Κλιμακώνονται από την κυβέρνηση Τραμπ στο πλαίσιο του διευρυνόμενου παγκόσμιου οικονομικού και εμπορικού πολέμου, οι αντιδράσεις κατά της αυξανόμενης κυριαρχίας της Κίνας στη ναυπηγική βιομηχανία, οι οποίες ξεκίνησαν επί προεδρίας Τζο Μπάιντεν. Οι μεγαλύτερες εταιρείες θαλάσσιων μεταφορών στον κόσμο να αντιμετωπίζουν την απειλή τελών ύψους έως και 1,5 εκατομμυρίου δολαρίων για τα κινεζικής κατασκευής πλοία μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων που προσεγγίζουν λιμάνια των ΗΠΑ.
Τα τελευταία χρόνια, η παρουσία της Κίνας στον τομέα της ναυπήγησης πλοίων έχει αυξηθεί ραγδαία και πλέον ξεπερνά την πρώην ηγέτιδα Νότιο Κορέα σε όλους τους τομείς της ναυπήγησης πλοίων. Το 2024, τα κινεζικής κατασκευής πλοία μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων (containers) κατείχαν μερίδιο αγοράς 81%, σύμφωνα με τα στοιχεία της Veson Nautical. Στον στόλο των πλοίων μεταφοράς χύδην φορτίου, τα κινεζικά πλοία αντιπροσώπευαν το 75% του παγκόσμιου στόλου, σύμφωνα με το CNBC.
Στις βασικές αγορές ενέργειας, η Κίνα αυξάνει επίσης την παρουσία της. Η Κίνα κατέχει πλέον μερίδιο αγοράς 48% στην αγορά πλοίων μεταφοράς πετρελαίου, ξεπερνώντας το 46% της Νότιας Κορέας. Μόνο στην αγορά πλοίων μεταφοράς υγροποιημένου φυσικού αερίου η Νότια Κορέα διατήρησε το προβάδισμά της, κατέχοντας μερίδιο 62% έναντι 38% της Κίνας.
Υπό τον Μπάιντεν, η εμπορική αντιπρόσωπος των ΗΠΑ, Κάθριν Τάι, είχε ξεκινήσει έρευνα για αθέμιτες εμπορικές συναλλαγές όσον αφορά τη ναυπηγική βιομηχανία της Κίνας βάσει του άρθρου 301 του νόμου περί εμπορίου του 1974. Μια έκθεση που δημοσιεύθηκε τον Ιανουάριο του 2025 κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η οικονομική στήριξη της Κίνας, τα εμπόδια για τις ξένες επιχειρήσεις, η κλοπή πνευματικής ιδιοκτησίας, οι πολιτικές προμηθειών και οι αναγκαστικές μεταφορές τεχνολογίας έδωσαν στη ναυπηγική και ναυτιλιακή βιομηχανία της αθέμιτο πλεονέκτημα.
Το πλάνο Τραμπ για την καταπολέμηση της κινεζικής υπεροχής
Στην ομιλία του προς το Κογκρέσο την περασμένη εβδομάδα, ο Ντόναλντ Τραμπ ανακοίνωσε ότι θα δημιουργήσει ένα νέο γραφείο ναυπηγικής βιομηχανίας στον Λευκό Οίκο, το οποίο θα προσφέρει ειδικά φορολογικά κίνητρα για να επιστρέψει η ναυπηγική βιομηχανία στις ΗΠΑ.
Την Τρίτη, η Υποεπιτροπή Ένοπλων Υπηρεσιών της Βουλής των Αντιπροσώπων για τη Θαλάσσια Δύναμη και τις Δυνάμεις Προβολής διοργανώνει ακρόαση για τη ναυπηγική βιομηχανία των ΗΠΑ, ενώ η δημόσια ακρόαση από τον USTR έχει προγραμματιστεί για τις 24 Μαρτίου.
Εκτός από το τέλος εξυπηρέτησης που χρεώνεται για τα κινεζικής κατασκευής πλοία που πραγματοποιούν επισκέψεις σε λιμάνι, η έκθεση του USTR από τον Ιανουάριο πρότεινε ότι οι ωκεανογραφικές εταιρείες με 50% ή περισσότερο των παραγγελιών τους σε κινεζικά ναυπηγεία, ή τα πλοία που αναμένονται κατά τους επόμενους 24 μήνες, θα χρεώνονται έως και 1 εκατομμύριο δολάρια ανά πλοίο ανά είσοδο σε λιμάνι των ΗΠΑ. Τα τέλη θα μπορούσαν να επιστρέφονται ετησίως σε ποσό έως 1 εκατ. δολάρια ανά είσοδο σε αμερικανικό λιμένα πλοίου που έχει κατασκευαστεί στις ΗΠΑ.
Για να τιμωρήσει τους θαλάσσιους μεταφορείς που χρησιμοποιούν κινεζικής κατασκευής πλοία για τη διακίνηση εμπορευμάτων, η αμερικανική κυβέρνηση έχει προτείνει υψηλές εισφορές που δένουν σε αμερικανικά λιμάνια. Για τις κινεζικής ιδιοκτησίας επιχειρήσεις (όπως η COSCO), θα μπορούσε να επιβληθεί τέλος εξυπηρέτησης έως και 1 εκατομμύριο δολάρια σε κάθε πλοίο. Για τους μη κινεζικής ιδιοκτησίας θαλάσσιους μεταφορείς με στόλο που περιέχει πλοία κινεζικής κατασκευής, το τέλος εξυπηρέτησης θα μπορούσε να ανέλθει σε 1,5 εκατ. δολάρια για κάθε λιμάνι των ΗΠΑ.
Από την άλλη, το τεράστιο άλμα στις παραγγελίες κινεζικών πλοίων αντανακλά τις ανησυχίες της αμερικανικής κυβέρνησης. Οι προτάσεις για τον περιορισμό της κυριαρχίας της Κίνας στη ναυπηγική βιομηχανία θα περιλαμβάνουν και περιορισμούς στις αμερικανικές εξαγωγές, αρχίζοντας από το 1% των αμερικανικών προϊόντων που μεταφέρονται με πλοία. Αυτά τα προϊόντα θα πρέπει πλέον να εξάγονται με πλοία υπό αμερικανική σημαία και να ανήκουν σε αμερικανικές επιχειρήσεις. Κατά τη διάρκεια επτά ετών, οι περιορισμοί θα αυξηθούν σταδιακά σε τουλάχιστον 15% όλων των αμερικανικών προϊόντων που πρέπει να εξάγονται με πλοία υπό αμερικανική σημαία αμερικανικών φορέων εκμετάλλευσης, εκ των οποίων το 5% πρέπει επίσης να είναι αμερικανικής κατασκευής.
Σύμφωνα με την VesselBot, το 21% του συνόλου του αμερικανικού εμπορίου που εισάγεται στις ΗΠΑ το 2024 θα φτάσει με πλοία κινεζικής κατασκευής. Οι παγκόσμιοι στόλοι των μεγάλων θαλάσσιων μεταφορέων κινδυνεύουν να υποστούν τις αυστηρές οικονομικές κυρώσεις. Τα κινεζικής κατασκευής πλοία αποτελούν το 24% του παγκόσμιου στόλου της MSC, του μεγαλύτερου θαλάσσιου μεταφορέα στον κόσμο, ενώ το βιβλίο παραγγελιών νέων πλοίων της δείχνει ότι το 92% των μελλοντικών πλοίων της θα κατασκευαστεί στην Κίνα, σύμφωνα με στοιχεία που συγκέντρωσε η Lloyd’s List.
Η αμερικανική ναυπηγική βιομηχανία χάνει τη δυνατότητα ανταγωνισμού
Λόγω της κυριαρχίας της Κίνας στη ναυπηγική βιομηχανία, υπήρξε διακομματική πίεση στο Καπιτώλιο για την παροχή κινήτρων στην υποτονική αγορά των ΗΠΑ. Η Κίνα διαθέτει 5.500 ποντοπόρα πλοία παγκοσμίως, ενώ οι ΗΠΑ διαθέτουν λιγότερα από 100 πλοία.
Για να στηρίξουν την ανάπτυξη νέων υποδομών πλοίων, οι ΗΠΑ σκοπεύουν να μετακυλήσουν 250 πλοία σε αμερικανικές σημαίες μέσα σε δέκα χρόνια. Αυτή η αλλαγή σημαίας θα συνεπάγεται ότι τα πλοία θα έχουν πλήρωμα με Αμερικανούς καπετάνιους, θα ασφαλίζονται από αμερικανικές εταιρείες και θα τηρούν αυστηρά τα αμερικανικά πρότυπα ναυτικής ασφάλειας. Σύμφωνα με το Ινστιτούτο Hudson, περίπου το 70% των κινεζικών πλοίων είναι νηολογημένα στην Κίνα. Μεταξύ των υπόλοιπων δέκα κορυφαίων χωρών που κατέχουν πλοία, μόνο το 27% των στόλων διασχίζουν τα νερά με πλοία υπό την εθνική τους σημαία ενώ λίγο πάνω από το 43% του αμερικανικού στόλου φέρει σημαία των ΗΠΑ.
Ένας ακόμα σημαντικός παράγοντας για την ενθάρρυνση της αμερικανικής ναυπηγικής βιομηχανίας θα μπορούσαν να είναι οι φορολογικές πιστώσεις. Η Κίνα παρέχει ετησίως κατά μέσο όρο περίπου 15 δισεκατομμύρια δολάρια σε επιδοτήσεις και κρατική χρηματοδότηση στον τομέα της ναυπηγικής βιομηχανίας. Επιπλέον, οι επιδοτήσεις στη χαλυβουργία της χώρας συμβάλλουν στη διατήρηση των τιμών του χάλυβα σε χαμηλά επίπεδα, γεγονός που επηρεάζει το συνολικό κόστος κατασκευής. Περίπου το 60% του κόστους για την κατασκευή ενός πλοίου μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων προέρχεται από χάλυβα. Η τιμή ενός πλοίου κινεζικής κατασκευής εκτιμάται γύρω από τα 295 εκατομμύρια δολάρια, ανάλογα με το μέγεθος και τον τύπο του πλοίου. Αντίθετα, ένα πλοίο αμερικανικής κατασκευής μπορεί να είναι δύο έως τέσσερις φορές ακριβότερο, ενώ οι καθυστερημένες παραγγελίες των αμερικανικών ναυτικών πλοίων ενδέχεται να οδηγήσουν σε χρόνους αναμονής που ξεπερνούν τα χρόνια για τη ναυπήγηση νέων πλοίων μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων.
Το μέλλον της αμερικανικής αγοράς φορτηγών πλοίων στην εποχή Τραμπ
Ο θαλάσσιος στόλος των ΗΠΑ χωρίζεται σε τρία τμήματα: τον εγχώριο στόλο (γνωστό ως στόλος Jones Act), τον διεθνή στόλο και τη Στρατιωτική Διοίκηση Μεταφορών (MSC). Σύμφωνα με το Υπουργείο Μεταφορών των ΗΠΑ, ο συνολικός εμπορικός στόλος των ΗΠΑ με σημαία είναι 185 πλοία. Τα στοιχεία της UNCTAD δείχνουν ότι 80 εμπορικά πλοία ταξιδεύουν επί του παρόντος υπό αμερικανική σημαία για το διεθνές εμπόριο.
Τα πλοία και οι φορτηγίδες που μεταφέρουν φορτία και επιβάτες μεταξύ λιμένων των ΗΠΑ και των νησιωτικών περιοχών των ΗΠΑ αποτελούν μέρος του εγχώριου στόλου. Τα πλοία αυτά πρέπει να κατασκευάζονται και να λειτουργούν στις ΗΠΑ, απαίτηση του νόμου Jones Act που θεσπίστηκε το 1920. Ο διεθνής στόλος υπό αμερικανική σημαία αποτελείται από πλοία που μεταφέρουν επιβάτες ή φορτίο μεταξύ των ΗΠΑ και ξένων χωρών. Τα πλοία αυτά δεν χρειάζεται να έχουν κατασκευαστεί στις ΗΠΑ, αλλά πρέπει να ανήκουν και να επανδρώνονται από Αμερικανούς πολίτες. Ο στόλος MSC αποτελεί μέρος του Υπουργείου Άμυνας, χρησιμοποιείται κυρίως για τον ανεφοδιασμό των πολεμικών πλοίων του Πολεμικού Ναυτικού στη θάλασσα και περιλαμβάνει πετρελαιοφόρα και πλοία μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων.
Το κορυφαίο αμερικανικό εμπορικό ναυπηγείο που κατασκευάζει πλοία για λειτουργία στις εγχώριες εμπορικές γραμμές του νόμου Jones είναι το ναυπηγείο Philly Shipyard στην Πενσυλβάνια, το οποίο προμηθεύει περίπου το 50% των μεγαλύτερων αμερικανικών εμπορικών πλοίων, συμπεριλαμβανομένων των δεξαμενόπλοιων και των πλοίων μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων. Το ναυπηγείο κατασκευάζει επίσης εκπαιδευτικά πλοία για τη Ναυτιλιακή Διοίκηση των ΗΠΑ (MARAD). Το ναυπηγείο Philly Shipyard αποκτήθηκε τον Ιούνιο του 2024 από τις νοτιοκορεατικές Hanwha Systems και Hanwha Ocean.
Το 2022, η Matson Navigation Company, κορυφαία αμερικανική ναυτιλιακή εταιρεία στον Ειρηνικό με βάση τον νόμο Jones, υπέγραψε με το ναυπηγείο Philly Shipyard σύμβαση για την κατασκευή τριών νέων πλοίων μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων κλάσης Aloha κλάσης 3.600 TEU (ισοδύναμη μονάδα είκοσι ποδιών) έναντι συνολικού τιμήματος περίπου 1 δισεκατομμυρίου δολαρίων (ή 330 εκατομμυρίων δολαρίων το καθένα). Τα κινεζικά πλοία του ίδιου μεγέθους εκτιμάται ότι θα κοστίσουν 60 εκατομμύρια δολάρια.
Επομένως, τα αμερικανικά πλοία δεν είναι μόνο ακριβότερα στην κατασκευή τους, αλλά η λειτουργία τους κοστίζει περίπου διπλάσια από τα νοτιοκορεατικά ή κινεζικά πλοία με πλήρωμα από τις Φιλιππίνες, με κόστος που κυμαίνεται από 5.000 δολάρια την ημέρα για ένα μικρότερο πλοίο έως 10.000 δολάρια την ημέρα για ένα μεγαλύτερο πλοίο.
