Μολονότι οι προοπτικές της αγοράς των «πράσινων» ομολόγων διαρκώς βελτιώνονται, οι επενδυτές γίνονται πιο προσεκτικοί στις τοποθετήσεις τους, για να μην πέσουν στην παγίδα του greenwashing. Ο οίκος πιστοληπτικής αξιολόγησης Moody’s εκτιμά πως οι συνολικές τοποθετήσεις σε «πράσινα», κοινωνικά και βιώσιμα ομόλογα (EFG) θα φθάσουν τα 950 δισ. δολάρια μέσα στο 2023, με τη μερίδα του λέοντος να εκτιμάται πως θα καλύψει επενδύσεις για την καταπολέμηση της κλιματικής κρίσης και την υποστήριξη τεχνολογιών για την παραγωγή ενέργειας με χαμηλές εκπομπές ρύπων.
Πέρυσι, ωστόσο, εκδόθηκαν ομόλογα συνδεδεμένα με ρήτρα αειφορίας (sustainability linked bonds) περίπου της τάξεως των 60 δισ. δολαρίων, αντανακλώντας πτώση της τάξεως του 37% από το 2021. Ήταν ένας όγκος ομολόγων χαμηλότερος συγκριτικά με προβλέψεις της Barclays, που ξεπερνούσαν τα 200 δισ. δολάρια. Τα συγκεκριμένα ομόλογα συνδέουν τα σχέδια βιωσιμότητας των εταιρειών με τις ενέργειές τους, υποχρεώνοντας τις να πληρώσουν υψηλότερα επιτόκια εάν δεν αντεπεξέλθουν στις υποσχέσεις τους.
Οι επενδυτές δείχνουν μια προτίμηση στα sustainability linked bonds αντί των «πράσινων» ομολόγων, τα οποία δίνουν τη δυνατότητα στις εταιρείες να αντλήσουν κεφάλαια από τις αγορές, χωρίς όμως να τις υποχρεώνει κανείς να λάβουν συγκεκριμένα μέτρα, όπως η μείωση των εκπομπών ρύπων, η εξοικονόμηση υδάτινων πόρων ή η αναδιάρθρωση των εφοδιαστικών αλυσίδων τους. Στην πραγματικότητα, όμως, οι δεσμεύσεις που ενσωματώνονται στα sustainability linked bonds δεν είναι τόσο αυστηρές, ώστε αυτοί που τα εκδίδουν να αναγκαστούν να συμμορφωθούν, επισημαίνουν αναλυτές στους Financial Times.
Στον απέραντο και αχανή κόσμο των επιχειρήσεων, όπου η βιωσιμότητα και η «πράσινη» μετάβαση τείνουν να γίνουν κυρίαρχα χαρακτηριστικά σε κάθε μορφή σχεδίου, είναι δύσκολο να ελέγξει κανείς εάν το τελικό αποτέλεσμα μιας επένδυσης ωφελεί το περιβάλλον ή την κοινωνία, άρα είναι και συνεπής στον αρχικό στόχο της. Υποψίες για greenwashing γεννούνται επειδή αρκετές εταιρείες υιοθετούν αμφίβολες πρακτικές, προκειμένου να πείσουν την κοινή γνώμη πως έχουν περιβαλλοντική συνείδηση.
Ενδιαφέροντα ήταν τα πορίσματα αποκλειστικής έρευνας του πρακτορείου Reuters για το σχέδιο ανακύκλωσης αθλητικών υποδημάτων που είχε αναγγείλει ο όμιλος χημικών Dow Inc. Θεωρητικά, σκοπός της Dow ήταν η ανακύκλωση του πλαστικού από τη σόλα αθλητικών παπουτσιών, με τα συστατικά να χρησιμοποιούνται εκ νέου στην κατασκευή παιδικών χαρών και στίβων στη Σιγκαπούρη. Αλλά με την τοποθέτηση συσκευής εντοπισμού σε ένα ζευγάρι μπλε Nike, το Reuters διαπίστωσε πως τα αθλητικά παπούτσια ταξίδεψαν στο νησί Μπατάμ και έπειτα σε παζάρι της Τζακάρτα, πρωτεύουσας της Ινδονησίας.
Ανάλογη τύχη είχαν δύο επιπλέον ζευγάρια, ενώ τέσσερα ακόμη βρέθηκαν σε τόσο απομακρυσμένες περιοχές της Ινδονησίας που δεν ήταν εφικτός ο εντοπισμός τους με φυσική παρουσία. Ένα ζευγάρι Reeboks παρέμεινε στη Σιγκαπούρη. Δεν κατέληξε, όμως, στον προορισμό που είχε υποσχεθεί η Dow και η Sport Singapore, αλλά βρέθηκε σε συγκρότημα εργατικών κατοικιών που απείχε περίπου ενάμισι χιλιόμετρο μακριά από τον κάδο ανακύκλωσης. Όπως συμπέρανε το Reuters μετά την ολοκλήρωση της έρευνας τον περασμένο Φεβρουάριο, κανένα από 11 ζευγάρια και ειδικότερα τα συστατικά από τις σόλες τους δεν κατέληξαν σε παιδική χαρά ή στίβο της Σιγκαπούρης.
Αν και κανένα «πράσινο» ομόλογο δεν συσχετίστηκε με αυτήν την πρωτοβουλία της Dow, σε κάθε περίπτωση εξηγεί τον υπερβάλλοντα ζήλο των εταιρειών να δημιουργήσουν μια εικόνα περιβαλλοντικής ευσυνειδησίας και την επιφυλακτικότητα των επενδυτών να πεισθούν για τις πραγματικές προθέσεις τους. «Τόσο εγώ ο ίδιος, όσο και η ευρύτερη αγορά προβληματιζόμαστε για την ποιότητα αυτών των επενδυτικών εργαλείων», δήλωσε πρόσφατα η Σάρλοτ Έντγουαρντς, επικεφαλής ερευνών στον τομέα σταθερού εισοδήματος EFG της Barclays, στους Financial Times. Οι επενδυτές θα είναι πιο επιφυλακτικοί για το τι αγοράζουν μέσα στο 2023, σημειώνει η ίδια.
Από την άλλη πλευρά, οι εταιρείες που σκοπεύουν π.χ. να αποχωριστούν τον άνθρακα και να στραφούν στο «πράσινο» υδρογόνο ή στην αποθήκευση ενέργειας από Ανανεώσιμες Πηγές θα χρειαστούν μεγάλη ρευστότητα. Μέχρι σήμερα έχουν εκδοθεί «πράσινα» ομόλογα 2,3 τρισ. δολαρίων, σύμφωνα με στοιχεία της μη κερδοσκοπικής οργάνωσης Climate Bonds Initiative. Μάλιστα, η Ευρωπαϊκή Ένωση εξετάζει να θέσει κοινά κριτήρια στην έκδοση αυτών των τίτλων. Αναλυτές της αγοράς επιδοκιμάζουν αυτήν την απόπειρα, καθώς μέχρι σήμερα είναι λίγες οι ενδείξεις πως μια «πράσινη» επένδυση αλλάζει τη συμπεριφορά των εταιρειών. Αρκεί τα κριτήρια αυτά να είναι υποχρεωτικά.
