Ακίνητα: Πώς το τέλος της τηλεργασίας αλλάζει την αγορά

Οι εργοδότες καλούν τους εργαζόμενους πίσω στο γραφείο και αυτά είναι καλά νέα για τους ιδιοκτήτες ακινήτων, γράφει χαρακτηριστικά η Wall Street Journal. Σύμφωνα λοιπόν με την αμερικάνικη εφημερίδα, η ιστορική υποχώρηση της Αμερικής από τα κτίρια γραφείων, μπορεί τελικά να τελειώνει. Περισσότερες εταιρείες απομακρύνονται από τις πιο χαλαρές πολιτικές για τη φυσική παρουσία στον χώρο εργασίας που υιοθέτησαν κατά τα πρώτα χρόνια της πανδημίας, καθώς τα στελέχη επανέρχονται όλο και περισσότερο στην προώθηση της κουλτούρας του γραφείου.

Όπως έχουμε γράψει στο powergame.gr, με ποσοστό κενών γραφείων περίπου στο 20%, σύμφωνα με την Cushman & Wakefield, οι εταιρείες στις εμπορικές συνοικίες των κεντρικών πόλεων των ΗΠΑ δοκιμάζουν τα πάντα για να επιστρέψουν οι εργαζόμενοι στα γραφεία, δημιουργώντας χώρους γραφείων που ξεπερνούν τις ανέσεις ενός σπιτιού.

Η Amazon, όπως αναφέρει η Wall Street Journal, κάλεσε τους εργαζόμενούς της πίσω στο γραφείο πέντε ημέρες την εβδομάδα τον περασμένο μήνα. Η εταιρεία αναζητεί τώρα ένα μεγάλο τετράγωνο χώρου επέκτασης στο Μανχάταν, σύμφωνα με μεσίτες.

Η Dell Technologies ανακοίνωσε ότι απαιτεί από την παγκόσμια ομάδα πωλήσεών της να εργάζεται από τα γραφεία της εταιρείας με πλήρη απασχόληση. Ο νέος διευθύνων σύμβουλος της, δήλωσε την περασμένη εβδομάδα ότι η εταιρεία αναμένει μεγαλύτερη προσέλευση από τους ανώτερους υπαλλήλους στα κεντρικά γραφεία της εταιρείας και σε άλλες μεγάλες εγκαταστάσεις.

Το ένα τρίτο του συνόλου των εταιρειών απαίτησε από τους εργαζομένους να βρίσκονται στο γραφείο πέντε ημέρες την εβδομάδα το τρίτο τρίμηνο, από 31% το δεύτερο τρίμηνο, σύμφωνα με την εταιρεία Flex Index, η οποία παρακολουθεί τις στρατηγικές για τον εργασιακό χώρο.

Το γεγονός αυτό τερμάτισε ένα σερί κατά τα προηγούμενα πέντε τρίμηνα όπου το ποσοστό αυτό είχε μειωθεί σταθερά. Ένας λόγος για την πτώση αυτή ήταν ότι η χαμηλή ανεργία έδωσε στους εργαζόμενους μοχλό πίεσης όταν πίεζαν για περισσότερη απομακρυσμένη εργασία. Τώρα, το εργατικό δυναμικό των υπαλλήλων δεν αυξάνεται τόσο πολύ, μετατοπίζοντας την ισορροπία δυνάμεων πίσω στους διευθυντές.

Κανείς δεν βλέπει τους χώρους εργασίας να επιστρέφουν σε πρότυπα προ πανδημίας, αλλά οι περισσότεροι πιστεύουν ότι τα χειρότερα έχουν μάλλον περάσει για τον τομέα των γραφείων. «Φαινόταν ότι βρισκόμασταν σε μια πορεία που θα βλέπαμε να συνεχίζεται η πτώση από τρίμηνο σε τρίμηνο», δήλωσε ο Rob Sadow, διευθύνων σύμβουλος της Flex Index. «Ξαφνικά το τρίτο τρίμηνο είδαμε μια αλλαγή κατεύθυνσης».

Αυτά τα σημάδια σταθεροποίησης δύσκολα σηματοδοτούν το τέλος της αναταραχής στην αγορά γραφείων.

Το ποσοστό κενών χώρων σταθεροποιείται σε επίπεδο σχεδόν ρεκόρ 13,8%, από 9,4% το τέταρτο τρίμηνο του 2019. Από το δεύτερο τρίμηνο του 2020, οι ενοικιαστές γραφείων στις ΗΠΑ έχουν εκκενώσει σχεδόν 209 εκατομμύρια τετραγωνικά πόδια χώρου, (μονάδα μέτρησης μήκους που χρησιμοποιείται σε διάφορα συστήματα , όπως αυτό των ΗΠΑ), το υψηλότερο ποσό που έχει σημειωθεί ποτέ για περίοδο τεσσεράμισι ετών, σύμφωνα με την εταιρεία δεδομένων CoStar Group.

Πολλοί από τους σημερινούς άδειους χώρους γραφείων θεωρούνται πλέον παρωχημένοι. Μπορεί να μην καλυφθούν ποτέ.

Οι αθετήσεις πληρωμών και οι λοιπές παραλείψεις πληρωμών συνεχίζουν επίσης να αυξάνονται. Τον Σεπτέμβριο, το ποσοστό καθυστέρησης των δανείων γραφείων που μετατράπηκαν σε τίτλους αυξήθηκε στο 8,36%, το υψηλότερο ποσοστό από τον Νοέμβριο του 2013, σύμφωνα με την εταιρεία δεδομένων Trepp.

Οι τράπεζες, οι οποίες ανακοίνωσαν τα κέρδη του τρίτου τριμήνου, λένε ότι τα προβλήματα με τα προβληματικά δάνεια γραφείων επισκιάζουν σε μεγάλο βαθμό τις δυσκολίες με άλλους τύπους εμπορικών ακινήτων που αντιμετωπίζουν προβλήματα κυρίως λόγω των υψηλών επιτοκίων.

«Το πραγματικό ζήτημα είναι τα γραφεία»

«Το πραγματικό ζήτημα είναι τα γραφεία», δήλωσε σε συνέντευξή του ο διευθύνων σύμβουλος της KeyCorp Chris Gorman, αναφερόμενος στον κλάδο των εμπορικών ακινήτων γενικά. Επιπλέον, οι μισθώσεις για περίπου το 40% των χώρων γραφείων που ενοικιάστηκαν στην αρχή της πανδημίας δεν έχουν ακόμη ωριμάσει, σύμφωνα με την CoStar. Όταν ωριμάσουν, πολλοί από αυτούς τους ενοικιαστές αναμένεται να χάσουν χώρο.

«Η εκκαθάριση δεν έχει τελειώσει», δήλωσε ο Phil Mobley, εθνικός διευθυντής ανάλυσης γραφείων της CoStar. Παρόλα αυτά, μετά από οκτώ συνεχόμενα τρίμηνα συρρίκνωσης των χώρων γραφείων, το ποσό των κατειλημμένων χώρων γραφείων, παρέμεινε ουσιαστικά αμετάβλητο κατά το δεύτερο και τρίτο τρίμηνο, δήλωσε η CoStar.

Στη Νέα Υόρκη οι κενές κατοικίες μειώνονται εν μέρει χάρη στην επέκταση των εταιρειών χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών όπως η Citadel, η Ares Management και η Blue Owl Capital. Οι εταιρείες τεχνητής νοημοσύνης, οι οποίες αποτέλεσαν ένα από τα λίγα φωτεινά σημεία της σκληρά πληγείσας αγοράς γραφείων του Σαν Φρανσίσκο, έχουν αρχίσει να μισθώνουν χώρους σε άλλες αγορές, όπως το Ντένβερ, η Ατλάντα και το Σιάτλ.

«Η τάση των τελευταίων τεσσάρων ετών ήταν: Elizabeth Hart, πρόεδρος της Newmark Group για τις μισθώσεις στη Βόρεια Αμερική. Τώρα, λέει, οι εταιρείες κοιτάζουν πέρα από τη βάση τους. «Τους τελευταίους έξι μήνες, βλέπετε ανθρώπους που ξεκινούν από μια γεωγραφική περιοχή να επεκτείνονται σε άλλες», είπε.

Οι εταιρείες που προσφέρουν χώρους με γυμναστήρια, υπαίθρια καταστρώματα και εστιατόρια με καλό φαγητό στα ακίνητά τους, λένε ότι αυτές οι ανέσεις προσελκύουν τους εργαζόμενους πίσω στα γραφεία τους.

Η HSBC Bank, η οποία το 2022 μίσθωσε περίπου 270.000 τετραγωνικά πόδια για τα κεντρικά της γραφεία στις ΗΠΑ σε μια νέα ανάπτυξη στο Μανχάταν με την ονομασία The Spiral, πρόσθεσε επιπλέον 35.000 τετραγωνικά πόδια φέτος, εν μέρει επειδή η προσέλευση των εργαζομένων αυξήθηκε στο 80% από λιγότερο από 40% στον παλιό της χώρο.
«Ήταν ξεκάθαρο ότι χρειαζόμασταν περισσότερο χώρο σχεδόν αμέσως», δήλωσε μια εκπρόσωπος.

Αλλαγή στην ψυχολογία της αγοράς

Οι επενδυτές παρατηρούν την αλλαγή στην ψυχολογία της αγοράς. Τον Οκτώβριο, η κατασκευάστρια εταιρεία Tishman Speyer ολοκλήρωσε αναχρηματοδότηση ύψους 3,5 δισεκατομμυρίων δολαρίων για το αναζωογονημένο Rockefeller Center, τη μεγαλύτερη έκδοση που έχει γίνει ποτέ για ένα μόνο περιουσιακό στοιχείο γραφείων. Αυτό ανοίγει το δρόμο για να ακολουθήσουν και άλλοι ιδιοκτήτες άλλων καλά μισθωμένων ακινήτων γραφείων, δήλωσαν αναλυτές.

«Η ζήτηση στην αγορά [από τους αγοραστές ομολόγων] όχι μόνο αυξανόταν, αλλά ήταν και ανικανοποίητη», δήλωσε ο Rob Speyer, διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας. Αυτό το ενδιαφέρον, τον έπεισε να προβεί σε αναχρηματοδότηση τον Αύγουστο, παρόλο που το χρέος του κτιρίου δεν έληγε πριν από τα μέσα του επόμενου έτους.

Ενώ ο όγκος των πωλήσεων κτιρίων γραφείων παραμένει χλιαρός, το ενδιαφέρον των επενδυτών για τα προβληματικά ακίνητα γραφείων αυξάνεται μετά την πτώση των τιμών. Η εταιρεία ακινήτων Eastdil Secured φέτος ολοκλήρωσε 18 πωλήσεις γραφείων αξίας 2,6 δισεκατομμυρίων δολαρίων με επικεφαλής δανειστές που διαθέτουν περιουσιακά στοιχεία, σύμφωνα με άτομα που γνωρίζουν το θέμα. Αυτό συγκρίνεται με τρεις τέτοιου είδους πωλήσεις πέρυσι τέτοια εποχή, είπαν οι άνθρωποι.

«Τα πράγματα φαίνονται καλύτερα από την άποψη της αποτίμησης του τομέα των γραφείων από ό,τι ποτέ άλλοτε», δήλωσε ο Dylan Burzinski στην εταιρεία ανάλυσης ακινήτων Green Street.

Διαβάστε επίσης

Ναγκίμπ Σαουίρις: Η νέα επένδυση του Αιγύπτιου Κροίσου στην Αθηναϊκή Ριβιέρα

Τράπεζες: Οι στόχοι και οι εκκρεμότητες πριν από τα αποτελέσματα εννεαμήνου

Η ασφάλεια εφοδιασμού στο “μικροσκόπιο” της CESEC