THEPOWERGAME
Tων Ευτύχη Παλλήκαρη και Βαγγέλη Μανδραβέλη
Στη δίνη του πολέμου κινδυνεύει να παρασυρθεί το πλέγμα των οικονομικών και αμυντικών σχέσεων που έχει αναπτύξει η Ελλάδα με τις χώρες της Μ. Ανατολής. Ταυτόχρονα όμως αυτές οι σχέσεις αποτελούν το εφαλτήριο για σημαντικές διπλωματικές πρωτοβουλίες που σχεδιάζει-και οφείλει να αναλάβει πιο δυναμικά- η κυβέρνηση.
Ισραήλ, Αίγυπτος και Σαουδική Αραβία είναι το βασικό «τρίγωνο» των σχέσεων που έχει αναπτύξει η χώρα μας τα τελευταία χρόνια. Ανοίγματα έχουν γίνει και με άλλες χώρες, κυρίως με τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και το Κατάρ. Τα τελευταία χρόνια έχουν ενταθεί οι προσπάθειες για μια πιο δυναμική ανάπτυξη των εμπορικών σχέσεων- και αυτό αρχίζει να αποδίδει καρπούς, ιδιαίτερα στον τομέα της ενέργειας αλλά και του τουρισμού. Παρ’ όλα αυτά, οι εξαγωγές προς τις χώρες αυτές καταλαμβάνουν ακόμα μικρό μερίδιο. Το β τρίμηνο του 2023 αποτελούσαν το 4,3% του συνόλου των ελληνικών εξαγωγών. Αν όμως κάτι μπορεί να συνυπολογίζει κανείς είναι οι συμφωνίες-κλειδιά που έκλεισαν ή βρίσκονται σε προχωρημένο στάδιο διαπραγμάτευσης τόσο για τις ελληνικές επιχειρήσεις όσο και για τα επενδυτικά σχέδια των χωρών αυτών στην Ελλάδα. Όλα αυτά βεβαίως «παγώνουν» καθώς οι δραματικές εξελίξεις στη Μέση Ανατολή δημιουργούν ένα εκρηκτικό κλίμα και απειλούν με ανατροπή των γεωπολιτικών ισορροπιών. Πιο ενδεικτικό παράδειγμα ήταν οι προοπτικές ανάπτυξης των σχέσεών μας με το Ισραήλ και τη Σαουδική Αραβία, που ευνοούνταν από τις ιστορικές συμφωνίες του Αβραάμ, γεγονός που ενίσχυε το κλίμα εμπιστοσύνης και άνοιγε νέες προοπτικές συνεργασίας. Η κρίση στη Μέση Ανατολή είχε σαν αποτέλεσμα να παγώσει η διμερής συνεργασία των δύο χωρών, με ό,,τι αυτό συνεπάγεται για τα εγχώρια σχέδια-κυβερνητικά και επιχειρηματικά. Η κυβέρνηση, βέβαια, επιδιώκει να παραμείνουν τα σχέδια αυτά στο τραπέζι, αλλά πολλά θα εξαρτηθούν από την έκβαση της κρίσης, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά το Ισραήλ.
Οι αναπτυσσόμενες σχέσεις Ελλάδας-Ισραήλ
Λίγες ώρες πριν την εισβολή της Χαμάς στο Ισραήλ, ο ΑΔΜΗΕ ανακοίνωνε ότι αναλαμβάνει τον κρίσιμο ρόλο ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας, Κύπρου και Ισραήλ… Η εξέλιξη αυτή καθρεφτίζει την αγωνία για την επόμενη μέρα των σχέσεων με το Ισραήλ. Καθώς δεν λέει να καταλαγιάσει ο «κουρνιαχτός» από την τρομοκρατική επίθεση της Χαμάς και την κρίση στη Λωρίδα της Γάζας, έρχονται στην επιφάνεια οι επιπτώσεις της κρίσης στο Ισραήλ. Ειδικά την Ελλάδα, η κρίση αυτή, την επηρεάζει βαθύτατα, καθώς το Ισραήλ αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους εμπορικούς της εταίρους στην περιοχή.
Το Ισραήλ είναι μια μικρή χώρα. Έχει το ίδιο πληθυσμό με την Ελλάδα, αλλά υπερδιπλάσιο ΑΕΠ. Το ΑΕΠ πέρυσι ανήλθε σε 497 δισ. δολ. (περίπου 475 δισ. ευρώ), όταν η χώρα μας πέρυσι είχε 208 δισ. ευρώ. Επομένως το κατά κεφαλήν εισόδημα στο Ισραήλ, ξεπερνά τις 50.000 ευρώ, ενώ στη χώρα μας δεν ξεπερνά τις 22.000
Το Ισραήλ είναι ένας σημαντικός εισαγωγέας ελληνικών προϊόντων με το συνολικό διμερές εμπόριο να ανέρχεται σε 1,37 δισ. ευρώ. Εξ αυτών τα 0,85 δισ. ευρώ αφορούν εξαγωγές της Ελλάδα στο Ισραήλ και τα υπόλοιπα 0,52 δισ. ευρώ αφορούν εισαγωγές από το Ισραήλ. ευρώ.
Οι πιο δυναμικές τάσεις εμφανίζονται στους τομείς του τουρισμού και των ακινήτων. Το 2022 είχαμε ιστορικό ρεκόρ επενδυτικών ροών προς την Ελλάδα, ρεκόρ τουριστικών αφίξεων από το Ισραήλ με 722.000 επισκέπτες καθώς και ιστορικό ρεκόρ της τάξης των 800 εκ ευρώ προς το Ισραήλ. Στον τομέα των ακινήτων δραστηριοποιούνται οι Brown Hotels, Frank Group, Zoia Fund και άλλες. Οι τάσεις αυτές διατηρήθηκαν και φέτος μέχρι το ξέσπασμα της κρίσης.
Τα ανοίγματα σε Αίγυπτο, Σαουδική Αραβία
Η κρίση στη Μέση Ανατολή ωστόσο μπορεί να επηρεάσει τις σχέσεις της χώρας και με τις άλλες αραβικές χώρες. Αυτό ισχύει ειδικά για την Σαουδική Αραβία, όπου το διμερές εμπόριο της με την Ελλάδα έχει αυξηθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια, σε αντίθεση με ό,τι συμβαίνει μεταξύ Τουρκίας και Σαουδικής Αραβίας.
Μάλιστα ο όγκος των εμπορικών συναλλαγών μεταξύ Ελλάδας και Σαουδικής Αραβίας είναι μεγαλύτερος από εκείνον του Ισραήλ, χάρις κυρίως στις σημαντικές εισαγωγές πετρελαίου από τη συγκεκριμένη χώρα. Ειδικότερα για το α’ εξάμηνο του 2022, ο όγκος του διμερούς εμπορίου Ελλάδας-Σ. Αραβίας ανήλθε 1,19 δισ. ευρώ, εκ των οποίων τα 0,36 δισ. ευρώ αφορούσαν εξαγωγές της Ελλάδας προς την Σ. Αραβία και τα υπόλοιπα 0,92 δισ. ευρώ εισαγωγές της χώρας από την Σ. Αραβία. Ήταν η πρώτη χρονιά που το διμερές εμπόριο αναμένονταν να ξεπεράσει τα 2 δις. ευρώ. Όμως σημαντική εξέλιξη υπήρξε πριν από ένα χρόνο, όταν υπογράφτηκε η ίδρυση κοινής επιχείρησης ύψους ενός 1 δισεκατομμυρίου ευρώ για την ανάπτυξη υποθαλάσσιου καλωδιακού συστήματος μεταφοράς δεδομένων που θα συνδέει την Ευρώπη με την Ασία μέσω Ελλάδας και Σαουδικής Αραβίας (East to Med data Corridor).
Η τρίτη χώρα που επηρεάζεται από τις εξελίξεις στη Μέση Ανατολή, είναι αναμφιβόλως η Αίγυπτος. Ξεχωρίζει η επένδυση ύψους 3 δις ευρώγια την ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας-Αιγύπτου και τη μεταφορά καθαρής ενέργειας στην Ευρώπη. Παράλληλα, το διμερές εμπόριο της Ελλάδας με τη χώρα αυτή ξεπέρασε στο 7μηνο Ιανουαρίου-Ιούλίου 2023 το 1,2 δισ. Λόγω των εισαγωγών ενέργειας (φυσικού αερίου) που πραγματοποιεί η χώρα από την Αίγυπτο είναι ελλειμματικό το εμπορικό ισοζύγιο αγαθών.
Συγκεκριμένα οι εξαγωγές της χώρας μας προς την Αίγυπτο στο 7μηνο του 2023, ανήλθαν σε 272 εκατ. ευρώ, ενώ οι εισαγωγές της από την αραβική αυτή χώρα, έφτασαν τα 940 εκατ. ευρώ.
Μια σημαντική παράμετρος αφορά και την αμυντική συνεργασία της χώρας μας, τόσο με το Ισραήλ, όσο και με τη Σαουδική Αραβία αλλά και την Αίγυπτο. Οι υπουργοί Άμυνας Ελλάδας και Ισραήλ συναντήθηκαν αρκετές φορές το τελευταίο διάστημα πριν από την κρίση, ενώ η Ελλάδα έχει εκδηλώσει ενδιαφέρον για αγορά αμυντικών συστημάτων καθώς και των πυραύλων SPIKE/NLOS. Παράλληλα, σταθερή παραμένει η συνεργασία Αθήνας- Τελ Αβίβ στην πίστα της 120 Πτέρυγας Εκπαίδευσης Αέρος, στην Καλαμάτα. Με τη Σαουδική Αραβία θεσμοθετήθηκε πέρσι το Ανώτατο Συμβούλιο Στρατηγικής Συνεργασίας, ενώ δεν πρέπει να αγνοείται η παραμονή των ελληνικών Patriot στη χώρα αυτή για την αμυντική της θωράκιση. Παράλληλα, τον περασμένο Φεβρουάριο υπογράφτηκε μεταξύ Ελλάδας και Αιγύπτου το πρόγραμμα στρατιωτικής συνεργασίας για το 2023.
Και τώρα τι γίνεται;
Το πανόραμα του πλέγματος των σχέσεων με τις χώρες της Μέσης Ανατολής αναδεικνύει δύο παραμέτρους, σε αντίθετη κατεύθυνση
Αβεβαιότητα: Η κυβέρνηση ανησυχεί σοβαρά για τις αρνητικές επιπτώσεις στην ανάπτυξη των σχέσεων αυτών, ιδιαίτερα με τις επενδυτικές δραστηριότητες του Ισραήλ καθώς και η συμμετοχή του στο τουριστικό πακέτο της χώρας μας. Επιπρόσθετα, τυχόν γενίκευση της σύρραξης, οι συνέπειες στην αύξηση των τιμών στα καύσιμα θα είναι απρόβλεπτες, ενώ μπαίνει στην «εντατική» ο ενεργειακός χάρτης (αγωγοί, ηλεκτρική διασύνδεση κλπ) στην Ανατολική Μεσόγειο.
Ευκαιρίες: Η προσπάθεια της κυβέρνησης το προσεχές διάστημα θα επικεντρωθεί στη διατήρηση των οικονομικών «κεκτημένων» αλλά και των ενεργειακών προτεραιοτήτων. Ωστόσο, αυτό ενισχύει την ανάγκη να αναλάβει η Ελλάδα άμεσα διπλωματικές πρωτοβουλίες, για την άμεση εκτόνωση της κρίσης, που θα περιορίσει τις ζημιές για τη χώρα μας. Η Ελλάδα μπορεί να αποκτήσει με τον τρόπο αυτό ένα προβάδισμα στη διεθνή σκηνή, πολύ περισσότερο που την ίδια ώρα η Τουρκία οξύνει την πολεμική της προς τη Δύση και ειδικότερα προς το Ισραήλ, κάνοντας ανοίγματα στη Χαμάς και τη Χεζμπολάχ. Οφείλει επίσης να εντείνει την παρουσία της στα όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το ρίσκο ανάληψης πιο τολμηρών διπλωματικών πρωτοβουλιών στο έδαφος των σχέσεων που έχουν ήδη καλλιεργηθεί κυρίως με τις τρεις χώρες-κλειδί για την κρίση, μπορεί να έχει επιπτώσεις στο εσωτερικό της χώρας. Τα καθημερινά επεισόδια στις ευρωπαϊκές χώρες-κυρίως στη Γαλλία- είναι παράγοντας που συνυπολογίζεται πριν από τα επόμενα βήματα. Ωστόσο, η παράμετρος αυτή δεν μπορεί να σταθεί εμπόδια για μια πιο ενεργητική παρουσία της Ελλάδας στο διπλωματικό παιχνίδι για την αποκλιμάκωση της έντασης στη Μέση Ανατολή.
Ακολουθήστε το Powergame.gr στο Google News για άμεση και έγκυρη οικονομική ενημέρωση!
