Κλιμακώνεται η κρίση που έχει προκύψει στα Στενά του Βοσπόρου και τα Δαρδανέλια της γειτονικής Τουρκίας, η οποία έχει οδηγήσει στο «μπλόκο» σε σχεδόν 30 δεξαμενόπλοια, τα οποία βρίσκονται εγκλωβισμένα στη Μαύρη Θάλασσα ή στη Θάλασσα του Μαρμαρά, χωρίς να τους επιτρέπεται ο διάπλους. Χθες οι τουρκικές αρχές ανακοίνωσαν ότι θα επιτρέψουν το πέρασμα σε τέσσερα δεξαμενόπλοια, τα οποία μεταφέρουν περίπου 475.000 τόνους πετρελαίου, καθώς είχαν εξασφαλίσει τα απαιτούμενα έγγραφα, που έχει ζητήσει από τις αρχές του μήνα η Τουρκία. Αντιθέτως, πέντε δεξαμενόπλοια τα οποία βρίσκονταν στα Δαρδανέλια υποχρεώθηκαν σε μεταστροφή, καθώς δεν μπόρεσαν να εξασφαλίσουν τις απαιτούμενες άδειες που ζητεί η Τουρκία.
Η κρίση οφείλεται στην απόφαση της τουρκικής κυβέρνησης να απαιτήσει από τα δεξαμενόπλοια που επιχειρούν τον σχετικό διάπλου να παράσχουν εγγύηση από τον φορέα αλληλασφάλισής τους, ότι θα παράσχει κάλυψη ακόμα κι αν το φορτίο που μεταφέρεται ενδέχεται να υπόκειται σε κυρώσεις, βάσει της πρόσφατης απόφασης ΕΕ, G7 και ΗΠΑ για τη μη μεταφορά και πώληση ρωσικού πετρελαίου, το οποίο θα έχει πουληθεί σε τιμή υψηλότερη των 60 δολαρίων/βαρέλι. Στο πλαίσιο αυτό, απαγορεύεται στους φορείς αντασφάλισης, τα λεγόμενα P&I Clubs, τα οποία ασφαλίζουν πάνω από το 80% του στόλου της ποντοπόρου ναυτιλίας, να παρέχουν ασφαλιστική κάλυψη σε φορτία και πλοία που δεν συμμορφώνονται με το όριο των 60 δολαρίων/βαρέλι.
Ως εκ τούτου, η κίνηση της Τουρκίας να τους ζητήσει την παροχή κάλυψης «απέναντι σε οποιονδήποτε κίνδυνο» θα εξέθετε τους ασφαλιστικούς φορείς σε πιθανές κυρώσεις, πρόστιμα και αποζημιώσεις, σε περίπτωση που κάποιο από τα πλοία που ασφαλίζουν μεταφέρει παράνομο φορτίο, είτε με δόλο είτε άδολα. Σημειωτέον, δε, ότι τα P&I Clubs δεν λειτουργούν όπως μια τυπική ασφαλιστική εταιρεία. Πρόκειται για φορείς αλληλασφάλισης, που το κάθε πλοίο συνεισφέρει ένα ποσό για την ασφάλιση του συνόλου των πλοίων που είναι εγγεγραμμένα στον φορέα. Έτσι, ο κάθε πλοιοκτήτης έχει ευθύνη απέναντι στα υπόλοιπα μέλη του φορέα αλληλασφάλισης. Επομένως, είναι ακόμα δυσκολότερο να παρασχεθούν οι σχετικές εγγυήσεις, καθώς θα εγείρονταν σημαντικές αντιδράσεις από άλλα μέλη του Club, που ενδεχομένως να μη δραστηριοποιούνται στις μεταφορές πετρελαίου.
Το πρόβλημα που έχει δημιουργηθεί από τη στάση της Τουρκίας έχει προκαλέσει μεγάλη ανησυχία στους ναυτιλιακούς κύκλους, καθώς στην ουσία μπλοκάρονται πλοία που μεταφέρουν πετρέλαιο από το Καζακστάν, το οποίο απλώς έχει φορτωθεί σε ρωσικό λιμάνι. Δεν πρόκειται δηλαδή για ρωσικό πετρέλαιο, που υπόκειται στις σχετικές κυρώσεις. Στο πλαίσιο αυτό, εκφράζεται ο φόβος το ζήτημα να εξελιχθεί σε μια ευρύτερη γεωπολιτική κρίση, καθώς «ποινικοποιείται» το πετρέλαιο μιας τρίτης χώρας, που εξάγει πλέον μεγάλες ποσότητες πετρελαίου προς την ΕΕ.
Με τη σειρά τους, οι πλοιοκτήτες που αντιπροσωπεύουν τα P&I Clubs σημειώνουν ότι αυτή η κατάσταση δεν οφείλεται στην επιβολή πλαφόν στο ρωσικό πετρέλαιο, καθώς, ούτως ή άλλως, αυτό δεν υπόκειται σε κυρώσεις για περίοδο 45 ημερών, δηλαδή έως τις 19 Ιανουαρίου, εφόσον έχει πωληθεί πριν από τις 5 Δεκεμβρίου, κάτι που ισχύει για όλα τα πλοία που έχουν μπλοκαριστεί στον Βόσπορο.
Μέχρι και χθες πάντως, η Τουρκία δεν φαινόταν διατεθειμένη να υιοθετήσει μια πιο διπλωματική στάση, παρά τη διεθνή πίεση που της έχει ασκηθεί τις τελευταίες ημέρες. Αντιθέτως, διαμηνύει ότι θα χρειαστεί χρόνο, προκειμένου να ολοκληρώσει τους ελέγχους στα εισερχόμενα δεξαμενόπλοια. Με τον τρόπο αυτό, η Άγκυρα εμφανίζεται ως αντίπαλος, τόσο της Ε.Ε., όσο και της Αστάνα (Καζακστάν).
