Αντιμέτωπη με μια πρωτοφανή ενεργειακή κρίση, σε μια ασταθή γεωπολιτική συγκυρία, η Ευρώπη δεν έχει τα περιθώρια να αφήνει ανοχύρωτες τις υποδομές της. Μόλις την Πέμπτη, οι σουηδικές αρχές επιβεβαίωσαν υποψίες πως οι εκρήξεις στους αγωγούς φυσικού αερίου Nord Stream 1 και 2 προκλήθηκαν από «σοβαρό σαμποτάζ» και δεσμεύτηκαν πως θα συνεχίσουν τις έρευνες προκειμένου να διαπιστωθεί αν μπορεί να βρεθούν οι ύποπτοι.
Μετά τις εκρήξεις στους αγωγούς Nord Stream τον περασμένο Σεπτέμβριο, διαπιστώθηκαν ύποπτες πτήσεις μη επανδρωμένων αεροσκαφών (drones) πάνω από πετρελαιοπηγές της Νορβηγίας και βρέθηκαν κατεστραμμένα καλώδια ραδιοσύνδεσης στο σιδηροδρομικό δίκτυο της Γερμανίας. Όπως δηλώνει στο Bloomberg ο Ευάγγελος Ουζούνης, επικεφαλής ανάπτυξης πολιτικής στην υπηρεσία κυβερνοασφάλειας της ΕΕ (ENISA), «έχουμε παρατηρήσει μια σειρά αρκετά παράξενων επιθέσεων».
Η θωράκιση, όμως, των ενεργειακών υποδομών είναι περίπλοκη αποστολή, εάν αναλογιστεί κανείς τα τεράστια δίκτυα μεταφοράς ορυκτών καυσίμων, τις διασυνδέσεις μεταφοράς δεδομένων και τα μεγάλα πάρκα που έχουν κατασκευαστεί με ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, από τις χώρες της Βαλτικής μέχρι τα παράλια της Μεσογείου και της Ιβηρικής Χερσονήσου.
Η Ευρώπη κοντά σε δύο μεγάλες πυρηνικές δυνάμεις
Ωστόσο, εντείνονται, παράλληλα, οι πιέσεις για τη λήψη μεγαλύτερων μέτρων προστασίας ύστερα από τον θάνατο δυο αγροτών στην Πολωνία στις αρχές της εβδομάδας από πυραύλους ή θραύσματα πυραύλων που έπληξαν περιοχή λίγα χιλιόμετρα μακριά από τα σύνορα με τη δυτική Ουκρανία. Το συμβάν φαίνεται να προκλήθηκε από την αντιαεροπορική άμυνα της Ουκρανίας, που προσπαθούσε να αντισταθεί σε μπαράζ πυραυλικών επιθέσεων της Ρωσίας στο βόρειο και κεντρικό τμήμα της χώρας. Από αυτές τις επιθέσεις, οι οποίες έχουν σκοπό να πλήξουν αστικές υποδομές, πάνω από επτά εκατ. Ουκρανοί έμειναν χωρίς ρεύμα.
Μια κλιμάκωση του πολέμου που κήρυξε η Ρωσία κατά της Ουκρανίας είναι μεγάλος κίνδυνος για την Ευρώπη, που βρίσκεται πολύ κοντά σε δυο μεγάλες πυρηνικές δυνάμεις. Αν μη τι άλλο, οι σαρωτικές καταστροφές των ενεργειακών υποδομών της Ουκρανίας από τους Ρώσους ανάγκασαν το υπουργείο Ενέργειας της χώρας να παγώσει μέσα Οκτωβρίου τις εξαγωγές ηλεκτρικής ενέργειας προς την Ευρώπη. Τότε ο Ουκρανός υπουργός Ενέργειας, Χέρμαν Χαλουσένκο, προειδοποίησε πως η Ρωσία καταστρέφει το ενεργειακό σύστημα της χώρας για να μην είναι, μεταξύ άλλων, εφικτές και οι εξαγωγές προς την Ευρώπη.
Ευάλωτες υποδομές σε μια ασταθή γεωπολιτική περίοδο
Εδώ και μήνες, οι χώρες της Βαλτικής προειδοποιούν και κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου για τον σχεδιασμό υβριδικών επιθέσεων από τη Ρωσία. Το Κρεμλίνο έχει χαρακτηρίσει εχθρικές τις χώρες-μέλη της ΕΕ μετά την επιβολή μιας σειράς κυρώσεων εις βάρος της Ρωσίας λόγω της εισβολής στην Ουκρανία. Ωστόσο, το Κρεμλίνο αρνείται κάθε ανάμειξη στις εκρήξεις των αγωγών Nord Stream και το πρόσφατο πλήγμα από πυραύλους που υπέστη η Πολωνία στα σύνορα με την Ουκρανία.
Εκτεθειμένα τα δίκτυα ηλεκτρικού ρεύματος
Ειδήμονες επισημαίνουν στο Bloomberg πως κάποια από τα πιο ευάλωτα σημεία στις ενεργειακές υποδομές της Ευρώπης είναι ο νέος αγωγός φυσικού αερίου της Βαλτικής με αφετηρία τη Νορβηγία και τα υποθαλάσσια δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας ESTlink (ανάμεσα στην Εσθονία και τη Φιλανδία) και NordBalt (μεταξύ Λιθουανίας και Σουηδίας). Στη λίστα περιλαμβάνονται επίσης οι σταθμοί υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG), όπως οι αγωγοί φυσικού αερίου Europipe II και Langeled. Βέβαια, μετά τις εκρήξεις στους αγωγούς Nord Stream, οι ευρωπαϊκές χώρες έχουν αυξήσει τις περιπολίες των δυνάμεων ασφαλείας.
Εκτεθειμένο είναι, επίσης, το παράκτιο αιολικό πάρκο μεταξύ Γερμανίας και Δανίας, το οποίο βρίσκεται ακόμα υπό κατασκευή. «Ένα αιολικό πάρκο δεν μπορεί να λειτουργήσει μόνο του», σχολιάζει στο Bloomberg η Πατρίσια Σούκερ, αναλύτρια του Ινστιτούτου Payne στο Κολοράντο.
Δεδομένου πως η εξοικονόμηση ενέργειας παραμένει απαραίτητη στην ευμετάβλητη επάρκεια της Ευρώπης, κάθε ανατροπή είναι ανεπιθύμητη. Εκτός αυτού του χειμώνα, η Ευρώπη θα πρέπει να προετοιμαστεί για τον επόμενο σε ό,τι αφορά τη συγκέντρωση αποθεμάτων σε ορυκτά καύσιμα. «Αν και βρισκόμαστε σε καλύτερη κατάσταση, αυτό δεν σημαίνει πως θα πρέπει να επαναπαυτούμε» δήλωσε σε συνέδριο του Bloomberg η Κάθριν Μακγκέγκορ, διευθύνουσα σύμβουλος του γαλλικού ομίλου Engie SA.
