Στα μέσα Φεβρουαρίου ο υπουργός Άμυνας των ΗΠΑ, Πιτ Χέγκσεθ, υποσχέθηκε πως θα επιταχυνθούν οι αποστολές όπλων στην Ευρώπη. Η παραγγελία και παράδοση όπλων από τις ΗΠΑ σε συμμαχικές δυνάμεις είναι, συνήθως, χρονοβόρα και ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ, Μαρκ Ρούτε, ασκούσε πιέσεις για να γίνουν οι διαδικασίες ταχύτερες. Μέσα σε λιγότερο από έναν μήνα, όμως, τα δεδομένα έχουν μεταβληθεί δραματικά, καθώς ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, προσεταιρίζεται τις θέσεις της Μόσχας, παρά τις ανησυχίες της Ευρώπης για την τριετή ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. Η ΕΕ αναζητεί πια μεγαλύτερη αυτονομία στην εξασφάλιση αμυντικού εξοπλισμού.
Μετά την επεισοδιακή σύγκρουση του Αμερικανού προέδρου με τον Ουκρανό ομόλογο του, Βολοντίμιρ Ζελένσκι, στις 29 Φεβρουαρίου, οι ΗΠΑ αποφάσισαν την απότομη διακοπή του στρατιωτικού εξοπλισμού και των πληροφοριακών συστημάτων στο Κίεβο την περασμένη Τρίτη, διευκολύνοντας έτσι τους Ρώσους εισβολείς. Το επιχείρημα του Λευκού Οίκου είναι πως επιδιώκει τον τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία, αλλά με αυτές τις κινήσεις, ουσιαστικά, ενισχύει τη Ρωσία στο πεδίο της μάχης. Οι ηγέτες της ΕΕ και της Βρετανίας συνειδητοποιούν πως πρέπει να θωρακίσουν άμεσα στην αυτονομία στην άμυνά τους. Οι ΗΠΑ επί προεδρίας Τραμπ έχουν αλλάξει άρδην την εξωτερική πολιτική τους, εξαπολύοντας ταυτόχρονα μια επιθετική εμπορική πολιτική στους εταίρους τους μέσα από την απειλή δασμών.
Μεγαλύτερη η ανασφάλεια των ΗΠΑ για την πλευρά του Ειρηνικού, παρά του Ατλαντικού
Ισχυροί παράγοντες από τον στενό κύκλο του Τραμπ υποστηρίζουν, επίσης, πως οι ΗΠΑ θα πρέπει να επικεντρωθούν στην ασφάλεια από την πλευρά του Ειρηνικού και όχι του Ατλαντικού. Η αμερικανική αμυντική βιομηχανία δεν μπορεί να αντεπεξέλθει σε όλες τις προκλήσεις. Σύμφωνα με έρευνα του κέντρου ερευνών Bruegel, με έδρα τις Βρυξέλλες, ένας μεγάλος όγκος των όπλων που παράγονται στις ΗΠΑ, όπως οβίδες για τανκ ή πύραυλοι αντιαεροπορικής άμυνας, πωλούνται σήμερα στην Ευρώπη και το Ισραήλ. Εάν ο Τραμπ επιθυμεί να δώσει μεγαλύτερη βαρύτητα στην αύξηση των εγχώριων αποθεμάτων ή να ενισχύσει αμυντικά τους συμμάχους των ΗΠΑ στην Ασία, τότε η Ευρώπη μπορεί να αντιμετωπίσει ελλείψεις στη διαθεσιμότητα εξοπλισμού.
Όμως η ταχύτητα των εξελίξεων είναι μεγάλη. Μια ακόμη προειδοποιητική βολή της αλλαγής στάσης της Ουάσιγκτον απέναντι στην Ευρώπη αποτέλεσε ανάρτηση του Έλον Μασκ στην πλατφόρμα Χ το πρωί της Κυριακής, όπου συμφωνεί με την άποψη χρήστη πως οι ΗΠΑ θα πρέπει να αποχωρήσουν από το ΝΑΤΟ. «Θα έπρεπε. Δεν έχει νόημα για την Αμερική να πληρώνει την άμυνα της Ευρώπης», έγραψε ο Αμερικανός δισεκατομμυριούχος και στενός σύμβουλος του Τραμπ. Η επιφυλακτικότητα της Ευρώπης γιγαντώνεται ως προς τις προθέσεις των ΗΠΑ, συμπεριλαμβανομένης της Ιταλίας, που προετοιμαζόταν να συνάψει πενταετή σύμβαση με τη Starlink του Μασκ για τη δορυφορική κάλυψη των επικοινωνιακών συστημάτων του στρατού της χώρας. Η υπογραφή της σύμβασης αυτής, ύψους 1,5 δισ. ευρώ, είναι πια επίφοβη, παρά τις στενές σχέσεις του Μασκ με την Ιταλίδα πρωθυπουργό, Τζόρτζια Μελόνι. Δεν είναι τυχαίο που το βράδυ του Σαββάτου ο Μασκ έγραψε στην πλατφόρμα Χ πως «θα ήταν τιμή του να μιλήσει με τον πρόεδρο της Ιταλίας, Σέρτζιο Ματαρέλα».
Διαφωνίες Παρισιού – Βερολίνου για το «made in EU» και τα στενά χρονικά περιθώρια
Σήμερα ακανθώδες ζήτημα ανάμεσα το Παρίσι και το Βερολίνο είναι εάν τα δάνεια 150 δισ. ευρώ των Βρυξελλών για την τόνωση της αμυντικής βιομηχανίας πρέπει να διοχετευτούν αποκλειστικά σε βιομηχανίες της Ε.Ε. ή να κατευθυνθούν σε ευρωπαϊκές χώρες με παρόμοια ατζέντα. Στο πλαίσιο της έκτακτης συνόδου κορυφής της Ε.Ε. που έλαβε χώρα την περασμένη Πέμπτη, ο νυν καγκελάριος της Γερμανίας, Όλαφ Σολτς, δήλωσε πως «είναι πολύ σημαντικό να ανοιχτούν οι πρωτοβουλίες αυτές σε χώρες που δεν ανήκουν στην Ε.Ε., αλλά με τις οποίες συνεργαζόμαστε στενά, όπως η Βρετανία, η Νορβηγία, η Ελβετία ή η Τουρκία».
Από την άλλη πλευρά, ο πρόεδρος της Γαλλίας, Εμανουέλ Μακρόν, υποστηρίζει εδώ και καιρό την ενίσχυση της ευρωπαϊκής αυτονομίας και την τόνωση της βιομηχανικής παραγωγής εντός Ε.Ε. Στη σύνοδο υπογράμμισε πως οι «αμυντικές δαπάνες δεν θα πρέπει να αφορούν ένα σετ τυποποιημένου εξοπλισμού που ξανά δεν θα είναι ευρωπαϊκό». Οι αξιωματούχοι της Ευρωπαϊκής Επιτροπής που έχουν αναλάβει να παρουσιάσουν λεπτομερείς προτάσεις εντός των επόμενων ημερών έχουν παροτρύνει το Παρίσι, το Βερολίνο και τις υπόλοιπες κυβερνήσεις να συνεργαστούν στενά, ώστε να υπάρξει ομοφωνία απόψεων όταν έρθει η στιγμή για τη λήψη των οριστικών αποφάσεων. Επείγει ο στρατιωτικός εξοπλισμός της Ουκρανίας.
Σκοπός είναι αποφευχθούν καθυστερήσεις σαν αυτές που έχουν αδρανοποιήσει το Πρόγραμμα Ευρωπαϊκής Αμυντικής Βιομηχανίας (European Defence Industry Programme), το οποίο προβλέπει την κατανομή επιδοτήσεων 1,5 δισ. ευρώ στην άμυνα. Κάθε προσπάθεια να υλοποιηθεί το πρόγραμμα «σκόνταψε» σε αιτήματα του Παρισιού, όπως να απαγορευτούν προϊόντα με δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας που ανήκουν σε τρίτες χώρες. «Βρισκόμαστε σε μια φάση που θα πρέπει να ξεκαθαριστούν τα πράγματα προς όφελος της ταχύτητας και όχι της τελειότητας. Αλλά ενώ υπάρχει διστακτικότητα για ένα πρόγραμμα 1,5 δισ. ευρώ, τι μπορούμε να περιμένουμε για 150 δισ. ευρώ;», είναι το ερώτημα που έθεσε ανεπίσημα Ευρωπαίος αξιωματούχους στους Financial Times.
