Στην αλλαγή της μορφής της Μεγάλης Ιδέας «από εδαφική σε ιδέα νοικοκυρέματος, προκοπής, εξασφαλίσεως της κυριαρχίας και αργότερα εξευρωπαϊσμού και εκσυγχρονισμού» αναφέρθηκε ο πρόεδρος του κοινοβουλίου, Κωνσταντίνος Τασούλας, ανοίγοντας το επιστημονικό συνέδριο του Ιδρύματος της Βουλής για τον Κοινοβουλευτισμό και τη Δημοκρατία, με θέμα «Μετά το ’22: Αναζητήσεις μιας νέας προοπτικής για την Ελλάδα».
«Εκατό χρόνια μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή, ο επιστημονικός κόσμος της χώρας συνεργάζεται με το Κοινοβούλιο προκειμένου να αποσυναρμολογήσουμε το φαινόμενο της Μικρασιατικής Καταστροφής, και ως γεγονός αλλά και τα μεθεόρτια αυτού του συγκλονιστικού, συνταρακτικού γεγονότος, εν σχέσει με την αλλαγή των προσανατολισμών της χώρας, των κυρίαρχων προσανατολισμών, γιατί πάντα οι προσανατολισμοί δεν είναι μονοσήμαντοι ούτε μονήρεις. Υπάρχει ο κυρίαρχος προσανατολισμός κι υπάρχουν και οι δευτερεύοντες, οι οποίοι ελλοχεύουν και διεκδικούν και αυτοί τη δική τους δικαίωση» είπε ο κ. Τασούλας. Όπως σημείωσε, «το κυρίαρχο θέμα μετά το ’22 ήταν αυτό που περιγράφει σ’ ένα έξοχο ποίημά του ο Καβάφης για τις μεγάλες ελληνιστικές επικράτειες, οι οποίες οδήγησαν την ελληνική γλώσσα ως τη Βακτριανή, ως τους Ινδούς, όπως λέει, και αποδίδει αυτή την επίδοση στην «ποικίλη δράσι των στοχαστικών προσαρμογών». Αυτή η μαγική διατύπωση, η «ποικίλη δράσις των στοχαστικών προσαρμογών», είναι αυτό που σημαντικά πολιτικά πρόσωπα αντελήφθησαν και – τολμώ να πω – επέβαλαν μετά το ’22, αλλάζοντας τη μορφή της Μεγάλης Ιδέας από εδαφική σε ιδέα νοικοκυρέματος, προκοπής, εξασφαλίσεως της κυριαρχίας και αργότερα εξευρωπαϊσμού και εκσυγχρονισμού».
Σύμφωνα με τον κ. Τασούλα, «δεν είναι εύκολο να πραγματοποιηθεί αυτή η μετάβαση. Χρειάζεται ηγεσία, χρειάζεται και μια ζωτικότητα του λαού, ο οποίος να είναι σε θέση να αντιληφθεί αυτά τα μηνύματα κι αυτές τις επιλογές της ηγεσίας, ιδίως όταν – όπως περιγράφεται – έπρεπε να γίνει η ταφή μιας Μεγάλης Ιδέας η οποία γαλούχησε επί αιώνες τον Ελληνισμό, και αμέσως μετά από αυτή την ταφή να γίνουν τα γεννητούρια μιας άλλης μεγάλης ιδέας, όπως τη χαρακτηρίζει ο Κωνσταντίνος Τσάτσος, η οποία ήταν αλαμπής, δεν φεγγοβολούσε όπως η Μεγάλη Ιδέα, ήταν πιο πεζή αλλά πάρα πολύ σημαντική, πάρα πολύ πρακτική, πάρα πολύ σωτήρια, για να αντικαταστήσει την προηγούμενη και να αποτελέσει τον οδηγό μας για τα περαιτέρω».
Ανέφερε μάλιστα ότι «δεν ήταν πάντα μόνο η Μεγάλη Ιδέα, η εδαφική, που μας κατηύθυνε, ήδη από το Σύνταγμα της Επιδαύρου υπάρχουν τα σπέρματα της ευρωπαϊκής εξομοιώσεως. Στο Σύνταγμα της Επιδαύρου και στη Διακήρυξη μιλάνε για τη φιλοδοξία τους να γίνει η Ελλάδα μια χώρα που να μοιάζει με τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές, οι οποίες απολαμβάνουν τα δικαιώματα της ιδιοκτησίας, της τιμής, της ελευθερίας, κι αυτό ήταν μια μορφή προανακρούσματος αυτής της νοικοκυρεμένης άλλης μεγάλης ιδέας. Φυσικά, αυτό που κυριάρχησε στα πρώτα χρόνια, τα εφηβικά, της χώρας μας ήταν η εδαφική διάσταση της Μεγάλης Ιδέας, η οποία ωστόσο, μετά τη λήξη των εθνολογικών της χαρακτηριστικών, στην περιοχή της Ανατολής, έπρεπε να αναπροσαρμοστεί. Και αναπροσαρμόστηκε, [.. ειδικά την περίοδο όπου ήμασταν μεταξύ δύο παγκόσμιων πολέμων, μετά, την επόμενη περίοδο του «ψυχρού πολέμου», άλλα τα προτάγματα, και ολοκληρώθηκε αυτό με την ευρωπαϊκή προοπτική και ευρωπαϊκή επίτευξη της ενσωμάτωσης της χώρας μας».
