκαναν διάσημο μεταξύ των επενδυτών.
Κατά τη διάρκεια των ετήσιων συνεδρίων της Berkshire, ο Μάνγκερ καθόταν σιωπηλός, καθώς ο Μπάφετ μιλούσε με περίτεχνες παραγράφους. Το κοινό που τον λάτρευε ήξερε ότι ο Μάνγκερ περίμενε να ξεστομίσει μόνο μια ατάκα. Όταν ένας μέτοχος ρώτησε στη συνεδρίαση του 2004 πώς η Berkshire καθορίζει τις αμοιβές των στελεχών, ο Μπάφετ μίλησε για περισσότερο από πέντε λεπτά. Ο Μάνγκερ είπε: «Λοιπόν, προτιμώ να ρίξω μια οχιά στο πουκάμισό μου παρά να προσλάβω έναν σύμβουλο αμοιβών».
Τα τελευταία χρόνια του Μάνγκερ
Ο Μάγκνερ δεν μπορούσε να κρύψει τα τελευταία χρόνια της ζωής του τις απόψεις του κατά των κρυπτονομισμάτων. Σύμφωνα με τον Μάνγκερ, τα παραδοσιακά νομίσματα βοήθησαν να μετατραπεί ο άνθρωπος «από έναν επιτυχημένο πίθηκο σε έναν (επιτυχημένο) άνθρωπο», όπως είχε δηλώσει κατά τη διάρκεια της συνάντησης των μετόχων της Daily Journal στο Λος Άντζελες τον Φεβρουάριο του 2023. Ο Μάνγκερ πρόσθεσε πως «οι ισχυρισμοί ότι τα κρυπτονομίσματα μπορούν να αντικαταστήσουν τα εθνικά νομίσματα είναι ισοδύναμοι με το να λέμε ότι ο αέρας μπορεί να αντικατασταθεί», σύμφωνα με δημοσίευμα στην ιστοσελίδα Yahoo Finance.
Σε ένα άρθρο του στην εφημερίδα The Wall Street Journal φέτος, μάλιστα, ο Μάνγκερ κάλεσε την κυβέρνηση των ΗΠΑ να απαγορεύσει το bitcoin και άλλα κρυπτονομίσματα, γράφοντας ότι τα κρυπτονομίσματα είναι «ένα συμβόλαιο τζόγου με σχεδόν 100% πλεονέκτημα για το κρυπτονόμισμα».
Η λακωνική εικόνα του Μάνγκερ ήταν μόνο ένα θέατρο που έστησε για να αποφύγει να επισκιάσει τον Μπάφετ. Όταν δεν μοιραζόταν τα φώτα της δημοσιότητας με τον πρόεδρο της Berkshire, ο Μάνγκερ ήταν φλύαρος. Σε τακτικά γεύματα και δείπνα με φίλους και συγγενείς και στις ετήσιες συνεδριάσεις της Daily Journal, μιας μικρής εταιρείας μέσων ενημέρωσης της οποίας προήδρευε, μιλούσε για ώρες.
Η αντοχή του ήταν επίσης εξαιρετική. Το 2019, όταν ο Μάνγκερ ήταν 95 ετών, δύο δημοσιογράφοι της Wall Street Journal εμφανίστηκαν στο ταπεινό σπίτι του στο Λος Άντζελες στις 6 μ.μ. Μιλούσε σχεδόν ασταμάτητα μέχρι σχεδόν τα μεσάνυχτα. Αρκετές φορές μετά τις 10 μ.μ., ο ένας ή και οι δύο δημοσιογράφοι άρχισαν να σηκώνονται για να φύγουν -ο Μάνγκερ τους έκανε νόημα να καθίσουν ξανά.
Ο Μάνγκερ δεν σταμάτησε ποτέ να κηρύττει παλιομοδίτικες αρετές. Δύο από τις αγαπημένες του λέξεις ήταν η επιμονή και η ψυχραιμία. Του άρεσε η πρώτη, είπε σε μια ομιλία του το 2007, επειδή «σημαίνει να κάθεσαι στον κώλο σου μέχρι να πετύχεις κάτι». Συχνά έλεγε ότι το κλειδί της επενδυτικής επιτυχίας ήταν να μην κάνεις τίποτα για χρόνια, ακόμη και δεκαετίες, περιμένοντας να αγοράσεις με «επιθετικότητα» όταν τελικά προκύψουν ευκαιρίες.
Του άρεσε το δεύτερο γιατί αντανακλούσε τη φιλοσοφία του για τις επενδύσεις και τη ζωή. Κάθε επενδυτής, έλεγε συχνά ο Μάνγκερ, θα πρέπει να είναι σε θέση να αντιδράσει με ψυχραιμία σε μια απώλεια 50% στο χρηματιστήριο ανά κάποιες δεκαετίες.
Ο Μάνγκερ διατήρησε την αίσθηση του χιούμορ του μέχρι τα 90 του χρόνια, παρ’ όλο που ήταν σχεδόν τυφλός, περπατούσε με δυσκολία και η αγαπημένη του σύζυγος, η Νάνσυ, είχε πεθάνει χρόνια νωρίτερα. Γύρω στο 2016, ένας γνωστός τον ρώτησε σε ποιον άνθρωπο, σε μια μακρόχρονη ζωή, ένιωθε μεγαλύτερη ευγνωμοσύνη. «Τον πρώτο σύζυγο της δεύτερης γυναίκας μου», είπε αμέσως ο Μάνγκερ. «Είχα την αμέριστη αγάπη αυτής της υπέροχης γυναίκας για 60 χρόνια απλώς και μόνο επειδή ήμουν κάπως λιγότερο απαίσιος σύζυγος απ’ ό,τι ήταν εκείνος».
Η επόμενη μέρα στην Berkshire Hathaway
Το 2021 ο Μπάφετ ανακοίνωσε τον Γκρεγκ Έιμπελ, τον 61χρονο αντιπρόεδρο μη ασφαλιστικών δραστηριοτήτων της Berkshire, ως διάδοχό του, σύμφωνα με το Business Insider.
Καναδός επιχειρηματίας και διευθύνων σύμβουλος της Berkshire Hathaway Energy, ο Έιμπελ είναι πολλά χρόνια πιστός στην εταιρεία και χαίρει εκτίμησης μεταξύ των συναδέλφων του εν μέσω της διαφαινόμενης αλλαγής ηγεσίας που επιβάλλει η γήρανση του Μπάφετ.
Με τον θάνατο του Μάνγκερ ο Έιμπελ μπορεί να έχει στενότερη σχέση εργασίας με τον Μπάφετ. Ο ίδιος ο Μάνγκερ δήλωσε το 2021 ότι πίστευε πως ο Έιμπελ θα «κρατήσει την κουλτούρα» που έκανε την Berkshire τόσο επιτυχημένη.
«Ο Γκρεγκ είναι απλά συγκλονιστικός ως επιχειρηματικός ηγέτης, τόσο ως στοχαστής όσο και ως πράττων. Είναι επίσης μια τεράστια μηχανή μάθησης -μπορούμε να ισχυριστούμε ότι είναι εξίσου καλός με τον Γουόρεν στο να μαθαίνει τα πάντα», δήλωσε κάποτε ο Μάνγκερ για τον Έιμπελ.
Ακολουθήστε το Powergame.gr στο Google News για άμεση και έγκυρη οικονομική ενημέρωση!
