THEPOWERGAME
Στις 17 Ιανουαρίου 1997, με κυβέρνηση Κ. Σημίτη, το ελληνικό Δημόσιο έκλεισε τους ανοικτούς λογαριασμούς που είχε με τον Στρατή Ανδρεάδη, τον άνθρωπο που μέσα σε λίγες ημέρες, τον Δεκέμβριο του 1975 επί κυβέρνησης Κων/νου Καραμανλή, έχασε από τα χέρια του τον μεγαλύτερο επιχειρηματικό όμιλο της χώρας. Έναν όμιλο που λειτουργούσε υπό την ομπρέλα της Εμπορικής Τράπεζας.
Στις 17 Ιανουαρίου 1997, το ελληνικό Δημόσιο πλήρωσε στους κληρονόμους του, αφού ο Ανδρεάδης είχε πεθάνει τον Φεβρουάριο του 1989 σε ηλικία 84 ετών, το ποσό των 30,86 εκατ. δολαρίων που τους είχε επιδικάσει το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων τρία χρόνια νωρίτερα. Στο δικαστήριο είχε προσφύγει ο επιχειρηματίας το 1987, για την περίφημη υπόθεση του «τρίτου διυλιστηρίου» και της εταιρείας ΣΤΡΑΝ. Παρά τις στενότατες σχέσεις με τη Χούντα την περίοδο Γ. Παπαδόπουλου, ο Ανδρεάδης είδε τη σύμβαση κατασκευής διυλιστηρίου από τη ΣΤΡΑΝ στα Μέγαρα, που είχε υπογραφεί το 1972, να «παγώνει» όταν ο Δημ. Ιωαννίδης ανέτρεψε τον Παπαδόπουλο.
Μετά την πτώση της Δικτατορίας προσέφυγε στη διαιτησία, ώστε να λάβει αποζημίωση για τις παραγγελίες που είχε κάνει στο πλαίσιο εκείνης της επένδυσης. Η διαιτησία τον δικαίωσε με αποτέλεσμα η κυβέρνηση Ανδρ. Παπανδρέου να περάσει τον Μάιο του 1987 φωτογραφική ρύθμιση, ώστε να μην αποζημιωθεί η ΣΤΡΑΝ. Με αφορμή αυτή τη φωτογραφική ρύθμιση, η πλευρά Ανδρεάδη προσέφυγε στο Στρασβούργο και δικαιώθηκε.
Όλα αυτά δεν αποτελούν τμήμα της αυτοβιογραφίας του εφοπλιστή, τραπεζίτη και βιομήχανου που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Παπαδόπουλος με τίτλο «Ο καθηγητής -Στρατής Ανδρεάδης: Αυτοβιογραφία ενός επιχειρηματία». Ο Ανδρεάδης τελειώνει την αυτοβιογραφία του, γράφοντας: «Μου τα επήραν έτσι, ληστρικά, που μου τα επήραν, αλλά όλα αυτά που όρθωσα για να συνεχίσουν να προκόβουν χρειάζονται παλμό, πόνο, θυσίες και οραματισμούς. Και τέτοια δεν διαθέτουν οι γραφειοκράτες σε κανένα μέρος του κόσμου».
Σε αυτό δικαιώθηκε. Η αυτοκρατορία του, 17 εταιρείες με περίπου 12.000 εργαζόμενους στην Ελλάδα, κρατικοποιήθηκε σε μια νύκτα και χρειάστηκαν λίγα χρόνια για να ρημάξει στα χέρια του Δημοσίου. Από τη Βιομηχανία Φωσφορικών Λιπασμάτων μέχρι τα Ναυπηγεία Ελευσίνας (αυτές τις ημέρες προχωρά νέα απόπειρα διάσωσης) χρειάστηκαν τεράστια κρατικά κονδύλια για να παραμείνουν σε λειτουργία μέχρι να ιδιωτικοποιηθούν εκ νέου στα χρόνια που μεσολάβησαν από το 1975. Συχνά έναντι πινακίου φακής.
Όποιος διαβάσει την αυτοβιογραφία και αφήσει στην άκρη τα λάθη που του καταλογίζουν, κυρίως για τις σχέσεις με τη Χούντα, θα καταλάβει πως ο Στρατής Ανδρεάδης δεν υπήρξε τυχαία ένας από τους σπουδαιότερους Έλληνες επιχειρηματίες του 20ου αιώνα. Με σπουδές Νομικής στην Αθήνα και μεταπτυχιακά στη Γαλλία ήταν πρωτοπόρος σε πολλούς τομείς. Η αυτοβιογραφία δείχνει έναν άνθρωπο σε μόνιμη κίνηση.
Τέκνο καραβοκύρηδων από τη Χίο, υπήρξε επί δεκαετίες καθηγητής και επί οκτώ θητείες πρύτανης της ΑΣΟΕ (σήμερα Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών). Επί δεκαετίες συνδιοικούσε την Εταιρεία Ηλεκτρικών Σιδηροδρόμων που διαχειρίζονταν τον ηλεκτρικό σιδηρόδρομο από Πειραιά μέχρι Κηφισιά. Ήταν από τους πρώτους Έλληνες εφοπλιστές που απέκτησαν τα περίφημα Liberty από τις ΗΠΑ δημιουργώντας σταδιακά έναν ισχυρό στόλο που του επέτρεψε να επενδύσει στη στεριά αποκτώντας αρχικά την Εμπορική Τράπεζα. Ο όμιλος του Ανδρεάδη δημιούργησε την πρώτη επενδυτική τράπεζα στη χώρα με τη συμμετοχή ισχυρών ξένων ομίλων (BNP, Societe Generale, Dresdner Bank, Barclays, κ.α.), προσέφερε το πρώτο αμοιβαίο κεφάλαιο, κ.ο.κ.
Το όνειρο του Ανδρεάδη, που έκανε πραγματικότητα δημιουργώντας τον ισχυρότερο επιχειρηματικό όμιλο της χώρας, ήταν να αναπτύξει γύρω από την Εμπορική Τράπεζα ένα δίκτυο επιχειρήσεων σε τομείς της οικονομίας που γνώριζαν τότε σημαντική ανάπτυξη. Ολόκληρο κεφάλαιο της αυτοβιογραφίας αφιερώνεται στην πρώτη μεγάλη βιομηχανική επένδυση, την κατασκευή της μονάδας παραγωγής λιπασμάτων στη Νέα Καρβάλη Καβάλας, της Βιομηχανίας Φωσφορικών Λιπασμάτων (σήμερα ELFE).
Μεγάλο ενδιαφέρον έχει και το κεφάλαιο στο οποίο ο Ανδρεάδης εξηγεί πως κατασκευάστηκε, από τη γερμανική Hochtief, το κτίριο που στέγαζε μέχρι πρόσφατα το Hilton Αθηνών. Μιλάει για τις τεχνικές προκλήσεις, τις τεράστιες υπερβάσεις κόστους και τις σκληρές διαπραγματεύσεις που είχε με τον ίδιο τον Conrad N. Hilton (τον ιδρυτή του ομίλου Hilton) για να αλλάξει τη σύμβαση. Αλλά και με τον Πέτερ Σήμενς για τα καλώδια του ξενοδοχείου που είχαν καταστραφεί σε πυρκαγιά λίγο πριν τελειώσει το έργο. Ήταν η εποχή που η Ελλάδα ήθελε να επενδύσει στον τουρισμό και χρειάζονταν σύμβολα όπως το Hilton Athens που εγκαινιάστηκε την Άνοιξη του 1963.
Ακολούθησε η Βιομηχανία Χυμών και Κονσερβών στο Βέλο Κορινθίας σε συνεργασία με το βρετανικό κολοσσό Schweppes. Ο Ανδρεάδης περιγράφει γλαφυρά και την κόντρα με τον Σταύρο Νιάρχο (που τότε είχε υπό τον έλεγχό του τα Ναυπηγεία Σκαραμαγκά) όταν αποφάσισε να δημιουργήσει τα Ναυπηγεία Ελευσίνας, το 1962. Θεωρεί πως θα είχαν καλύτερη πορεία αν δεν υπήρχαν οι πολυετείς καθυστερήσεις της επένδυσης, ρίχνοντας και μερικά καρφιά στην τότε κυβέρνηση του Κων/νου Καραμανλή. Τα καρφιά συνεχίζονται και σε άλλο κεφάλαιο που αφιερώνεται ολόκληρο στο Κυπριακό, τις συνομιλίες που είχε ο Ανδρεάδης με τον τότε υπουργό Εξωτερικών της Βρετανίας Σίλγουιν Λόυντ και τη στάση του Καραμανλή.
Στην αυτοβιογραφία, ο Ανδρεάδης θέλει να βγάλει από πάνω του τη ρετσινιά του στενού συνεργάτη της Χούντας. Υπενθυμίζει πως τις πρώτες ημέρες του πραξικοπήματος έμεινε επί έξι ημέρες στην Ασφάλεια, ενώ οι χουντικοί ξετίναζαν το γραφείο του στην Εμπορική, επειδή πίστευαν πως είχε χρηματοδοτήσει με 300 εκατ. δραχμές την ΕΔΑ. Στη συνέχεια, έμεινε για κάποιους μήνες σε κατ’ οίκον περιορισμό, αλλά, όπως γράφει, έπρεπε να πραγματοποιηθούν οι γενικές συνελεύσεις της Εμπορικής (και των άλλων τραπεζών που είχε υπό τον έλεγχό της, όπως η Ιονική) και γι’ αυτό αφέθηκε ελεύθερος.
«Η απριλιανή δικτατορία άρχισε με πράξεις εχθρικές εναντίον μου και περατώθηκε πάλι με εχθρικές πράξεις εναντίον μου. Τα γεγονότα αυτά λένε πολλά για όσους επιθυμούν απροκατάληπτα να τα στοχασθούν». Ως εχθρικές πράξεις στο τέλος της Χούντας αναφέρει στην υπόθεση της ΣΤΡΑΝ.
Σε όσους υποστήριζαν, στα χρόνια που ακολούθησαν, ώστε να δικαιολογήσουν την κατάρρευση ισχυρών εταιρειών υπό την κρατική κηδεμονία, πως η αυτοκρατορία του είχε πήλινα πόδια, ο Στρατής Ανδρεάδης υπενθυμίζει στην αυτοβιογραφία πως είχε ζητήσει να πάρει πίσω τον όμιλο της Εμπορικής στην τιμή που είχαν οι μετοχές το 1976. Η αυτοβιογραφία τελειώνει με τη δήλωση πως η οικογένεια Ανδρεάδη επενδύει αποκλειστικά εκτός Ελλάδας, αλλά και με την προτροπή στους νεότερους «να μην περιφρονήσουν την πατρίδα μας για την αγνωμοσύνη που μου έδειξε».
Σχεδόν μισό αιώνα μετά, αρκετοί αναρωτιούνται ποια τύχη θα είχε η αυτοκρατορία του Στρατή Ανδρεάδη αν αντί για την αστραπιαία κρατικοποίηση, η Εμπορική Τράπεζα τιμωρούνταν με κάποιο (έστω και πολύ βαρύ) πρόστιμο για τις παρατυπίες που της καταλόγιζε το πόρισμα της Τράπεζας της Ελλάδας, που οδήγησε στην «έξωση» του πανίσχυρου επιχειρηματία. Μεταξύ των παρατυπιών, περιλαμβανόταν και η μεταφορά περιουσιακών στοιχείων του ομίλου της Εμπορικής, όπως το «Hilton Athens» και τα Ναυπηγεία Ελευσίνας, σε προσωπικές εταιρείες του Στρ. Ανδρεάδη στο εξωτερικό.
Ακολουθήστε το Powergame.gr στο Google News για άμεση και έγκυρη οικονομική ενημέρωση!
