Ως το μεγάλο στοίχημα της κυβέρνησης έχει αναδείξει ο Κυριάκος Μητσοτάκης την ανάταξη του ελληνικού σιδηροδρόμου, και μάλιστα μέσα στην επόμενη διετία, πριν δηλαδή τις εθνικές εκλογές, που προγραμματίζονται για τον Μάιο του 2027. Ιδανικά, πριν ξεκινήσει καν η προεκλογική περίοδος, ο πρωθυπουργός θα ήθελε η κεντρική γραμμή, δηλαδή από την Αθήνα στη Θεσσαλονίκη, να είναι πλήρως λειτουργική και απολύτως ασφαλής, με καινούργια τρένα στις ράγες, και η διαδρομή να καλύπτεται πλέον, για πρώτη φορά στην Ιστορία, μέσα σε 3,5 ώρες.
Σύμφωνα με τα «Παραπολιτικά», το σχέδιο για να γίνει αυτός ο στόχος πραγματικότητα είναι πολυσύνθετο, με πολλές τεχνικές παραμέτρους, πολυδάπανο και σίγουρα θα χρειαστεί πολλή και μεθοδική δουλειά και «έξυπνες» λύσεις για να τον φέρουν εις πέρας. Ένα κομμάτι αυτής της δουλειάς έχει να κάνει με την Hellenic Train, με την οποία, σύμφωνα με πληροφορίες, η κυβέρνηση βρίσκεται ήδη σε αλληλογραφία, ενώ ενήμερη είναι και η ιταλική κυβέρνηση. Θυμίζουμε ότι το 2017 η μέχρι τότε δημόσια εταιρεία ΤΡΑΙΝΟΣΕ -η οποία στη συνέχεια μετονομάστηκε σε Hellenic Train- πουλήθηκε έναντι 45 εκατ. ευρώ στην ιταλική Ferrovie dello Stato Italiane, την κρατική εταιρεία σιδηροδρόμων της γειτονικής χώρας, στην οποία και ανήκει έκτοτε. Το Μέγαρο Μαξίμου, σε συνεργασία με το αρμόδιο υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών, έχει διαμηνύσει στη Ρώμη ότι πρέπει να αυξήσει τις επενδύσεις στην Hellenic Train και πως απαιτείται να φέρει τουλάχιστον δύο νέα, σύγχρονα τρένα και να τα βάλει μέχρι το 2027 στη γραμμή Αθήνα-Θεσσαλονίκη. Πρόκειται για μια λεπτή διαπραγμάτευση, που, αν χρειαστεί, θα φτάσει και σε επίπεδο πρωθυπουργών, δηλαδή μεταξύ του Κυριάκου Μητσοτάκη και της Τζόρτζια Μελόνι.
Στα πιο άμεσα σχέδια περιλαμβάνεται η οργανωτική μεταρρύθμιση του σιδηροδρομικού τομέα, που αναμένεται να έχει ολοκληρωθεί μέχρι το τέλος του 2025 και θεωρείται υψίστης σημασίας για την κυβέρνηση. Περιλαμβάνει την αναδιάρθρωση του θεσμικού πλαισίου, των διαδικασιών και των οργανισμών των φορέων του σιδηροδρομικού τομέα ΟΣΕ – ΕΡΓΟΣΕ. Συγκεκριμένα, προβλέπεται η υιοθέτηση πολυετούς επενδυτικού προγράμματος, καθώς και η υπογραφή σύμβασης απόδοσης μεταξύ σιδηροδρομικού φορέα και ελληνικού Δημοσίου. Ο οργανισμός «Σιδηρόδρομοι Ελλάδος» θα είναι πλέον η εταιρεία-ομπρέλα που θα περιλαμβάνει τον ΟΣΕ, την ΕΡΓΟΣΕ, αλλά και τη ΓΑΙΟ- ΣΕ. Επικεφαλής αυτής της δημόσιας εταιρείας είναι κρίσιμο να βρεθεί ένα πρόσωπο με γνώση, εμπειρία και τεχνοκρατική επάρκεια, που θα δεχθεί παράλληλα να αναλάβει τον νέο αυτόν οργανισμό μέσα σε τόσο δύσκολες συνθήκες. Ο ψηφιακός μετασχηματισμός του ΟΣΕ επίσης προγραμματίζεται να ολοκληρωθεί εντός του 2025. Προβλέπεται ιδίως η εναρμόνιση με τη Βίβλο Ψηφιακού Μετασχηματισμού 2020-2025, καθώς και ο εκσυγχρονισμός των υφιστάμενων υποδομών, η βελτίωση της εσωτερικής λειτουργίας και οργάνωσης του οργανισμού, η εξοικονόμηση λειτουργικού κόστους και η προσφορά βελτιωμένων υπηρεσιών στο επιβατικό κοινό μέσω της εισαγωγής καινοτομιών και συστημάτων νέας τεχνολογίας, καθώς και της χρήσης σύγχρονων πληροφοριακών συστημάτων. Εκκρεμεί η έγκριση της σχετικής σύμβασης από το Ελεγκτικό Συνέδριο κι ακολουθεί η υπογραφή της σύμβασης του έργου, με στόχο να έχει ολοκληρωθεί στο τέλος του 2025.
Το πιο δύσκολο ίσως κομμάτι της ανάταξης των σιδηροδρόμων είναι αυτό της αποκατάστασης των ζημιών που άφησε πίσω της η κακοκαιρία «Daniel» και που έχουν επηρεάσει περίπου 100 χιλιόμετρα του σιδηροδρομικού δικτύου: Οι ράγες από την Αθήνα έως τη Θεσσαλονίκη «απλώνονται» σε 487 χιλιόμετρα και σήμερα, λόγω των καταστροφών που προκάλεσε η θεομηνία, το σύστημα σηματοδότησης και τηλεδιοίκησης είναι εγκατεστημένο και λειτουργικό σε 387 εξ αυτών.
HITACHI και SNCF
Μέσα στο επόμενο διάστημα, ο σχεδιασμός προβλέπει την υποβολή μέρους του πρώτου σταδίου των μελετών των έργων της δράσης «Αποκατάσταση της προσβασιμότητας μετά τις καταστροφικές επιπτώσεις της κακοκαιρίας “Daniel” στο οδικό και σιδηροδρομικό δίκτυο», με την ολοκλήρωση του πρώτου σταδίου να τοποθετείται χρονικά στο τέλος του έτους.
Ο συνολικός σχεδιασμός της κυβέρνησης έχει και δύο σημαντικές επιμέρους συνεργασίες με ξένες εταιρείες. Η πρώτη αφορά την ιαπωνική Hitachi, η οποία έχει υπογράψει σύμβαση με τη ΓΑΙΑΟΣΕ για την ανάταξη 115 μονάδων του περιβόητου συστήματος ETCS (Ευρωπαϊκό Σύστημα Ελέγχου Αμαξοστοιχιών). Σύμφωνα με πρόσφατη ενημέρωση που έκανε ο αρμόδιος υπουργός, Χρήστος Σταϊκούρας, στη Βουλή, έως σήμερα έχουν αναταχθεί 72 μονάδες ETCS σε 54 τρένα και μέχρι τον Σεπτέμβριο θα έχουν αναταχθεί και οι υπόλοιπες 43 μονάδες ETCS σε λειτουργικά τρένα που περιλαμβάνονται στη σύμβαση, δηλαδή σε άλλα 24.
Η άλλη συνεργασία είναι με την SNCF (Société Νationale des Chemins de Fer Français), την κρατική σιδηροδρομική εταιρεία της Γαλλίας. Μιλώντας την περασμένη Τετάρτη στη Βουλή, ο κ. Μητσοτάκης έθεσε ως προτεραιότητα «τον τρόπο με τον οποίο ο ΟΣΕ θα κάνει την υποστήριξη και τη συντήρηση των υποδομών» και τόνισε σχετικά: «Η λύση την οποία προκρίνουμε είναι η λύση της διακρατικής συμφωνίας με σημαντικό ξένο οργανισμό, με μεγάλη εμπειρία, ο οποίος για μεγάλο χρονικό διάστημα θα αναλάβει, μέσω μιας τέτοιας συμφωνίας, να υποστηρίξει τον ΟΣΕ για τη συντήρηση και την αναβάθμιση του δικτύου».
Η SNCF θα ασχοληθεί με τον ριζικό ανασχεδιασμό της μεταβατικής δομής των Σιδηροδρόμων Ελλάδος και την εφαρμογή βέλτιστων διεθνών πρακτικών στην οργάνωση και λειτουργία τους. Θα συμβάλει, επίσης, στην υλοποίηση της συμφωνίας που έχει υπογράψει η κυβέρνηση με την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων και η οποία περιλαμβάνει την κατάρτιση ενός στρατηγικού επιχειρησιακού σχεδίου για την ίδρυση και λειτουργία των Σιδηροδρόμων Ελλάδος, την κατάρτιση ενός μεσοπρόθεσμου (2024-2034) σχεδίου δράσης για την υλοποίηση έργων προτεραιότητας και τη χρηματοδοτική προσέγγιση, που θα διασφαλίζει την αποδοτική και αποτελεσματική υλοποίηση του σχεδίου.
Ακόμα ένα γεγονός στο οποίο στάθηκε στην ομιλία του στο Κοινοβούλιο ο πρωθυπουργός είναι η συνεργασία της κυβέρνησης με την Κομισιόν, στην οποία «καταθέτει ανά δίμηνο ένα σχέδιο -αυτό είναι το τρίτο τέτοιο σχέδιο το οποίο έχει κατατεθεί-, μία έκθεση προόδου σχετικά με τις συμφωνημένες δράσεις με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για το πώς θα βελτιώσουμε περαιτέρω την ασφάλεια των σιδηροδρόμων», όπως επεσήμανε.
Η τελευταία έκθεση έχει ημερομηνία 31 Ιανουαρίου του 2025 και σε αυτήν η κυβέρνηση παραθέτει μια σειρά από ενέργειες που έχει ολοκληρώσει, ενώ δεσμεύεται μεταξύ άλλων στα ακόλουθα χρονοδιαγράμματα:
- Επικαιροποίηση του σχεδιασμού του συστήματος ασφαλείας των σιδηροδρόμων μέχρι τον Μάρτιο.
- Δημιουργία μόνιμης ομάδας εργασίας υπευθύνων κινδύνου (risk officers) από όλες τις εταιρείες του σιδηροδρόμου μέχρι τον Σεπτέμβριο.
- Αναθεώρηση των εσωτερικών διαδικασιών ελέγχου μέχρι τον Αύγουστο.
- Αναθεώρηση των υφιστάμενων διαδικασιών για διαχείριση κινδύνου μέχρι τον Δεκέμβριο.
- Ανάπτυξη συστήματος διαχείρισης ικανοτήτων όσον αφορά την ασφάλεια των σιδηροδρόμων έως τον Απρίλιο.
- Επικαιροποίηση του Συστήματος Διαχείρισης Ασφάλειας (SMS) έως τον Δεκέμβριο.
- Αναθεώρηση του Γενικού Κανονισμού Κίνησης έως τον ερχόμενο Ιανουάριο.
- Βελτίωση των δυνατοτήτων, μέσω εκ- παίδευσης, όλων των εμπλεκόμενων μερών πάνω στη νέα προσέγγιση για τη διαχείριση κινδύνων (risk-based approach) μέχρι τον Δεκέμβριο.
- Εκπαίδευση όλου του προσωπικού σε όλους τους οργανισμούς πάνω σε θέματα ασφαλείας μέχρι τον Δεκέμβριο.
- Διασφάλιση ότι θα πληρωθούν οι κενές θέσεις στη Ρυθμιστική Αρχή Σιδηροδρόμων στην ασφάλεια των σιδηροδρόμων και στον τομέα διαλειτουργικότητας μέχρι τον Ιούνιο.
- Προετοιμασία σχεδίου προσλήψεων για το υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών έως τον Φεβρουάριο (έχει καθυστερήσει η υλοποίηση).
- Εκλογή του νέου Διοικητικού Συμβουλίου των Ελληνικών Σιδηροδρόμων έως τον Απρίλιο.
- Διεθνή διαγωνισμό για τεχνικό μάνατζερ, υπεύθυνο για τη διαχείριση των σημαντικών λειτουργιών των Ελληνικών Σιδηροδρόμων, μέχρι τον Οκτώβριο.
- Πρόσληψη περίπου 300 νέων εργαζομένων στον ΟΣΕ μέχρι τον Δεκέμβριο.
- Σχεδιασμό και παρουσίαση του αναλυτικού οργανωτικού μοντέλου και του μοντέλου λειτουργίας των Ελληνικών Σιδηροδρόμων μέχρι τον Δεκέμβριο.
