Πόσο πιθανή είναι μια «βαλκανιοποίηση» της ψήφου για τις ευρωεκλογές

Κάποτε, την εποχή του δικομματισμού, προκηρύσσονταν πρόωρες εκλογές με την επίκληση εθνικών θεμάτων -ακόμα και όταν δεν υπήρχε λόγος. Ήταν το πρόχειρο πρόσχημα για προσφυγή στις κάλπες. Στο ενδιάμεσο, εκδηλωνόντουσαν κρίσεις για τα εθνικά μας θέματα, άνοιγαν παλιές πληγές και, βεβαίως, τα εθνικά θέματα έχαναν την πραγματική τους διάσταση στις προεκλογικές περιόδους, έμπαιναν στις μυλόπετρες των προεκλογικών σκοπιμοτήτων των κομμάτων.

Όλα αυτά ανήκουν στο μακρινό παρελθόν. Στη σκοτεινή περίοδο της δεκαετούς κρίσης, υπήρχαν πραγματικοί και σοβαροί λόγοι να προκηρυχθούν εκλογές: η οικονομική κατρακύλα της χώρας, που βρέθηκε στα όρια της χρεοκοπίας και της εξόδου από το ευρώ. Κύλησε πολύ νερό στο αυλάκι από τότε και, αν θέλουμε να ξεχωρίσουμε δύο κεφάλαια που σημάδεψαν τις σχέσεις της χώρας μας στη Βαλκανική, θα ξεχωρίζαμε τη Συμφωνία των Πρεσπών και την ελληνοτουρκική κρίση το 2020. Ωστόσο, οι εθνικές εκλογές τόσο το 2019 όσο και το 2023 διεξήχθησαν στην ώρα τους, χωρίς την ανάγκη επίκλησης εθνικών κινδύνων.

Στον δρόμο για τις ευρωεκλογές του Ιουνίου όμως, κανείς δεν φανταζόταν λίγες εβδομάδες πριν ότι θα υπάρξει μια αναζωπύρωση της πολιτικής διαμάχης σε πολλά εθνικά μέτωπα. Οι σχέσεις με την Αλβανία βαίνουν επιδεινούμενες, με τον δήμαρχο Χειμάρρας Φρέντη Μπελέρη -υποψήφιο πλέον με το ψηφοδέλτιο της ΝΔ- να είναι φυλακισμένος έναν χρόνο τώρα και με την επίσκεψη Ράμα την περασμένη Κυριακή στην Αθήνα να πυροδοτεί εντάσεις. Η προκλητική στάση της προέδρου της Β. Μακεδονίας, μετά την εκλογική νίκη του εθνικιστικού VMRO, προκάλεσε αναταράξεις που έγιναν αισθητές μέχρι τις Βρυξέλλες και την Ουάσιγκτον. Ακόμα και η επίσκεψη Μητσοτάκη στην Άγκυρα και η συνάντησή του με τον Ταγίπ Ερντογάν, παρ’ ότι κινήθηκε προβλέψιμα, σε ήρεμα νερά, προκάλεσε αντιδράσεις υψηλών τόνων από τα κόμματα της αντιπολίτευσης.

Με άλλα λόγια, οι κάλπες στις 9 Ιουνίου είναι για την Ευρώπη, αλλά αίφνης στην προεκλογική ατζέντα παρεισφρήσαν εθνικά «αγκάθια» με μια ασυνήθιστη οξύτητα. Ανακύπτουν δύο ερωτήματα: α) Πόσο σοβαρή είναι η επιδείνωση -ή η βελτίωση- των διμερών σχέσεών μας με τις γειτονικές χώρες; β) Και ακόμα: μπορούν οι εξελίξεις των τελευταίων ημερών να έχουν επίπτωση στους διαμορφούμενους πολιτικούς συσχετισμούς; Μπορούν με άλλα λόγια να γίνουμε μάρτυρες μιας «βαλκανιοποίησης» της ψήφου στην ευρωκάλπη;

Νομίζω ότι οι πιθανότητες για μια τέτοια εξέλιξη είναι μικρές -και, όσο παράδοξο κι αν ακούγεται-, μικρότερες απ’ ό,τι μερικούς μήνες πριν. Για την περίπτωση των ελληνοτουρκικών σχέσεων, η απάντηση είναι προφανής. Στον βραχύ ορίζοντα -που περιλαμβάνει το καλοκαίρι- η ηρεμία στις σχέσεις Αθήνας – Άγκυρας θα διατηρηθεί, παρά το ταραγμένο τοπίο στην Ανατολική Μεσόγειο και τη Μέση Ανατολή. Η κοινή γνώμη αποτιμά θετικά τη συνάντηση Ερντογάν – Μητσοτάκη, αν και γίνεται καθαρό πως οι βαθιές διαφορές στα κρίσιμα ζητήματα παραμένουν.

Μια παράμετρος που αποτελεί κοινό παρονομαστή για την αποκωδικοποίηση των εξελίξεων στις διμερείς σχέσεις -και των άλυτων θεμάτων που τις σημαδεύουν- είναι ότι τα προβλήματα αυτά έχουν αποκτήσει σοβαρή διεθνή διάσταση, ξεφεύγουν δηλαδή από τον στενό διμερή χαρακτήρα τους.

Με την Τουρκία η λογική «να τα βρούμε μεταξύ μας» έχει αποδυναμωθεί σημαντικά. Γίνεται πλέον φανερό πως οι βαθιές διαφορές των δύο χωρών για την ΑΟΖ μπορούν να λυθούν μόνο στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης. Ούτε βεβαίως η λύση για το Κυπριακό μπορεί να γίνει με βάση τις «σημερινές πραγματικότητες», όπως είπε ο κ. Ερντογάν, καθώς οι αποφάσεις του ΟΗΕ εδώ και δεκαετίες αποτελούν τη μόνη πυξίδα επίλυσής του.

Αλλά και η πρόεδρος της Β. Μακεδονίας δεν θα πρέπει να νιώθει άνετα μετά την αντίδραση της Ελλάδας, αλλά επίσης της Ε.Ε και των ΗΠΑ στην προσπάθεια παραβίασης μιας Συνθήκης που έδωσε στη χώρα της το «διαβατήριο» για το ΝΑΤΟ, όμως εκκρεμεί η συζήτηση για ένταξη στην Ε.Ε. -και εδώ η υπόθεση δυσκολεύει με τους εθνικιστικούς ακροβατισμούς. Αλλά και ο κ. Ράμα γνωρίζει ότι ο δρόμος για την ένταξη της Αλβανίας στους ευρωπαϊκούς θεσμούς είναι δύσβατος, όσο οι σχέσεις με την Αθήνα υπονομεύονται.

Αυτή η διεθνής διάσταση στα προβλήματα που βρίσκονται σε εξέλιξη με τις γειτονικές χώρες μας, περιορίζει μεν τις επιδράσεις εντός των συνόρων όμως κάθε άλλο παρά τις μηδενίζει. Υπάρχουν λόγοι για αυτό -οι υπερπατριώτες της δικής μας πλευράς, οι λαϊκιστές που καραδοκούν, ο μη έμμετρος αντιπολιτευτικός λόγος απ’ όπου εκπορεύεται. Όμως, παράλληλα, είναι κοινό μυστικό, για παράδειγμα, ότι η Συμφωνία των Πρεσπών άφησε πληγές και πικρία στη Βόρεια Ελλάδα -και αυτή είναι μια πραγματικότητα που δεν έχει να κάνει με τις εθνικιστικές κορώνες.

Παρ’ όλα αυτά, οι τελευταίες δημοσκοπήσεις δείχνουν πως, τελικά, αυτό που θα μετρήσει στον δρόμο για την ευρωκάλπη θα είναι η εσωτερική πολιτική ατζέντα, η κατάσταση της οικονομίας, τα ζητήματα ασφάλειας και περιορισμού της εγκληματικότητας και, σε έναν βαθμό, η επόμενη μέρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης με τη διαμόρφωση νέων πολιτικών συσχετισμών. Βέβαια, η 9^η Ιουνίου πλησιάζει. Κοντός ψαλμός, αλληλούια!

Διαβάστε επίσης:

Έτσι κάνουν ευκολότερη τη ζωή τους οι πλούσιοι

Tι λέει η αγορά για δυναμικό και μεσημεριανό τιμολόγιο

Ισραήλ: Τελεσίγραφο Γκαντζ αν δεν βρεθεί νέο σχέδιο για τη Γάζα