Κόμματα: Γιατί οι συμμαχίες αποτελούν "απαγορευμένο καρπό"

Τα δεδομένα στο πολιτικό σκηνικό αλλάζουν, ακολουθώντας τροχιά επιτάχυνσης. Μέσα σε λίγες μόνο εβδομάδες έχουμε νέα δεδομένα στο χώρο της αντιπολίτευσης. Στο ΠΑΣΟΚ ολοκληρώθηκε η διαδικασία εκλογής προέδρου, με την επικράτηση του Νίκου Ανδρουλάκη. Την ίδια ώρα, ο ΣΥΡΙΖΑ ακολουθεί μια καταστροφική πορεία συρρίκνωσης, καθώς υπάρχει μια de facto διάσπαση ανάμεσα στον ΣΥΡΙΖΑ των «87/100» και τον «δικό μας ΣΥΡΙΖΑ» του Στέφανου Κασσελάκη. Δύσκολα μπορεί κανείς να διανοηθεί αναχώματα στην φθίνουσα πορεία του κόμματος της αξιωματικής αντιπολίτευσης.

Κάποιοι, νοσταλγοί του πάλαι ποτέ δικομματικού συστήματος στη χώρα, ονειρεύονται έναν αυταοματισμό αναβίωσης του διπολικού πολιτικού συστήματος: Η ΝΔ θα παραμένει ο πόλος συσπείρωσης της Δεξιάς/Κεντροδεξιάς ενώ με την συρρίκνωση του ΣΥΡΙΖΑ, το ΠΑΣΟΚ σταδιακά θα εκτιναχθεί δημοσκοπικά και, μετά από τρία χρόνια, εκλογικά. Θα καθιερωθεί δηλαδή με το πέρασμα του χρόνου ως ο δεύτερος πόλος, αντίπαλον δέος στη ΝΔ. Κι έτσι θα έχουμε μια αποκατάσταση της εναλλαγής στην εξουσία δύο συστημικών κομμάτων. Υπάρχουν και αυτοί που εκτιμούν ότι η αναβίωση των δύο μονομάχων θα εδράζεται στο σχήμα «δεξιά – αντιδεξιά». Είναι όμως έτσι τα πράγματα;

Ο δικομματισμός στην Ελλάδα, κατά γενική ομολογία έδυσε με τον ερχομό της κρίσης, με την σκληρή δοκιμασία των κομμάτων που κυβέρνησαν εναλλάξ τον τόπο στη μεταπολίτευση και την εμφάνιση συμμαχιών για τη διαχείριση της χωρίς προηγούμενο πολύπλευρης κρίσης και των μνημονίων. Υπήρξε μια αναλαμπή, μια αίσθηση ότι αναβιώνει ο δικομματισμός με την ενίσχυση του ΣΥΡΙΖΑ, που κυβέρνησε με τους ΑΝΕΛ για τέσσερα χρόνια τη χώρα, συγκράτησε δυνάμεις μετά την ήττα του στις εκλογές του 2019 αλλά κατατροπώθηκε στις περσινές εκλογικές αναμετρήσεις, με αποτέλεσμα να ξεσπάσει η διαλυτική κρίση στο κόμμα.

Τι έχουμε τώρα δημοσκοπικά; Τη ΝΔ κυρίαρχη μεν πολιτικά, αλλά με εμφανή φθορά που κάνει δύσκολο έως ακατόρθωτο τον στόχο για αυτοδυναμία στις προσεχείς εκλογές. Το ΠΑΣΟΚ, που μετά την διαδικασία των εσωκομματικών εκλογών καλείται να κάνει μια δημοσκοπική υπέρβαση, που προϋποθέτει όμως μια άλλη στρατηγική και φυσιογνωμία. Τον ΣΥΡΙΖΑ που πλέον καταγράφει μονοψήφια νούμερα. Τα μικρότερα κόμματα που τόσο στο ένα ακραίο φάσμα όσο και στο άλλο, καταγράφουν ένα σημαντικό ποσοστό, αν και κατακερματισμένο.

Αρκετοί αναλυτές θεωρούν ότι είναι κίνδυνος για τη χώρα η παρατεταμένη παραμονή της ΝΔ στην εξουσία. Κατ’ αρχάς αυτή προήλθε από δύο εκλογικές αναμετρήσεις που έδωσαν στον Κυριάκο Μητσοτάκη αυτοδυναμία. Δεύτερον, δεν είναι πρωτοφανές σε διεθνή κλίμακα το φαινόμενο μακρόχρονης κυριαρχίας ενός κόμματος. Για πολλά χρόνια το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα της Σουηδίας, οι Σοσιαλιστές στην Αυστρία, οι Χριστιανοδημοκράτες στην Ιταλία κατείχαν το κυβερνητικό μονοπώλιο με αλλεπάλληλες εκλογικές νίκες.

Αυτό όμως είναι άλλο και άλλη υπόθεση αν η ΝΔ- με τις πολιτικές της επιλογές και τις ανεπάρκειες ιδιαίτερα μετά τη νίκη της το 2023-, μπορεί να μιμηθεί τα παραδείγματα που προαναφέραμε. Άλλωστε οι καιροί και οι πολιτικές συγκυρίες δεν ευνοούν σχεδόν πουθενά στην Ευρώπη το μοντέλο της αυτοδυναμίας- στην Ιταλία, τη Σουηδία και την Αυστρία κυβερνούν ή επιχειρούν να κυβερνήσουν πολυκομματικοί συνασπισμοί.

Εάν όμως δεχτούμε ότι η αυτοδυναμία δεν αποτελεί το πιθανότερο σενάριο μετά τις εκλογές το 2027, τότε ανακύπτουν δύο συμπεράσματα: Πρώτον, ότι το σχήμα «δεξιά αντιδεξιά» έχει φάει τα ψωμιά του και δεν είναι δυνατόν να αναπτυχθούν πολιτικές «κυβερνητισμότητας» με βάση παλιές συνταγές. Δεύτερον, τα κόμματα που κατά τα φαινόμενα θα εξακολουθήσουν να παίζουν ρόλο στις πολιτικές εξελίξεις-σε εντελώς νέες όμως συνθήκες- είναι αναγκασμένα να ανοίξουν τη συζήτηση για το πρόβλημα των προβλημάτων: τις συμμαχίες που είτε θα επιλέξουν είτε να εξαναγκαστούν να αναζητήσουν για να κυβερνηθεί ο τόπος.

Η ΝΔ διατηρεί βαθιά διαχωριστική γραμμή από τα κόμματα στα δεξιά της. Όμως ποιες είναι οι επιλογές που έχει σε σχέση με τον πολιτικό χάρτη της Κεντροαριστεράς; Ποιο ρόλο μπορεί να παίξει στη διατήρηση της συνοχής της αλλά και της επιρροής της στην εκλογική της βάση η μια ή η άλλη επιλογή; Μήπως, τελικά, εφόσον οδηγηθεί σε αδιέξοδο για πιθανούς συμμάχους προσφύγει σε αλλαγή του εκλογικού νόμου που να ευνοεί την αυτοδυναμία με χαμηλότερα ποσοστά και, άρα, σε μια διπλή εκλογική αναμέτρηση, στα πρότυπα του 2023;

Και το ΠΑΣΟΚ; Πώς θα πορευτεί ώστε να πείσει πως μπορεί να αποτελέσει εναλλακτική λύση στην διακυβέρνηση του τόπου; Αν η αυτοδυναμία για τη ΝΔ είναι εξαιρετικά δύσκολη, για το ΠΑΣΟΚ τι είναι; Και άρα πώς θα διαμορφώσει στρατηγική συμμαχιών και με ποιους; Και, σε περίπτωση εθνικής κρίσης, θα σταθεί αρνητικά στο ενδεχόμενο ενός «μεγάλου συνασπισμού» με τη ΝΔ;

Προς το παρόν, η συζήτηση για τις συμμαχίες και το νέο πολιτικό τοπίο είναι ένα είδος απαγορευμένου καρπού. Η κυβέρνηση κάνει αγώνα δρόμου για να εφαρμόσει ένα πρόγραμμα που, κατά την άποψη του Μαξίμου, θα της επιτρέψει να αναστρέψει τη φθορά. Στην προεκλογική καμπάνια του ΠΑΣΟΚ το θέμα επίσης μπήκε στην άκρη, πλην των περιπτώσεων των υποψηφίων που δήλωναν «ψηφίστε με γιατί δεν θα συνεργαστώ ποτέ με τη Δεξιά».

Αν όμως ο πάλαι ποτέ δικομματισμός-διπολισμός μας άφησε χρόνους, τότε τα ερωτήματα θα ανακύψουν αμείλικτα για όλα τα κόμματα-μικρά, μεσαία και μεγάλα.

Διαβάστε επίσης

Φυτώριο tech hubs γίνεται η Ελλάδα: Ποια πλάνα τρέχουν

Ακίνητα από “χρυσό”: Μέχρι και 48 εκατ. ευρώ για μία κατοικία

Λίμνη Κρεμαστών: Παραδόθηκε η προκαταρκτική μελέτη, πώς προχωρά το έργο