Ένα γρίφο που προκαλεί ανησυχίες και προβληματισμούς καλείται να λύσει το πολιτικό σύστημα, με την εμφάνιση τριών ακροδεξιών σχηματισμών στη νέα Βουλή. Οι ανύπαρκτοι μέχρι πριν από τρεις εβδομάδες «Σπαρτιάτες» με τις ευλογίες του έγκλειστου Ηλ. Κασιδιάρη (4,64%), η «Ελληνική Λύση» του Κυρ. Βελόπουλου (4,44%) και η πεφωτισμένη «Νίκη» (3,69%) απαρτίζουν ένα ετερόκλητο μπλοκ, συγκεντρώνοντας συνολικά το 12,77% των ψήφων. Κι αυτό, παρά το γεγονός ότι αποτελούν σχηματισμούς με διαφορετικές αφετηρίες και στοχεύσεις.
Αρκετοί αναλυτές συσχετίζουν την εξέλιξη αυτή με ό,τι διαδραματίζεται τα τελευταία χρόνια στο ευρωπαϊκό πολιτικό στερέωμα. Η διαπίστωση είναι πως η συντηρητική στροφή- και ειδικότερα η άνοδος ακροδεξιών κομμάτων-συντελείται, την ώρα που η σοσιαλδημοκρατία και η Αριστερά υποχωρούν. Στην Ιταλία η Τζόρτζια Μελόνι είναι ήδη πρωθυπουργός, στην Ισπανία το Λαϊκό Κόμμα στις επικείμενες εκλογές ετοιμάζεται να συγκυβερνήσει με το ακροδεξιό VOX. Σε χώρες με σοδιαλδημοκρατική παράδοση όπως η Σουηδία και η Φινλανδία, τα ακροδεξιά κόμματα από την ανυποληψία αποκτούν ρυθμιστικό ρόλο ενώ και στη Γερμανία το AfD ενισχύεται.
Στη Ελλάδα όμως αυτή η συντηρητική στροφή αποκτά μεγάλες διαφοροποιήσεις σε σχέση με το κυρίαρχο ευρωπαϊκό ρεύμα. Ας σημειώσουμε πως καμία ευρωπαϊκή χώρα δεν δοκιμάστηκε σκληρά όσο η Ελλάδα από την κρίση της προηγούμενης δεκαετίας και την εφαρμογή σκληρών μνημονιακών πολιτικών. Ήταν στη δεκαετία αυτή που γιγαντώθηκε στη χώρα μας ένα κύμα πρωτόγνωρου λαϊκισμού και τοξικότητας, που συντάραξε συθέμελα το πολιτικό στερέωμα και έφερε από τη μια τη «Χρυσή Αυγή» εντός Βουλής- όπως και τους ΑΝΕΛ του Π. Καμμένου- αλλά, παράλληλα, έδωσε τη δυνατότητα στον ΣΥΡΙΖΑ να κυβερνήσει (σε συνεργασία με τους ΑΝΕΛ, βεβαίως). Η τάση αυτή ανακόπηκε με τη νίκη της ΝΔ το 2019, με επικεφαλής τον Κυρ. Μητσοτάκη, που κατόρθωσε να ενισχύσει την κεντρώα συνιστώσα του κόμματος, δημιουργώντας ένα κεντροδεξιό πλειοψηφικό ρεύμα.
Οι εκλογικές αναμετρήσεις της 21ης Μαΐου και 25ης Ιουνίου 2023 έγιναν με κεντρικό σύνθημα την αυτοδυναμία της ΝΔ. Ο πρόεδρος του κόμματος ξεκαθάρισε σε όλη τη μακρά προεκλογική διάρκεια πως δεν υπάρχει περίπτωση συνεργασίας με κόμματα δεξιά της ΝΔ. Αυτή ήταν μια σημαντική διαφοροποίηση σε σχέση με άλλα κόμματα της Δεξιάς στην Ευρώπη, που αναγκάστηκαν να συμμαχήσουν με ακροδεξιούς σχηματισμούς σε κυβερνητικό επίπεδο.
Αυτό αποδυνάμωσε την επιχειρηματολογία του ΣΥΡΙΖΑ, που το βράδυ των εκλογών επέρριψε ευθύνες στη ΝΔ για την κοινοβουλευτική ενίσχυση της ακροδεξιάς. Παράλληλα, η επίτευξη ισχυρής πλειοψηφίας στις εκλογές της περασμένης Κυριακής, δίνει την ευχέρεια στον Κυρ. Μητσοτάκη να χαράξει μια κόκκινη γραμμή σε ό,τι αφορά τα κόμματα αυτά. Αυτό σημαίνει ότι η ΝΔ θα πρέπει να βρει τρόπους και, κυρίως, να ασκήσει πολιτικές που δεν θα δίνουν περιθώριο αντιπολιτευτικής ανάτασης του επικίνδυνου αυτού πολιτικού ρεύματος.
Υπάρχει και μια άλλη ανάγνωση του αποτελέσματος, ότι δηλαδή η μετατόπιση της ΝΔ προς το Κέντρο άφησε χώρο στους σχηματισμούς αυτούς να ξεπεράσουν τον πήχη του 3% και να μπουν στη Βουλή. Ωστόσο τα ποσοστά της ΝΔ (40,55% την περασμένη Κυριακή, 40,79% στις 21 Μαΐου και 39,85% το 2019) δεν συνηγορούν υπέρ μιας μαζικής μετατόπισης προς τα κόμματα αυτά. Αντίθετα, μεγαλύτερη δεξαμενή φαίνεται ότι υπήρξε η διασπορά της αντισυστημικής ψήφου. Ένα ποσοστό της ανόδου τους φαίνεται να είναι συνάρτηση της πτώσης του ΣΥΡΙΖΑ, που όλα αυτά τα χρόνια με το περίσσευμα λαϊκισμού και τοξικότητας στον πολιτικό του λόγο είχε συστεγάσει ομάδες «αγανακτισμένων»- για παράδειγμα, είχε απορροφήσει τους ψηφοφόρους των ΑΝΕΛ, μετά τη διάλυσή τους. Άλλωστε στην όσμωση αυτή είχε συμβάλει καθοριστικά και η τετραετής συγκυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ με τους ΑΝΕΛ του Π. Καμμένου-προϊόν της βαθιάς πολιτικής αναταραχής που σηματοδότησε η κρίση.
Παρ’ όλα αυτά η παρουσία των τριών αυτών κομμάτων δεξιά της ΝΔ- με ποσοστά ανησυχητικά μεγαλύτερα στη Βόρεια Ελλάδα- δημιουργεί νέα δεδομένα. Ο Ευ. Βενιζέλος σημείωνε ότι «πρόκειται για «επενδύσεις σποράς» που κάνει η κοινωνία σε εκδοχές αντισυστημικού, αντιδημοκρατικού και αντιφιλελεύθερου λόγου που εκφράζει κρίσιμο τμήμα της… Η Νέα Δημοκρατία είναι κυρίαρχη μέσα σε μια «θάλασσα» ακραίων αντισυστημικών εκδοχών, χωρίς να υπάρχει- προς το παρόν- μορφοποιημένη κοίτη λόγω της ρευστότητας στην κεντροαριστερή πλευρά του φάσματος».
Σε καμιά περίπτωση δεν πρέπει να υποτιμηθεί η παρουσία ενός κόμματος, με τις ευλογίες του Κασιδιάρη, ενός κόμματος που ανδρώθηκε με θαυματουργές αλοιφές και ενός μορφώματος, που χαρακτηρίζεται από θρησκοληψία και αντιεμβολιαστικές δοξασίες… Τα κόμματα αυτά θα επιχειρήσουν να πλαγιοκοπήσουν τη ΝΔ στα εθνικά θέματα, αλλά παράλληλα θα προσπαθήσουν να επενδύσουν σε όποιες δυσκολίες ανακύψουν στην άσκηση οικονομικής και κοινωνικής πολιτικής από την κυβέρνηση. Η αντιμετώπιση της ακροδεξιάς είναι βεβαίως και μείζον θέμα για τα δύο κόμματα της αντιπολίτευσης-κυρίως του ΣΥΡΙΖΑ. Το ζητούμενο εδώ όμως θα είναι να μην χρησιμοποιηθεί ο φόβος της ακροδεξιάς ως άλλοθι για την επίλυση της εσωκομματικής κρίσης που ελλοχεύει στην Κουμουνδούρου το προσεχές διάστημα.
Ας κρατήσουμε όμως και μια θετική πλευρά από την εξέλιξη αυτή. Τα κόμματα αυτά, βγαίνοντας από το «σκοτάδι», θα εκτεθούν με το λόγο και τις πράξεις τους ενώπιον των πολιτών. Κι αυτό δίνει τη δυνατότητα μιας πιο ανοιχτής, αποτελεσματικής αντιμετώπισής τους με στόχο την πολιτική τους απομόνωση.
