THEPOWERGAME
«Η κυρία των φόρων», «η κυνηγός των πολυεθνικών», «η γυναίκα που τα έβαλε με τα μονοπώλια». Είναι μερικά από τα ουκ ολίγα προσωνύμια που της έχουν αποδώσει, αφού εδώ και εννέα χρόνια έχει ταυτίσει το όνομά της με έναν αγώνα διαρκείας της Ευρώπης να τιθασεύσει τις αμερικανικές πολυεθνικές επί ευρωπαϊκού εδάφους.
Οι αποκαλούμενες Βig Τech εταιρείες τρέμουν την 55χρονη Δανή πολιτικό Margrethe Vestager, αντιπρόεδρο της Κομισιόν, υπεύθυνη για τον ανταγωνισμό και την αντιμονοπωλιακή πολιτική της ΕΕ.
Εδώ και λίγα 24ωρα ίσως έχουν έναν πονοκέφαλο λιγότερο, αφού η σιδηρά κυρία του ανταγωνισμού βάζει τα όπλα της στη θήκη τους, αφού αιτήθηκε και πήρε από την πρόεδρο της Επιτροπής Ursula von der Leyen άδεια άνευ αποδοχών, για να διεκδικήσει τη θέση της Προέδρου της Επιτροπής Διαχείρισης της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων (ΕΤΕπ).
Η υποψηφιότητα Vestager για την ΕΤΕπ δημιουργεί αφενός «καραμπόλες» στα ψηφιακά χαρτοφυλάκια της ΕΕ: την ευθύνη για θέματα ανταγωνισμού θα έχει πλέον ο Επίτροπος Δικαιοσύνης, Didier Reynders, ενώ το χαρτοφυλάκιο «Ευρώπη κατάλληλη για την ψηφιακή εποχή» ανατίθεται στη Věra Jourová.
Το ερώτημα όλων -και φυσικά των big tech εταιρειών- είναι αν ο έχων την ευθύνη για την τήρηση των κανόνων περί ανταγωνισμού Reynders θα αποδειχθεί εξίσου σκληρός με τη Vestager.
Ερώτημα που έχει κρίσιμη σημασία αν ληφθεί υπόψη ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει αυτή την περίοδο σε πλήρη εξέλιξη μια εμβληματική θεσμική παρέμβαση, τον νέο νόμο για τις Ψηφιακές Αγορές, ο οποίος σε μεγάλο βαθμό ακουμπά τις μεγάλες αμερικανικές πολυεθνικές τεχνολογίας.
Η σιδηρά κυρία και τα ανοιχτά μέτωπα
Η σιδηρά κυρία, για την οποία οι New York Times έχουν γράψει «Δεν έχει ίχνος συναισθηματισμού», ενώ η Guardian της έχει χρεώσει ότι είναι η πολιτικός που ενέπνευσε το «Borgen: Συνωμοσίες εξουσίας», αφήνει στον Reynders μια σειρά από “καυτές πατάτες», που αφορούν ανοιχτές υποθέσεις κατάχρησης αγοράς, όπως οι εν εξελίξει έρευνες για την Apple και τη Meta.
Τα ανοιχτά μέτωπα δεν αφορούν στον τεχνολογικό τομέα, αλλά και στις τηλεπικοινωνίες. Η Επιτροπή έχει, μεταξύ άλλων, την ευθύνη της έγκρισης ή μη μεγάλων συμφωνιών για συγχωνεύσεις και εξαγορές. Σήμερα, για παράδειγμα, εκκρεμεί η απόφαση της Επιτροπής Ανταγωνισμού σχετικά με την προσφορά της Orange για συγχώνευση με τη MasMovil στην Ισπανία.
Και προφανώς οι εκκρεμότητες δεν εξαντλούνται στους δύο κλάδους. Πρόσφατα η Επιτροπή μπλόκαρε την εξαγορά της εταιρείας προσυμπτωματικού ελέγχου καρκίνου Grail από την Illumina, ενώ προετοιμάζεται να ασκήσει βέτο στην προτεινόμενη αγορά του ταξιδιωτικού ομίλου Etraveli από την Booking.
«Θα συνεχίσω να διασφαλίζω ότι η πολιτική και οι κανόνες ανταγωνισμού της ΕΕ επιβάλλονται σθεναρά», έγραψε ο Reynders στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, στέλνοντας ένα μήνυμα στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού ότι η απομάκρυνση της Vestager από το κάδρο του ανταγωνισμού δεν θα πρέπει να μεταφραστεί σε αδράνεια της αρμόδιας Επιτροπής.
Νέες πολεμικές ιαχές
Άλλωστε, Ευρώπη και ΗΠΑ βρίσκονται και πάλι ενόψει …πολεμικές συρράξεων, αυτή τη φορά για τον Νόμο για τις Ψηφιακές Αγορές. Ήδη η Κομισιόν έχει χαρακτηρίσει τις Alphabet, Amazon, Apple, ByteDance, Meta και Microsoft, ως ‘πυλωρούς’ (gatekeepers), δίνοντάς τους διορία έξι μηνών, έως τον Μάρτιο του 2024, ώστε να συμμορφωθούν πλήρως με τις υποχρεώσεις που δημιουργεί η νέα νομοθεσία.
Η πράξη για τις ψηφιακές αγορές έχει ως στόχο να αποτρέψει την επιβολή αθέμιτων όρων από τους «πυλωρούς» σε επιχειρήσεις και τελικούς χρήστες και να διασφαλίσει τον ανοικτό χαρακτήρα σημαντικών ψηφιακών υπηρεσιών.
Σε περίπτωση που κάποια από τις εταιρείες δεν συμμορφωθεί, η Επιτροπή μπορεί να επιβάλει πρόστιμα έως και 10 % του συνολικού παγκόσμιου κύκλου εργασιών της εταιρείας, ή έως και 20 % σε περίπτωση επανειλημμένης παράβασης.
Μ. Vestager: η μόνη γυναίκα στο δωμάτιο
Η M. Vestager αφήνει μια βαριά κληρονομιά στην καταστολή των αντιμονοπωλιακών πρακτικών και στην επιβολή βαρύτατων προστίμων, που επιβλήθηκαν στις Big Tech εταιρείες, καθώς από το 2014, που ανέλαβε για πρώτη φορά το συγκεκριμένο χαρτοφυλάκιο, υπερασπίστηκε μια σκληρή στάση έναντι πολυεθνικών εταιρειών.
Η νεότερη αρχηγός κόμματος στην ιστορία της Δανίας, κόρη Λουθηρανών εφημέριων, μητέρα τριών κοριτσιών, η Vestager, αν και συνήθως ήταν η μόνη γυναίκα στο δωμάτιο στις συναντήσεις της με τους επικεφαλής πολυεθνικών κολοσσών, δεν μάσησε ποτέ τα λόγια της.
Κατά τη διάρκεια της πρώτης της θητείας ως Επίτροπος Ανταγωνισμού, την περίοδο 2014-2019, επικεντρώθηκε στους τομείς των παράνομων κρατικών ενισχύσεων και στις μονοπωλιακές τακτικές μεγάλων ευρωπαϊκών και ξένων επιχειρήσεων. Με την ανάληψη των καθηκόντων της, το 2014, κληρονόμησε από τον προκάτοχό της Χοακίν Αλμούνια, την έρευνα εναντίον της Google, την οποία και συνέχισε.
Επί των ημερών της ξεκίνησε έρευνες για καταστρατήγηση των κανόνων ανταγωνισμού από τις Fiat, Apple, Starbucks, Amazon, Disney, General Electrics, Facebook, Gazprom, Qualcomm, αλλά και για φοροδιαφυγή εναντίον της McDonald’s.
Το 2016 μετά από διετή έρευνα της Vestager, η Επιτροπή επέβαλλε στην Apple πρόστιμο 13 δισ.ευρώ για παράνομες φορολογικές ελαφρύνσεις και απλήρωτους φόρους στην Ιρλανδία, το υψηλότερο φορολογικό πρόστιμο που έχει επιβάλλει ποτέ.
Το 2017 η Eπιτροπή επέβαλλε πρόστιμο 2,7 δισ. ευρώ στην Alphabet (Google) για καταπάτηση των κανόνων ανταγωνισμού, ενώ την χρονιά επιβλήθηκε πρόστιμο 250 εκατ. ευρώ στην Amazon για μη καταβολή αναλογούντων φόρων.
Βαθιά το χέρι στην τσέπη, μετά από αποφάσεις της Επιτροπής επί των ημερών Vestager κλήθηκαν να βάλουν το 2018 η Qualcomm (997 εκατ. ευρώ) και Google (4,3 δισ. ευρώ) για μονοπωλιακές τακτικές, ενώ το 2019 ακολούθησε η Mastercard ( με πρόστιμο 570 εκατ. ευρώ) και η Google (1,49 δισ. ευρώ).