Ελληνογερμανικές σχέσεις: Από την ένταση στην προσέγγιση μετ’ εμποδίων

Μια σταδιακή ανάταξη στις ελληνογερμανικές σχέσεις έρχεται να καταγραφτεί μετά τη λαίλαπα της δεκαετούς κρίσης και την πρωτόφαντη ένταση ανάμεσα στην Ελλάδα και τη Γερμανία. Όμως παρά την αύρα βελτίωσης των διμερών σχέσεων, οι πληγές παραμένουν ανοιχτές και ο δρόμος για την επούλωσή τους είναι μακρύς και περίπλοκος.

Σε κάθε περίπτωση, η εικόνα της Γερμανίας στην ελληνική κοινή γνώμη έχει βελτιωθεί αισθητά τα δύο τελευταία χρόνια, μετά τη δεκαετία όπου οι θετικές γνώμες έφτασαν στα… τάρταρα: Σε έρευνα της Κάπα Research*, που παρουσιάστηκε το περασμένο Σάββατο στη Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης- η Γερμανία, θυμίζουμε, ήταν η τιμώμενη χώρα της Έκθεσης- η άνοδος των θετικών γνωμών την τελευταία διετία, εντυπωσιάζει. Από το 16% το 2022 έχουμε 31% γνώμες με θετικό πρόσημα για την Γερμανία-ποσοστό σχεδόν διπλάσιο μέσα σε δύο μόλις χρόνια. Ταυτόχρονα, οι αρνητικές γνώμες υποχωρούν από το 57% (2022) στο 40% φέτος.

Πώς εξηγείται αυτή η μεταστροφή και πόσο μπορεί να προσδοκά κανείς σε ποια κατεύθυνση θα κινηθεί η καμπύλη συμπάθειας/αντιπάθειας; Δύσκολο να το ανιχνεύσει κανείς, ωστόσο η έρευνα καταλήγει σε ορισμένες βασικές διαπιστώσεις, που συνηγορούν υπέρ της μεταστροφής αυτής.

Η μεταμνημονιακή περίοδος λειτουργεί θεραπευτικά για την άμβλυνση των εντάσεων και αντιθέσεων, που κορυφώθηκαν κατά τα μέσα της δεκαετίας της μεγάλης κρίσης στη χώρα μας. Καθώς βιώνουμε εδώ και καιρό μια νέα πολιτική και οικονομική φάση ανόρθωσης, οι επιτηρήσεις, η γερμανική στάση σε κρίσιμα ζητήματα, η διελκυστίνδα για την παραμονή μας στο ευρώ-όλα αυτά παραμερίζονται σταδιακά με το πέρασμα του χρόνου. Επιπλέον, δεν βρίσκονται πλέον στο προσκήνιο οι πρωταγωνιστές της τραυματικής περιόδου-η πρώην καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ έχει αποσυρθεί από τα κοινά εδώ και καιρό ενώ ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε δεν βρίσκεται στη ζωή…Παράλληλα, η υποχώρηση του λαϊκισμού, που δαιμονοποιούσε τη στάση της Γερμανίας την περίοδο της κρίσης, συνέβαλε στην εκτόνωση της έντασης.
Οι δραματικές εξελίξεις στην Ευρώπη μετά την ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και ο συνεχιζόμενος πόλεμος έφερε πιο κοντά της χώρες της Ευρώπης, ενίσχυσε το ρόλο του ΝΑΤΟ, ενώ η ενεργειακή κρίση δημιούργησε την ανάγκη μιας εναλλακτικής ενεργειακής πολιτικής για την Ε.Ε. Στο πλαίσιο αυτό, αναπόφευκτα νέες παράμετροι επενέργησαν στις σχέσεις της Ελλάδας με την Γερμανία, φέρνοντας τις δύο χώρες πιο κοντά σε ό,τι αφορά στην αντιμετώπιση των κοινών προκλήσεων.
Ιδιαίτερα επικριτική ήταν διαχρονικά η ελληνική κοινή γνώμη για τη στάση του Βερολίνου υπέρ της Άγκυρας, σε σχέση με τις ελληνοτουρκικές σχέσεις. Στη μέτρηση του 2022, οι τρεις στους τέσσερις Έλληνες υποστήριζαν ότι η Γερμανία ευνοεί την Τουρκία και μόλις το 7% ότι ευνοεί τα ελληνικά συμφέροντα. Όμως φαίνεται πως η διετής ύφεση στις ελληνοτουρκικές σχέσεις επενεργεί και σε μια μεταστροφή της κοινής γνώμης, χωρίς πάντως να εμφανίζεται τάση ανατροπής. Τον Ιούνιο του 2024, το ποσοστό των αρνητικών γνωμών έφτασε στο 64%, με τις θετικές γνώμες καθηλωμένες στο 7%.
Η βαθιά πολιτική κρίση στην οποία έχει υπεισέλθει η Γερμανία, με τον αδύναμο κυβερνητικό συνασπισμό και την άνοδο της ακροδεξιάς δημιουργεί ένα αντίρροπο κύμα συμπάθειας της ελληνικής κοινής γνώμης. Όπως επισημαίνεται στην έρευνα της Κάπα Research, «τα τελευταία χρόνια, η Γερμανία δοκιμάζεται οικονομικά και πολιτικά, κάτι που δημιουργεί αισθήματα ενσυναίσθησης και, κατ’ επέκταση, συμπάθειας στην ελληνική κοινή γνώμη».

Βασική παράμετρος στην αξιολόγηση των ελληνογερμανικών σχέσεων είναι τόσο ο ηγετικός ρόλος της Γερμανίας στην Ε.Ε.-αν και κλονισμένος το τελευταίο διάστημα-όσο και η διαχρονική οικονομική και επενδυτική παρουσία της Γερμανίας στην Ελλάδα. Η πλειοψηφία των Ελλήνων πολιτών άλλωστε αντιλαμβάνεται τη Γερμανία ως μια ισχυρή οικονομία και πρωτοπόρο τεχνολογικά δύναμη, με εκπαιδευτικό σύστημα προς μίμηση, με ισχυρά γερμανικά brands στη χώρα μας, βασική πηγή τουρισμού και δεύτερο σπίτι για πολλούς Έλληνες μετανάστες. Το made in Germany παραμένει ισχυρότατο brand -για την ακρίβεια πρώτο σε δημοφιλία- σε ό,τι αφορά στα αυτοκίνητα, τις οικιακές συσκευές, βιομηχανικά, χημικά και ιατρικά προϊόντα καθώς και υπηρεσίες.

Ωστόσο, δεν είναι όλα ρόδινα και η αντιφατική εικόνα συμπληρώνεται από μια άλλη μέτρηση, που αφορά στους παράγοντες που επηρεάζουν αρνητικά την εικόνα της Γερμανίας. Εκτός από τη στάση του Βερολίνου στην ελληνική οικονομική κρίση-που συνέβαλε τα μέγιστα στη δημιουργία μεγάλων εντάσεων και αρνητικού κλίματος- προκαλεί εντύπωση πως δεύτερο σε σειρά «αγκάθι» είναι ο ρόλος της Γερμανίας στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και η κατοχή της Ελλάδας, ενώ η τριάδα συμπληρώνεται από την κριτική για την απροθυμία της Γερμανίας να πληρώσει αποζημιώσεις για τα εγκλήματα του Β’ Παγκόσμιου Πολέμου απέναντι στη χώρα μας. Στις δύο αυτές περιπτώσεις, ο χρόνος κάθε άλλο παρά οδηγεί στη λήθη…

Η προοπτική ενίσχυσης της ενοποίησης της Ευρώπης, η έκβαση του πολέμου στην Ουκρανία, η οικονομική δυσπραγία του βασικού πυλώνα της Ε.Ε., η πολιτική ρευστότητα και οι νέοι πολιτικοί συσχετισμοί με «μπαλαντέρ» την ακροδεξιά είναι παράγοντες που θα παίξουν καθοριστικό ρόλο στο αν θα έχουμε στο προσεχές διάστημα περαιτέρω βελτίωση των διμερών σχέσεων ή αν τα αγκάθια και οι δυσκολίες δημιουργήσουν έδαφος για παλινωδίες και εντάσεις.

————————————-

*Η έρευνα της Κάπα Research έγινε στις 17-24 Ιουνίου 2024, με 1002 άτομα σε 13 περιφέρειες της χώρας

Διαβάστε επίσης

Fraport: Οι πιο δημοφιλείς προορισμοί του Αυγούστου για Έλληνες και ξένους

House of David: Κοινό και παραγωγοί στρέφονται σε θρησκευτικές σειρές

Η Τουρκία εισέρχεται στην πυρηνική εποχή: Ποιοι πρέπει να ανησυχούν