THEPOWERGAME
Την Τρίτη 13 Δεκεμβρίου η υπουργός Ενέργειας των ΗΠΑ, Τζένιφερ Γκράνχολμ, ανακοίνωσε μία αναμφίβολα ιστορική ανακάλυψη. Ο άνθρωπος πέτυχε στο εργαστήριο την παραγωγή πλεονάσματος ενέργειας από πυρηνική σύντηξη υδρογόνου, με τη χρήση υπερισχυρών λέιζερ. Αυτό σε απλά ελληνικά σημαίνει πως όταν γίνει εφικτή η συγκεκριμένη διαδικασία σε βιομηχανική και εμπορική κλίμακα, η ανθρωπότητα θα μπορεί να παράγει απεριόριστη καθαρή ενέργεια, επομένως θα λυθούν όλα τα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε σήμερα.
Είναι όμως ακριβώς έτσι; Έχουν γραφτεί πάρα πολλά διθυραμβικά σχόλια για το επίτευγμα του National Ignition Facility των ΗΠΑ. Οι υπερβολικά αισιόδοξοι ή αυτοί που θέλουν να πείσουν τους επενδυτές να τους χρηματοδοτήσουν τα σχετικά projects υπόσχονται ότι η τεχνολογία θα είναι διαθέσιμη για εμπορική χρήση το 2030. Η TAE Technologies, για παράδειγμα, η οποία έχει λάβει χρηματοδότηση ύψους 1,2 δισ. δολαρίων από την Google, τη Chevron και την ιαπωνική επενδυτική Sumitomo Corporation of America, έχει θέσει ως στόχο τη δημιουργία αντιδραστήρα σύντηξης που θα μπορεί να μεταφέρει ενέργεια στο εμπορικό δίκτυο έως τις αρχές της δεκαετίας του 2030. Άλλοι εκτιμούν ότι θα χρειαστούν τουλάχιστον 25 χρόνια και τότε δεν θα έχει τόσο μεγάλη σημασία, ενώ οι πιο συγκρατημένοι τοποθετούν το μεγάλο αυτό ορόσημο στο μακρινό 2150.
Ορισμένοι επιστήμονες, μάλιστα, σημειώνουν με δόση ειρωνείας: «Η πυρηνική σύντηξη απέχει 30 χρόνια. Πάντα τόσο θα απέχει».
Η ανακάλυψη σίγουρα είναι πολύ σημαντική και ανοίγει τον δρόμο για εξελίξεις που διασφαλίζουν ότι οι επόμενες γενιές θα ζουν σε έναν εντελώς διαφορετικό κόσμο. Οφείλουμε, ωστόσο, να δούμε την είδηση με μια πιο ψύχραιμη ματιά. Κατ’ αρχάς, να πούμε ότι κατασκευάζοντας ο άνθρωπος έναν αντιδραστήρα σύντηξης, δεν βρίσκει απλώς το άγιο δισκοπότηρο της καθαρής ενέργειας. Δημιουργεί στην ουσία ένα άστρο. Είναι ακριβώς η ίδια διαδικασία που ζωντανεύει το άστρο του δικού μας ηλιακού συστήματος, τον Ήλιο. Φτάσαμε, λοιπόν, στο σημείο να γίνουμε θεοί και να φτιάχνουμε άστρα; Όχι ακόμα.
Αν τα καταφέρουμε αυτό, θα συμβεί έπειτα από πάρα πολλά χρόνια, κυρίως γιατί χρειαζόμαστε πολύ μεγαλύτερη παραγωγή, άρα πολύ μεγαλύτερο ενεργειακό κέρδος στην εν λόγω διαδικασία.
Η ανακοίνωση των Αμερικανών ανοίγει ένα μεγάλο μονοπάτι για μελλοντικές επενδύσεις σε ένα καινούργιο πεδίο. Σηματοδοτεί επίσης την αρχή μιας κούρσας, ο νικητής της οποίας θα έχει μεγάλο προβάδισμα στον τελικό αγώνα για την παγκόσμια κυριαρχία. Όποιος καταφέρει να κάνει την πυρηνική σύντηξη κτήμα του, θα βρίσκεται πολλά βήματα μπροστά στη γεωπολιτική σκακιέρα και θα μπορεί να κινεί τα νήματα. Όχι, όμως, μόνο στην παραγωγή ενέργειας, αλλά και στα πυρηνικά όπλα. Ας δούμε τι λένε οι ειδικοί:
Σύμφωνα με τον διευθυντή του Ινστιτούτου Φυσικής Πλάσματος και Λέιζερ του Ελληνικού Μεσογειακού Πανεπιστημίου, καθηγητή Μιχάλη Ταταράκη, απαιτούνται ακόμα πολλές επιστημονικές και τεχνολογικές εξελίξεις για την επίτευξη ενέργειας σύντηξης σε βιομηχανική κλίμακα, ωστόσο η Ελλάδα μπορεί να πρωταγωνιστήσει σε αυτήν την ενεργειακή επανάσταση.
Ο Μαρκ Ντίζεντορφ, του University of New South Wales, δηλώνει στον Guardian ότι για να φτάσουμε στην εμπορική χρήση ενός αντιδραστήρα σύντηξης θα χρειαστούν τουλάχιστον 25 χρόνια. Μέχρι τότε, σημειώνει ο καθηγητής, ολόκληρος ο κόσμος θα λειτουργεί με ασφαλή και καθαρή ενέργεια, προερχόμενη από Ανανεώσιμες Πηγές, όπως η αιολική και η ηλιακή. Ο ίδιος προειδοποιεί ότι η πυρηνική σύντηξη με λέιζερ δεν είναι τόσο καθαρή όσο λέγεται, καθώς μπορεί να παράγει νετρόνια που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την παραγωγή πυρηνικών όπλων. Θα μπορούσε επίσης να παράγει τρίτιο, ένα ραδιενεργό ισότοπο του υδρογόνου που συμβάλλει στην παραγωγή πυραυλικών κεφαλών. Τέλος, ο Ντίζεντορφ υποστηρίζει ότι το αμερικανικό κέντρο National Ignition Facility είναι μέρος του Εργαστηρίου Lawrence Livermore, το οποίο έχει ιστορικό εμπλοκής με πυρηνικά όπλα.
Σε άρθρο του ο Economist προσπαθεί να κατευνάσει τους πανηγυρισμούς, λέγοντας ότι η ελεγχόμενη σύντηξη είναι απλώς λίγο πιο κοντά απ’ ό,τι ήταν πριν από την ανακάλυψη του αμερικανικού εργαστηρίου. Η πυρηνική σύντηξη είναι αυτό που συμβαίνει όταν μεγάλα άτομα, όπως ουρανίου και πλουτωνίου, διαχωρίζονται και απελευθερώνουν ενέργεια. Οι εν λόγω αντιδράσεις είναι αυτές στις οποίες οφείλονται οι πρώτες ατομικές βόμβες αλλά και η σημερινή λειτουργία των συμβατικών πυρηνικών αντιδραστήρων.
Ο ειδικός του Observer σε θέματα επιστήμης και περιβάλλοντος, Ρόμπιν ΜακΚι, με εμπειρία σχεδόν 50 ετών, υπογραμμίζει ότι δεν έχει περάσει δεκαετία που να μην κάνουν την εμφάνισή τους υποσχέσεις επιστημόνων ότι κατάφεραν να αντιγράψουν τον Ήλιο. Η νέα ανακάλυψη είναι ελπιδοφόρα και επενδυτές όπως ο Μπιλ Γκέιτς και ο Τζεφ Μπέζος έχουν ήδη δείξει ενδιαφέρον για τη συγκεκριμένη τεχνολογία, η οποία ωστόσο δεν μπορεί να μας σώσει από την κλιματική αλλαγή, καταλήγει ο ΜακΚι.
Το συμπέρασμα είναι ότι μάλλον θα πρέπει πρώτα να προσπαθήσουμε πολύ να σώσουμε τον πλανήτη από την καταστροφή με τα μέσα που διαθέτουμε σήμερα. Η πυρηνική σύντηξη ή όποια άλλη ανακάλυψη θα μας προσφέρει την ενέργεια που θα χρειάζεται ο κόσμος, σε ένα μέλλον απόλυτα διασυνδεδεμένο και αδηφάγο ως προς την κατανάλωση ενέργειας.