Καθώς οι οικονομίες αφομοιώνουν τις διαδοχικές αυξήσεις των επιτοκίων από τις κεντρικές τράπεζες εδώ και ενάμισι έτος, η αγορά κατοικίας θα γίνεται όλο και πιο δύσκολη σε κάθε γωνιά του κόσμου. Οι τιμές παραμένουν σε υψηλά επίπεδα, παρά την υποχώρηση που έχει καταγραφεί σε ορισμένες αγορές, όπως η βρετανική, ενώ τα εισοδήματα δέχονται απανταχού πιέσεις από την αύξηση του κόστους διαβίωσης. Μολονότι αναλυτές της αγοράς συμφωνούν πως ο ανοδικός κύκλος του κόστους δανεισμού έχει ολοκληρωθεί και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού, οι απόψεις διίστανται αρκετά για τις επόμενες μειώσεις των επιτοκίων.
Έρευνα του Reuters καταλήγει στο συμπέρασμα πως δεν αναμένεται να καταγραφεί μεγαλύτερη πτώση των τιμών κατοικίας μέσα στο 2023, όπως είχε προβλεφθεί αρχικά. Μέσα στο 2024 εκτιμάται, μάλιστα, να υπάρξει άνοδος, λόγω εκτιμήσεων για αύξηση της αξίας των αποταμιεύσεων, λόγω πληθωρισμού, περιορισμένης προσφοράς και εντεινόμενων ροών μετανάστευσης. «Στην πραγματικότητα υπάρχει χαμηλή προσφορά στις περισσότερες αγορές λόγω της μεγάλης αναστάτωσης που προκλήθηκε επί πανδημίας και των καθυστερήσεων στις εφοδιαστικές αλυσίδες», σχολίασε ο Λίαμ Μπάιλεϊ, υπεύθυνος ερευνών στην Knight Frank. Ο ίδιος θεωρεί πως παρά τον υψηλό πληθωρισμό, η ζήτηση είναι ισχυρή.
Αναλυτές του Bloomberg θεωρούν πως στη Γερμανία, τη Γαλλία, τη Νέα Ζηλανδία και τον Καναδά η ανεπάρκεια στη διαθεσιμότητα στέγης θα επιδεινωθεί λόγω μείωσης των νέων κατοικιών από τις κατασκευαστικές εταιρείες, οι οποίες ασφυκτιούν από την αύξηση του κόστους δανεισμού και των οικοδομικών υλικών. Στις ΗΠΑ, ειδικότερα, το κόστος των υλικών παραμένει αυξημένο, παρά την πρόσφατη υποχώρηση του πληθωρισμού. Ενδεικτικό είναι ότι το σκυρόδεμα στις ΗΠΑ είναι ακριβότερο κατά 32% από τον Φεβρουάριο του 2020, ενώ τα καλώδια χαλκού κοστίζουν 28% περισσότερο.
Στη Γερμανία το κατασκευαστικό κόστος, η άνοδος του κόστους διαβίωσης και των επιτοκίων οδήγησαν τις οικοδομικές άδειες σε πτώση 27% μέσα στο πρώτο εξάμηνο του 2023. Στη Γαλλία, αντίστοιχα, υποχώρησαν κατά 28% και στη Βρετανία αναμένεται να έχει καταγραφεί μείωση άνω του 25% καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους. Στη Σουηδία ο κατασκευαστικός κλάδος είναι αντιμέτωπος με τη μεγαλύτερη κρίση από τη δεκαετία του ’90.
Κατά κοινή ομολογία, το μεγαλύτερο εμπόδιο στην αγορά κατοικίας για ιδιώτες και εταιρείες είναι το κόστος εξυπηρέτησης ενός δανείου. «Ο χρυσή εποχή της ιδιοκατοίκησης για μια οικογένεια έχει παρέλθει», αναφέρει ο Μαρκ Ζάντι, επικεφαλής οικονομολόγος στη Moody’s Analytics, σε πρόσφατη ανάλυση. «Εάν κανείς είχε αγοράσει στον απόηχο της χρηματοπιστωτικής κρίσης, τότε θα είχε επωφεληθεί, αλλά η επόμενη δεκαετία θα είναι πιο δύσκολη». Υπογραμμίζει πως το επιτόκιο σε ένα 30ετές στεγαστικό δάνειο κυμαίνεται στο 7,4%. Ναι μεν αναμένεται να μειωθεί στο 5,5% την επόμενη δεκαετία, αλλά παραμένει υψηλότερο από το 2,65% που ίσχυε στα τέλη του 2021, δηλαδή πριν από την εκτόξευση του πληθωρισμού και τη συνακόλουθη σύσφιγξη της νομισματικής πολιτικής έπειτα από μια χρονική περίοδο με ιστορικά χαμηλά επιτόκια.
Σε εκτενή έρευνα, το Bloomberg συμπεραίνει πως τα επιτόκια στα δάνεια κατοικίας έχουν υπερδιπλασιαστεί σε αρκετά μέρη του κόσμου, συμπεριλαμβανομένων της Βρετανίας, του Καναδά, της Κίνας ή και της Νότιας Κορέας. Οι δυσκολίες στην ιδιοκατοίκηση εντείνουν τη δυσαρέσκεια της κοινής γνώμης, με τα νοικοκυριά να καλούνται να θυσιάσουν ένα όλο και πιο μεγάλο μέρος του εισοδήματός τους για αποκτήσουν ένα σπίτι. Στην Ευρώπη, ειδικότερα στη Γερμανία, είναι ένας από τους λόγους που τροφοδοτεί το ρεύμα κατά των μεταναστών και ενισχύει το ακροδεξιό κόμμα Εναλλακτική για τη Γερμανία. Στην Πορτογαλία τερματίστηκε το πρόγραμμα έκδοσης «Χρυσής Βίζας» ύστερα από πολιτικές πιέσεις, ενώ η έκταση των βραχυχρόνιων μισθώσεων αποτελεί ένα ακόμη ανάχωμα στη διαθεσιμότητα στέγης.
