THEPOWERGAME
Στα βραβεία που απένειμε πριν από λίγες ημέρες το περιοδικό «The Banker» των Financial Times, ήταν και αυτό του καλύτερου κεντρικού τραπεζίτη στον κόσμο. Φέτος, το βραβείο πήγε στον Ισλανδό, Άσγκεϊρ Γιόνσον. Ο 53χρονος διοικητής της κεντρικής τράπεζας της Ισλανδίας αποτελεί μία εξαιρετικά ενδιαφέρουσα περίπτωση τραπεζίτη.
Θα μείνει στην ιστορία ως ο πρώτος επικεφαλής κεντρικής τράπεζας της Δύσης, που τόλμησε να προχωρήσει σε αύξηση των επιτοκίων τον Μάιο του 2021, δέκα ολόκληρους μήνες πριν την Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ. Η πρώτη αύξηση επιτοκίων από την Fed πραγματοποιήθηκε τον Μάρτιο του 2022 και από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα τον Ιούλιο του 2022.
Στα μέσα του 2021 οι περισσότεροι κεντρικοί τραπεζίτες χαρακτήριζαν τον πληθωρισμό ως «παρωδικό» και δεν ήθελαν σε καμία περίπτωση να προβούν σε μία ενέργεια που θα προκαλούσε επιδείνωση των χρηματοδοτικών συνθηκών, σε μία περίοδο που οι μεγαλύτερες οικονομίες είχαν μόλις αρχίσει την επανεκκίνηση μετά τα lockdown και προσπαθούσαν να ανακάμψουν.
Όταν ο Γιόνσον προχώρησε στην αύξηση των επιτοκίων οι υπόλοιποι κεντρικοί τραπεζίτες τον αντιμετώπιζαν στις διάφορες συναντήσεις ως τον περίεργο που μάλλον δεν ξέρει τι κάνει. Ενάμιση χρόνο μετά, οι κεντρικές τράπεζες τρέχουν πίσω από τον πληθωρισμό με επιθετικές αυξήσεις επιτοκίων.
Μία ακόμη δύσκολη και κόντρα στο ρεύμα απόφαση του Γιόνσον ήταν να βάλει φρένο στον τραπεζικό δανεισμό, σε συνδυασμό με τις αυξήσεις επιτοκίων. Η κεντρική τράπεζα της Ισλανδίας επέβαλε όρια στον δανεισμό τόσο για νοικοκυριά όσο και για επιχειρήσεις για να αποφύγει την υπερβολική μόχλευση της οικονομίας. Επιπλέον, έχουν τεθεί πολύ υψηλά όρια στους κεφαλαιακούς δείκτες που πρέπει να διατηρούν οι τράπεζες της χώρας, πάνω από το 20%.
Η οικονομία της Ισλανδίας είναι μικρή με ΑΕΠ που δεν ξεπερνά τα 30 δισ. δολάρια, αλλά με πληθυσμό 343.000, το κατά κεφαλήν ΑΕΠ ξεπερνά τα 70.000 δολάρια, που σημαίνει ότι οι Ισλανδοί είναι στην πρώτη 10άδα παγκοσμίως, πάνω από τους Αμερικανούς και τους Καναδούς. Όμως ακριβώς επειδή πρόκειται για μια μικρή οικονομία, είναι ευάλωτοι στις κρίσεις. Οι περισσότεροι θυμούνται την Ισλανδία για την σφοδρή τραπεζική κρίση που βίωσε την περίοδο 2008-11, όταν κατέρρευσαν οι τρεις μεγαλύτερες τράπεζες της χώρας, Kaupthing Bank, Landsbanki και Glitnir Bank, με εξωτερικό χρέος 62 δισ. δολαρίων. Σε σύγκριση με το μέγεθος της οικονομίας της, η τραπεζική κατάρρευση που έλαβε χώρα στην Ισλανδία είναι η μεγαλύτερη που έχει καταγραφεί διεθνώς.
Η κυβέρνηση κρατικοποίησε τις τράπεζες και οι ξένοι επενδυτές εγκατέλειψαν τη χώρα. Μέσα σε μία εβδομάδα το νόμισμα της χώρας υποτιμήθηκε κατά 50%, το χρηματιστήριο γκρεμίστηκε με πτώση 95% και σχεδόν στο σύνολό τους οι επιχειρήσεις της Ισλανδίας χρεοκόπησαν.
Η Ισλανδία δεν πέρασε την εποχή των μηδενικών και αρνητικών επιτοκίων όπως οι περισσότερες οικονομίες. Λόγω της τραπεζικής κρίσης, τα επιτόκια εκτοξεύθηκαν στο 18% το 2008 για να υποχωρήσουν στο 3,6% το 2011. Μέχρι την κρίση της πανδημίας η κεντρική τράπεζα της Ισλανδίας διατηρούσε τα επιτόκια σε ένα εύρος μεταξύ 4%-5,50%, ενώ κατά τη διάρκεια της πανδημίας το χαμηλότερο σημείο που έφτασαν ήταν το 0,75% έως τις αρχές του 2021.
Όταν ο Γιόνσον αποφάσισε τη σύσφιξη της πολιτικής, προχώρησε ακόμη και σε αυξήσεις του 0,75% και 1% για να φτάσει το βασικό επιτόκιο σήμερα στο 6% που σύμφωνα με τον ίδιο, μάλλον θα είναι το τελικό επιτόκιο. Ο στόχος που έχει θέσει η κεντρική τράπεζα της Ισλανδίας για τον πληθωρισμό είναι το 2,5% και σήμερα ο πληθωρισμός διαμορφώνεται στη νησιωτική χώρα κοντά στο 9%.
Η Ισλανδία, επίσης, είναι μέλος της συμμαχίας «Wellbeing Economy Governments» που προωθεί την ανάπτυξη ενός νέου οικονομικού μοντέλου που θα εστιάζει στην πραγματική ευημερία των πολιτών και δεν θα δίνει σημασία μόνο στο ακαθάριστο εγχώριο προϊόν. Στη συμμαχία μέχρι στιγμής συμμετέχουν η Σκωτία, η Νέα Ζηλανδία, η Ουαλία, η Φινλανδία και η Ισλανδία.
Ακολουθήστε το Powergame.gr στο Google News για άμεση και έγκυρη οικονομική ενημέρωση!
