Στην τελική φάση βρίσκεται η επεξεργασία του Νέου Ενιαίου Κώδικα Αυτοδιοίκησης, που περιλαμβάνει τη συνολική μεταρρύθμιση του θεσμικού πλαισίου της Αυτοδιοίκησης. Ο εκτεταμένος διάλογος για τον νέο Κώδικα ξεκινά αύριο, έπειτα από την παρουσίαση των βασικών σημείων του από τον υπουργό Εσωτερικών, Θοδωρή Λιβάνιο, στην κοινή συνεδρίαση της Κεντρικής Ενωσης Δήμων και της Ενωσης Περιφερειών. Τα Παραπολιτικά παρουσιάζουν το τελικό πλάνο του υπουργείου Εσωτερικών για τον Κώδικα Τοπικής Αυτοδιοίκησης, που, σύμφωνα με τον σχεδιασμό του ΥΠ.ΕΣ., αναμένεται να τεθεί εντός του Ιουνίου σε δημόσια διαβούλευση και να μπει στη Βουλή πριν από τις θερινές διακοπές.
‘Οπως αναφέρει το δημοσίευμα της εφημερίδας Παραπολιτικά, πηγές του ΥΠ.ΕΣ. κάνουν λόγο για μια ολιστική μεταρρύθμιση, που εκτείνεται σε περισσότερους από 10 άξονες, με 20 εμβληματικές αλλαγές, ενώ στο επίκεντρο του σχεδιασμού τίθεται η αλλαγή στο νομοθετικό πλαίσιο που διέπει την Αυτοδιοίκηση εν συνόλω. Ενδεικτικό της πολυνομίας που επικρατεί στον θεσμό της Αυτοδιοίκησης αποτελεί το γεγονός πως σήμερα για τους μεν δήμους βρίσκονται σε ισχύ πάνω από 1.000 νόμοι, προεδρικά διατάγματα, βασιλικά διατάγματα (ορισμένα από τη δεκαετία του 1950) και υπουργικές αποφάσεις, ενώ για τις περιφέρειες, αν και έχουν περάσει 15 χρόνια από τη λειτουργία τους, δεν υπάρχει συγκεντρωμένο το κείμενο των διατάξεων. Αποτέλεσμα αυτής της πολυνομίας είναι οι πολίτες πολλές φορές να μην ξέρουν ποια υπηρεσία είναι αρμόδια.
Ο τρόπος ανάδειξης των δημοτικών και περιφερειακών Αρχών
Σημαντικές είναι οι προωθούμενες αλλαγές για τον τρόπο ανάδειξης των δημοτικών και περιφερειακών Αρχών. Η πρόταση του ΥΠ.ΕΣ. είναι οι δημοτικές και οι περιφερειακές εκλογές να διεξάγονται σε έναν γύρο την τελευταία Κυριακή του Νοεμβρίου, κάθε πέντε χρόνια. Σε αυτό το πλαίσιο, οι επόμενες δημοτικές και περιφερειακές εκλογές θα γίνουν στις 26 Νοεμβρίου 2028, ενώ έχει κλειδώσει το ποσοστό 40% για την ανάδειξη του νικητή των αυτοδιοικητικών εκλογών. Οποιος επιθυμεί θα μπορεί να ασκήσει το εκλογικό του δικαίωμα για εκλογή δημάρχου, περιφερειάρχη, δημοτικών και περιφερειακών συμβούλων με ηλεκτρονική ψήφο, δίχως να χρειαστεί να μετακινηθεί από το σπίτι του. Οι συνδυασμοί μπορούν να έχουν επιπλέον 15% υποψηφίων εφόσον αυτοί είναι ηλικίας έως 30 ετών, προκειμένου να αυξηθεί η συμμετοχή των νέων στην Αυτοδιοίκηση. Ανάλογα με το μέγεθος του δήμου ή της περιφέρειας, 1 έως 3 δημοτικοί/περιφερειακοί σύμβουλοι θα εκλέγονται άνευ σταυρού προτίμησης, στο πρότυπο του ψηφοδελτίου Επικρατείας στις βουλευτικές εκλογές.
Τέλος στις αλληλεπικαλύψεις μεταξύ κεντρικού κράτους, περιφερειών και δήμων
Σημαντικές είναι και οι ρυθμίσεις για την ανακατανομή και το ξεκαθάρισμα των αρμοδιοτήτων μεταξύ των τριών επιπέδων του κράτους. Συγκεκριμένα, εξορθολογίζεται το πλαίσιο των αρμοδιότητων της Αυτοδιοίκησης και ξεκαθαρίζονται αλληλοεπικαλύψεις μεταξύ κεντρικού κράτους, περιφερειών και δήμων. Σε αυτό το πλαίσιο, δίνονται εργαλεία και λύσεις για την άσκηση των αρμοδιοτήτων από όλους τους δήμους και τις περιφέρειες ανεξαρτήτως πληθυσμού, ώστε όλοι οι κάτοικοι να έχουν την ίδια πρόσβαση σε υπηρεσίες. Το σημαντικότερο σκέλος είναι ότι καταγράφονται για πρώτη φορά ρητά όλες οι αρμοδιότητες των δήμων και των περιφερειών, συγκεντρωμένες σε ένα νομοθετικό κείμενο, ώστε να είναι σαφές «ποιος κάνει τι» και να εκλείψουν τα φαινόμενα διάχυσης ευθυνών.
Απλοποιείται το καθεστώς των δημοτικών τελών
Ακόμα, το ΥΠ.ΕΣ. προωθεί την εφαρμογή ενός δυναμικού προγράμματος χρηματοδότησης των λειτουργικών και επενδυτικών αναγκών των δήμων και των περιφερειών, το οποίο θα συνδέεται με την πορεία της εθνικής οικονομίας. Με τον νέο Κώδικα απλοποιείται, επίσης, το καθεστώς των δημοτικών τελών, καθώς συγχωνεύεται ο δημοτικός φόρος και το Τέλος Ακίνητης Περιουσίας (ΤΑΠ), ούτως ώστε να διαφαλίζεται η εισπραξιμότητα και παράλληλα ο κάθε δημότης να γνωρίζει τι οφείλει σε κάθε δήμο και για ποιον λόγο.
Ηλεκτρονικά δημοψηφίσματα
Αξιοσημείωτη πρόβλεψη είναι πως οι δήμοι θα μπορούν αποκλειστικά για θέματα αρμοδιότητάς τους να προκηρύσσουν ηλεκτρονικά δημοψηφίσματα, όπου δικαίωμα ψήφου θα έχουν οι δημότες τους. Για παράδειγμα, ένα οικόπεδο ιδιοκτησίας του δήμου να γίνει πολιτιστικό κέντρο ή πάρκο; Ακόμα, οι συνεδριάσεις των δημοτικών και περιφερειακών συμβουλίων θα μεταδίδονται υποχρεωτικά διαδικτυακά και τα πρακτικά τους θα είναι διαθέσιμα στην ιστοσελίδα κάθε δήμου για ενημέρωση κάθε ενδιαφερομένου, ενώ κάθε δήμος με πληθυσμό άνω των 20.000 κατοίκων (όπως και νησιωτικός δήμος άνω των 5.000 κατοίκων) και κάθε περιφέρεια θα έχει υποχρεωτικά τον Συμπαραστάτη του Δημότη και της Επιχείρησης, πρόσωπο εγνωσμένου κύρους, στο οποίο θα μπορούν να απευθύνονται πολίτες και επιχειρήσεις όταν αντιμετωπίζουν πρόβλημα. Με τον νέο Κώδικα ο έλεγχος της νομιμότητας των πράξεων των δήμων και των περιφερειών που προβλέπει το Σύνταγμα θα διεξάγεται από επτά αυτοτελείς υπηρεσίες εποπτείας, των οποίων θα προΐστανται υψηλών προσόντων στελέχη, που θα επιλέγονται από το ΑΣΕΠ, και θα καταγράφονται όλα σε ειδικό σύστημα, στο οποίο θα παρακολουθείται η εξέλιξη όλων των ελέγχων. Συντονιστικό και εποπτικό ρόλο θα έχει ο γενικός επόπτης νομιμότητας, επίσης υψηλών προσόντων στέλεχος και επιλεγόμενος από το ΑΣΕΠ, στον οποίο θα υπάγεται ειδικό τμήμα, με αποκλειστικό αντικείμενο την υποδοχή καταγγελιών πολιτών και τη διερεύνησή τους.
Ο πειθαρχικός έλεγχος και η επιβράβευση
το ίδιο πλαίσιο, βάσει του σχεδιασμού απλοποιείται, γίνεται πιο αποτελεσματικός και πιο δίκαιος ο πειθαρχικός έλεγχος των αιρετών, οι πειθαρχικές ποινές των οποίων θα επιβάλλονται από ένα συμβούλιο με συμμετοχή δικαστών. Τέλος, οι καλύτεροι ανά κατηγορία σε επιδόσεις δήμοι και περιφέρειες θα επιβραβεύονται ηθικά και υλικά.
