Η «έκρηξη» για τα Τέμπη στις 28 Φεβρουαρίου όχι μόνο δεν μοιάζει να εκτονώνεται αλλά, αντίθετα, θέτει νέες προκλήσεις για το πολιτικό σύστημα. Για την ακρίβεια, τόσο οι κραδασμοί από τις πρωτοφανείς κινητοποιήσεις όσο-όλο και περισσότερο-οι κοσμογονικές αλλαγές σε διεθνές επίπεδο εκλύουν διεργασίες που εισβάλλουν δυναμικά στην εγχώρια πολιτική σκηνή, με πολλαπλές συνέπειες. Η κρίση εμπιστοσύνης απέναντι στο υπάρχον πολιτικό σύστημα δεν αμβλύνεται, η ρευστότητα παραμένει χαρακτηριστικό γνώρισμα της περιόδου που διανύουμε, την ώρα που νέα διλήμματα εισβάλλουν στην πολιτική ατζέντα.
Δύο από αυτά ξεχωρίζουν το τελευταίο διάστημα. Το ένα έχει να κάνει με την απαίτηση ισχυρής τάσης της κοινής γνώμης για πρόωρες εκλογές. Η πρόωρη προσφυγή στις κάλπες καταγράφεται με ιδιαίτερα έντονο τρόπο μετά την 28η Φεβρουαρίου και παρά τη διαβεβαίωση του Πρωθυπουργού ότι οι εκλογές θα γίνουν στην ώρα τους, το 2027. Η σφυγμομέτρηση για πρόωρες καταγράφεται σε τρεις πρόσφατες δημοσκοπήσεις, με διαφοροποιήσεις πάντως, αλλά με σαφή τη διάθεση μεγάλης μερίδας των συμπολιτών μας. Η Opinion Poll δίνει 44,9% ναι στις πρόωρες και 48,2% υπέρ της ολοκλήρωσης της τετραετίας. Η GPO δίνει μια ανάστροφη τάση: το 53,9% επιθυμεί πρόωρες εκλογές, με το 44,2% να διαφωνεί. Σε έρευνα της MRB που είχε προηγηθεί, το 57,5% προκρίνει την πρόωρη προσφυγή στις κάλπες με το 36,7% να διαφωνεί.
Το ερώτημα για άμεσες εκλογές δεν έμπαινε στη ζυγαριά των εταιρειών έρευνας της κοινής γνώμης μόλις πριν από λίγους μήνες. Η καταγραφή των διαθέσεων των πολιτών όμως στο θέμα αυτό πήρε τη θέση της σε όλες τις δημοσκοπήσεις των τελευταίων εβδομάδων. Δείχνει και αυτή η εικόνα με τον τρόπο της ένα νέο στοιχείο, που ενδέχεται να προκαλέσει ανισορροπίες και κραδασμούς τόσο στην κυβέρνηση όσο και στις στρατηγικές των κομμάτων της αντιπολίτευσης. Ήδη το ερώτημα εάν θα τεθεί επισήμως ζήτημα άμεσης προσφυγής στις κάλπες απασχολεί τόσο το ΠΑΣΟΚ όσο και τα μικρότερα κόμματα της αντιπολίτευσης, εξακολουθεί να το αποκλείει όμως η κυβέρνηση. Πού στηρίζει την επιλογή της αυτή;
Μα σε ένα άλλο εύρημα, που σε πρώτη ανάγνωση φαίνεται να συγκρούεται με την πρόωρη προσφυγή στις κάλπες. Την ανάγκη σταθερότητας και κυβερνησιμότητας που προς στιγμήν δεν είναι σε θέση να προσφέρει άλλο κόμμα ή συνασπισμός πολιτικών δυνάμεων. Είναι ενδεικτικό ότι στην έρευνα της Opinion, που καταγράφεται ισχυρό ρεύμα υπέρ των πρόωρων εκλογών, ταυτόχρονα ένα 77,8% προκρίνει ως σημαντική προτεραιότητα την πολιτική σταθερότητα.
Είναι όμως η λύση της αυτοδυναμίας η μοναδική διέξοδος για τη διασφάλιση της σταθερότητας; Εδώ αναδεικνύεται ένα δεύτερο κρίσιμο ερώτημα, που θέτει σε αμφισβήτηση τον μονόδρομο της διακυβέρνησης, όπως αυτός καθορίστηκε από τα αποτελέσματα των εκλογών το 2019 και το 2023. Κι αυτό όμως, πολλές φορές ως αρνητική κρίση αλλά όχι με τη στήριξη κάποιας εναλλακτικής πρότασης από το υπάρχον πολιτικό στερέωμα.
Είναι ενδεικτικό ότι στην έρευνα της METRON Analysis στο Συνέδριο του Κύκλου Ιδεών, οι δύο στους τρεις διαφωνούν με την άποψη ότι πέραν του σημερινού Πρωθυπουργού η χώρα δεν διαθέτει πολιτικό προσωπικό ικανό για το ρόλο αυτό. Ωστόσο, σε θετικό φόντο, ο μόνος αντίπαλος του Κυριάκου Μητσοτάκη παραμένει ο… «κανένας», με τις πιθανότητες για τα υπάρχοντα πολιτικά πρόσωπα να κινούνται μακράν σε χαμηλά επίπεδα.
Αυτό είναι και το γνώρισμα μιας άλλης πτυχής, εάν δηλαδή οι πολίτες μετά την «τομή» της 28ης Φεβρουαρίου θέλουν ή όχι «καθαρές» λύσεις διακυβέρνησης. Στη δημοσκόπηση της Prorata οι απαντήσεις στο ερώτημα εάν μια «εναλλακτική προοδευτική» διακυβέρνηση είναι καλή ιδέα, είναι διχασμένες: το 45% απαντά θετικά, αλλά το 46% αρνητικά. Στην έρευνα της METRON Analysis που προαναφέραμε, το 57% εμφανίζεται να προτιμά κυβερνήσεις συνεργασίας. Αντίστοιχο είναι και το εύρημα της Prorata. Βέβαια, μια «ειδίκευση» των διλημμάτων αυτών προσκρούει σε πολλούς αστερίσκους.
Για παράδειγμα, στην έρευνα της GPO, ειδικά για το ΠΑΣΟΚ, το 47,3% προκρίνει λύση συνεργασίας με αριστερά κόμματα, την ώρα που το 43% θεωρεί ότι πρέπει να βαδίζει μόνο του, χωρίς συμμαχίες στα αριστερά του.
Ο απόλυτος διχασμός. Ακόμα πιο ενδιαφέρον είναι το ερώτημα της Prorata, τι θα προτιμούσαν οι πολίτες στην περίπτωση που δεν έχουμε αυτοδυναμία στις προσεχείς εκλογές και θα χρειαζόταν μια κυβέρνηση συνεργασίας. ΟΙ δυο πιο δημοφιλείς απαντήσεις; Ναι μεν το 29% προκρίνει τη λύση άμεσης συγκρότησης κυβέρνησης κεντροαριστερών κομμάτων, αλλά ταυτόχρονα το 30% θεωρεί ότι πρέπει να ξαναγίνουν εκλογές μέχρις ότου προκύψει αυτοδύναμη κυβέρνηση!
Όλα αυτά την ώρα που η ικανοποίηση από το πόσο δημοκρατικά κυβερνάται η χώρα κινείται «κάτω από τη βάση» (μέση τιμή 4,1 σε μια κλίμακα 1-10), και ενώ το ισχυρό αντισυστημικό ρεύμα περιορίζει το κοινό επιρροής των «συστημικών» πολιτικών δυνάμεων κυρίως της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ (METRON Analysis).
Όπως και να το δει κάποιος πάντως, τόσο το ανιχνεύσιμο ρεύμα υπέρ της πρόωρης προσφυγής στις κάλπες όσο και η αμφισβήτηση-αλλά όχι απόρριψη- της αυτοδυναμίας ως μοναδικής λύσης διακυβέρνησης δείχνουν ότι στις πολιτικές διεργασίες, το «αποτύπωμα» των Τεμπών δημιουργεί νέα δεδομένα και προκλήσεις, που δεν μπορούν να αγνοηθούν.
