Η εστίαση των ΗΠΑ και του Αμερικανού Προέδρου, Ντόναλντ Τραμπ, στα παγοθραυστικά και τις ναυτικές ικανότητες αναδεικνύει ευκαιρίες για ξένες επενδύσεις στη ναυπηγική βιομηχανία της Αμερικής καθώς ο Λευκός Οίκος θέλει να ανοικοδομήσει τα ναυπηγεία της χώρας για οικονομικούς και στρατηγικούς σκοπούς, σύμφωνα με δημοσίευμα της fDi Intelligence.
Η Κίνα έχει αποκτήσει ένα εκπληκτικό προβάδισμα στον αγώνα για την κυριαρχία στη ναυπηγική βιομηχανία. Τα κινεζικά ναυπηγεία, που ενισχύονται από τις μεγάλες επιδοτήσεις, κατασκευάζουν σήμερα περισσότερα από τα μισά εμπορικά πλοία στον κόσμο. Σύμφωνα με το CSIS, μόνο η κρατική China State Shipbuilding Corporation παρήγαγε το 2024 διπλάσια χωρητικότητα πλοίων από ό,τι έχουν κατασκευάσει συνολικά οι Ηνωμένες Πολιτείες από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο.
«Αν κοιτάξετε πίσω στην ιστορία, δεν υπήρξε ποτέ μια ηγετική δύναμη που να μην είχε ναυτική ισχύ», προειδοποιεί ο Μαρκ Κένεντι, διευθυντής του Ινστιτούτου Στρατηγικού Ανταγωνισμού Wahba στο think tank του Wilson Center. Η αδυναμία της αμερικανικής ναυπηγικής βιομηχανίας αποτελεί θέμα «σοβαρής ανησυχίας», λέει.
Καθώς προσεγγίζουν το τεράστιο έργο της ανοικοδόμησης της ναυτικής ισχύος της Αμερικής, οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής αντιμετωπίζουν δυσάρεστες επιλογές. Θα δώσουν προτεραιότητα στα πλοία ή στη ναυπηγική βιομηχανία; Ο γρηγορότερος τρόπος για την απόκτηση νέων πλοίων είναι η παραγγελία από συμμαχικές χώρες όπως η Νότια Κορέα και η Ιαπωνία, οι οποίες διαθέτουν τις ισχυρότερες ναυπηγικές βιομηχανίες εκτός Κίνας. Η επένδυση στην εγχώρια ναυπηγική βιομηχανία, αντίθετα, θα δημιουργούσε πολύ περισσότερες θέσεις εργασίας και θα βοηθούσε στην αποκατάσταση της βιομηχανικής βάσης της χώρας, αλλά θα χρειαζόταν πολύ περισσότερο χρόνο για να επιτευχθεί.
Ο τρόπος με τον οποίο η κυβέρνηση Τραμπ θα επιλύσει αυτό το δίλημμα θα έχει δραστικές επιπτώσεις στο παγκόσμιο εμπόριο και τη γεωπολιτική.
Το σχέδιο της κυβέρνησης Τραμπ για αναζωογόνηση της αμερικανικής ναυπηγικής
Καθώς οι ΗΠΑ με επικεφαλή τον πρόεδρο Τραμπ ξεκινούν το ταξίδι προς την αναζωογόνηση της ναυπηγικής τους βιομηχανίας, τα παγοθραυστικά βρίσκονται στην κορυφή της λίστας με τα έργα που πρέπει να γίνουν, αναφέρει ο Ben Paython, της fDi Intelligence.
Στη βιομηχανία παγοθραυστικών, ωστόσο, δεν είναι η Κίνα που κατέχει την πρώτη θέση – αλλά η Φινλανδία. Η ικανότητα της σκανδιναβικής χώρας στα παγοθραυστικά δεν αποτελεί ίσως έκπληξη, δεδομένου ότι τα λιμάνια της παγώνουν κάθε χειμώνα. Σήμερα, η Φινλανδία σχεδιάζει το 80% των παγκόσμιων παγοθραυστικών και κατασκευάζει πάνω από το 60%.
Η ξαφνική αύξηση του αμερικανικού ενδιαφέροντος για τα παγοθραυστικά θα μπορούσε επομένως να αποτελέσει μια τεράστια ευλογία για τη φινλανδική βιομηχανία.
«Δεν έχω δει ποτέ αυτό το επίπεδο ενδιαφέροντος για τα παγοθραυστικά σε παγκόσμιο επίπεδο», λέει ο Mika Hovilainen, διευθύνων σύμβουλος της Aker Arctic, μιας φινλανδικής εταιρείας που σχεδιάζει και δοκιμάζει παγοθραυστικά. Είναι μια εποχή «δραματικών αλλαγών» στη βιομηχανία, εξηγεί. Τα ναυπηγεία της Φινλανδίας έχασαν έναν από τους κορυφαίους πελάτες τους όταν έγινε απαράδεκτο να παραδίδουν πλοία στη Ρωσία μετά την εισβολή της στην Ουκρανία, αλλά η ζήτηση για παγοθραυστικά στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού θα μπορούσε να αντισταθμίσει με το παραπάνω την απώλεια αυτή.
Η τεχνογνωσία της Φινλανδίας στα παγοθραυστικά ήταν ένα από τα επιχειρήματα που χρησιμοποιήθηκαν για να δικαιολογηθεί η ένταξή της στο ΝΑΤΟ το 2023. Τον περασμένο Ιούλιο, οι ΗΠΑ και ο Καναδάς συμφώνησαν να δημιουργήσουν μια προσπάθεια συνεργασίας παγοθραυστικών – γνωστή ως Σύμφωνο ICE – με τη Φινλανδία, στο πλαίσιο της οποίας οι τρεις χώρες θα συνεργαστούν για την ανταλλαγή τεχνογνωσίας και πόρων.
Πράγματι, ανακοινώνοντας το σχέδιό του για 48 νέα αμερικανικά παγοθραυστικά, ο Τραμπ ανέφερε πως ενώ ο Καναδάς θέλει να είναι μέρος της συμφωνίας, ο ίδιος πιστεύει πως η Αμερική πρέπει να αποκτήσει τα δικά τους παγοθραυστικά.
«Αν είστε κράτος, μπορείτε να συμμετέχετε στη συμφωνία, αλλά αν είστε ξεχωριστή χώρα, πρέπει να αποκτήσετε τα δικά σας παγοθραυστικά«», ανέφερε.
Το μοναδικό παγοθραυστικό που διαθέτουν οι ΗΠΑ
Μια φορά το χρόνο, το 58 ετών Polar Star φεύγει από το λιμάνι του στο Σιάτλ. Για σχεδόν 16.000 μίλια, το ταξίδι του νότια θα είναι αδιατάρακτο αλλά όταν φτάσει στον Ανταρκτικό Κύκλο, το πλοίο θα βρεθεί αντιμέτωπο με ένα στρώμα πάγου που μπορεί να έχει πάχος έως και έξι μέτρα.
Σύμφωνα με το fDi Intelligence, η ετήσια επιχείρηση «Βαθύ Πάγωμα» είναι ένα από τα μεγαλύτερα ναυτικά κατορθώματα του κόσμου, ενώ το Stars and Stripes αποτελεί σπάνιο θέαμα στα παγωμένα νερά της Αρκτικής και της Ανταρκτικής. Το Polar Star είναι το μοναδικό επιχειρησιακό βαρύ παγοθραυστικό που διαθέτει η Ακτοφυλακή των Ηνωμένων Πολιτειών.
«Οι ΗΠΑ διαθέτουν έναν πολύ μικρό στόλο παγοθραυστικών, ένα βαρύ και δύο μεσαία, και είναι παλιά και πραγματικά ξοδεύουν πολύ χρόνο στη συντήρηση», λέει η Cynthia Cook, διευθύντρια της ομάδας Αμυντικών-Βιομηχανικών Πρωτοβουλιών στο Κέντρο Στρατηγικών και Διεθνών Σπουδών (CSIS).
Η Ρωσία διαθέτει ήδη παγκοσμίως κορυφαίες δυνατότητες παγοθραυστικών, ενώ η Κίνα ενδιαφέρεται όλο και περισσότερο για την Αρκτική και τον ορυκτό της πλούτο. Αλλά κανένα αμερικανικό ναυπηγείο δεν έχει κατασκευάσει ένα βαρύ παγοθραυστικό εδώ και δεκαετίες. Ένα πρόγραμμα για την κατασκευή τριών τέτοιων σκαφών, γνωστών ως Polar Security Cutters, εγκρίθηκε κατά την πρώτη θητεία του κ. Τραμπ, αλλά βρίσκεται χρόνια πίσω από το χρονοδιάγραμμα και σημαντικά πάνω από τον προϋπολογισμό.
Αυτό αντανακλά μια πολύ ευρύτερη κακοδαιμονία στην αμερικανική ναυπηγική βιομηχανία. Οι ΗΠΑ κατασκεύασαν το 5% των ωκεάνιων εμπορικών πλοίων στον κόσμο τη δεκαετία του 1970. Σήμερα, το ποσοστό είναι 0,1%. Ο προστατευτικός νόμος Jones Act του 1920, ο οποίος απαιτεί τα πλοία που πλέουν μεταξύ των λιμανιών των ΗΠΑ να ναυπηγούνται στην εγχώρια αγορά, έχει κάνει ελάχιστα για να βοηθήσει την αμερικανική ναυπηγική βιομηχανία να παραμείνει παγκοσμίως σημαντική.
Οι φιλοδοξίες Τραμπ για τη συνεργασία ΗΠΑ-Φινλανδία
Ο πρόεδρος Τραμπ ήταν πιο θετικός για τη σχέση των ΗΠΑ με τη Φινλανδία καθώς μετά τη φιλοξενία που προσέφερε στον Φινλανδό Πρόεδρο, ανάρτησε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ότι οι δύο χώρες θα συνεργαστούν για την «αγορά και την ανάπτυξη» παγοθραυστικών.
Η παραγγελία παγοθραυστικών απευθείας από τη Φινλανδία θα απαιτούσε αλλαγή των κανονισμών που απαιτούν τα πλοία του Πολεμικού Ναυτικού και της Ακτοφυλακής των ΗΠΑ να κατασκευάζονται στην εγχώρια αγορά. Ο συντονιστής του Συμφώνου ICE της Φινλανδίας Reko-Antti Suojanen δηλώνει στο fDi Intelligence ότι η «χαλάρωση» αυτών των κανονισμών είναι «ο μόνος τρόπος για να φτάσουμε στους κοινούς μας στόχους».
Υπάρχει υποστήριξη στο αμερικανικό Κογκρέσο για μεταρρυθμίσεις που θα επέτρεπαν στις ΗΠΑ να συνεργαστούν με συμμάχους για την επιτάχυνση της ναυπηγικής κατασκευής. Οι Ρεπουμπλικάνοι γερουσιαστές Μάικ Λι και Τζον Κέρτις εισήγαγαν τον Φεβρουάριο νομοθεσία που θα επέτρεπε στο Πολεμικό Ναυτικό και την Ακτοφυλακή των ΗΠΑ να παραγγέλνουν πλοία από συμμαχικές χώρες, εάν το κόστος είναι φθηνότερο από ό,τι θα ήταν από ένα αμερικανικό ναυπηγείο.
Ωστόσο, οι προτάσεις αυτές θα πρέπει να αντιμετωπίσουν τους φόβους ότι η στενότερη συνεργασία θα μπορούσε να αποδυναμώσει περαιτέρω τη ναυπηγική βιομηχανία των ΗΠΑ.
Εν τω μεταξύ, ο Καναδάς και η Φινλανδία συνεργάζονται ήδη από την εποχή πριν από την υπογραφή του συμφώνου ICE. Το ναυπηγείο του Ελσίνκι, παγκόσμιος ηγέτης στην κατασκευή παγοθραυστικών, εξαγοράστηκε από τον όμιλο Davie με έδρα τον Καναδά το 2023, ενώ προηγουμένως βρισκόταν υπό ρωσική ιδιοκτησία. Τον Μάρτιο, η καναδική κυβέρνηση ανέθεσε στην Davie σύμβαση κατασκευής βαρέων παγοθραυστικών ύψους 3,25 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Η κατασκευή του θα ξεκινήσει στα ναυπηγεία του Ελσίνκι και θα ολοκληρωθεί στο Lévis στο Κεμπέκ.
Το έργο θα αποτελέσει «μια εξαιρετική βιτρίνα του τι μπορεί να επιτευχθεί εάν υπάρχει μια καλά λειτουργούσα εθνική συνεργασία», λέει ο Kim Salmi, διευθύνων σύμβουλος του ναυπηγείου του Ελσίνκι.
«Κανένα άλλο ναυπηγείο στον κόσμο δεν έχει παραδώσει τόσα πολλά παγοθραυστικά πλοία όσα εμείς. Είμαστε επίσης σε θέση να κατασκευάσουμε παγοθραυστικά πλοία με το ταχύτερο χρονοδιάγραμμα στην αγορά, σε 36 μήνες ή και πιο γρήγορα ανάλογα με τις απαιτήσεις».
Η πολυπλοκότητα της αλυσίδας εφοδιασμού
Αν και τα ναυπηγεία προσελκύουν φυσικά την προσοχή, η ναυπηγική βιομηχανία είναι μια διασυνοριακή βιομηχανία, όπως μεταδίδει το fDi Intelligence. Ένα σύγχρονο πλοίο απαιτεί τεράστιο αριθμό προηγμένων εξαρτημάτων που βασίζονται σε παγκόσμιες αλυσίδες εφοδιασμού. Για παράδειγμα, ένας από τους βασικούς παίκτες στον κλάδο των παγοθραυστικών είναι η ΑΒΒ, μια σουηδοελβετική εταιρεία με έδρα τη Σουηδία, η οποία κατασκευάζει το δημοφιλές σύστημα πρόωσης Azipod.
«Όταν εξετάζουμε τα παγοθραυστικά που σχεδιάζονται και κατασκευάζονται τώρα, η παγκόσμια συνεργασία είναι σημαντική. Πολλή τεχνολογία προέρχεται από διαφορετικές χώρες», λέει ο Samuli Hänninen, διευθυντής τμήματος για τα παγοθραυστικά πλοία στην ABB Marine & Ports. «Στην ABB, παράγουμε μονάδες Azipod στη Φινλανδία, αλλά η τεχνολογία μας προέρχεται από διαφορετικές χώρες της Ευρώπης».
Ερωτηθείς εάν οι μονάδες Azipod θα μπορούσαν να κατασκευάζονται στις ΗΠΑ στο μέλλον, ο κ. Hänninen δήλωσε ότι αυτό θα ήταν «θέμα ζήτησης», ενώ ανέφερε πως δεν υπάρχει κανένας λόγος για τον οποίο να μην είναι δυνατόν.
«Αυτή τη στιγμή, στην ΑΒΒ έχουμε τρία εργοστάσια που επικεντρώνονται στην κατασκευή μονάδων Azipod – δύο επί του παρόντος στη Φινλανδία, όπου διαθέτουμε την τεχνογνωσία σε θέματα μηχανικής και τεχνολογίας, και έχουμε ένα εργοστάσιο στην Ασία που επικεντρώνεται στην υποστήριξη της ασιατικής ναυπηγικής βιομηχανίας».
Υπάρχει μακρά ιστορία ξένων επενδύσεων στα ναυπηγεία των ΗΠΑ. Η ιταλική Fincantieri, για παράδειγμα, διαθέτει τρία ναυπηγεία στο Ουισκόνσιν, ενώ η βρετανική BAE Systems λειτουργεί δύο εγκαταστάσεις στη Φλόριντα.
Και η Hanwha Ocean εξαγόρασε πέρυσι το ναυπηγείο Philly Shipyard σε μια συμφωνία 100 εκατ. δολαρίων για να γίνει η πρώτη νοτιοκορεατική εταιρεία που κατέχει ναυπηγείο στις ΗΠΑ. Το Philly Shipyard είναι ο μεγαλύτερος κατασκευαστής εγχώριων πλοίων για το εμπόριο που ρυθμίζεται από τον νόμο Jones Act, αν και η Hanwha ελπίζει να επεκταθεί στη ναυπηγική βιομηχανία.
Ο Τραμπ επενδύει στην αμερικανική ναυτιλία
Κατά το fDi Intelligence, οι ΗΠΑ προετοιμάζονται να ενισχύσουν τη ναυπήγηση πλοίων με τον νόμο SHIPS for America Act, ο οποίος προτείνει την κατασκευή 250 πλοίων υπό αμερικανική σημαία την επόμενη δεκαετία, με στόχο να αυξήσει τον αριθμό των πλοίων από 80 σε 330. Ο νόμος περιλαμβάνει φορολογικές πιστώσεις για τα ναυπηγεία, ενθαρρύνοντας την κατασκευή πλοίων στην Αμερική.
Ο John Michael, επικεφαλής ναυτιλιακής πρακτικής, θεωρεί ότι οι επιδοτήσεις θα καταστήσουν την κατασκευή πλοίων πιο οικονομικά βιώσιμη, ωστόσο, ο Rico Luman, οικονομολόγος της ING, προειδοποιεί ότι η αύξηση της παραγωγής πλοίων στις ΗΠΑ ενδέχεται να επιδεινώσει την υπερβάλλουσα παραγωγική ικανότητα στον κλάδο, ενώ σημειώνει ότι η εκπαίδευση νέου εργατικού δυναμικού θα είναι δύσκολη χωρίς μεγάλη εξάρτηση από μετανάστες εργάτες. Επίσης, υποστηρίζει ότι η παγκοσμιοποίηση και οι οικονομίες κλίμακας έχουν ευνοήσει άλλες χώρες, όπως η Κίνα, στη ναυπηγική βιομηχανία, μειώνοντας το κόστος του εμπορίου.
Ο Matt Paxton, πρόεδρος του Συμβουλίου Ναυπηγείων της Αμερικής, υπογραμμίζει ότι η υποστήριξη της εγχώριας ναυπηγικής βιομηχανίας είναι κρίσιμη, ειδικά μετά την πανδημία και την εξάρτηση από τη ναυτιλία της Κίνας. Πιστεύει ότι ο νόμος SHIPS Act μπορεί να δώσει τη δυνατότητα ανάπτυξης στη βιομηχανία, καθώς τα κίνητρα και η σταθερή ζήτηση θα ενθαρρύνουν τις ιδιωτικές επενδύσεις. Υπάρχει προηγούμενο για την αναβάθμιση της αμερικανικής βιομηχανίας σε καιρό ανάγκης, όπως κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.
