THEPOWERGAME
Αναστάσιος Τσιπλάκος
Διευθυντής του South East Mediterranean Energy & Defense (semedenergydefense.com)
Στο πλαίσιο του Φακέλου που παρουσιάζει τα ενεργειακά προφίλ Ελλάδας-Τουρκίας και το μεταξύ τους ισοζύγιο, καθώς και τη μεταξύ τους γεωπολιτική ισορροπία, όπως διαμορφώνεται ως αποτέλεσμα των παραπάνω, σήμερα δημοσιεύουμε το πέμπτο μέρος:
Μπορεί τελευταία το ενδιαφέρον να είναι στραμένο στις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ) και το Green Deal της ΕΕ, όμως μια προσεκτική ανάλυση του ενεργειακού ισοζυγίου της χώρας αποκαλύπτει ότι 25 χρόνια μετά την ένταξη των ΑΠΕ στο σύστημα ηλεκτροπαραγωγής της χώρας και την σημαντική διείσδυση των ηλιακών θερμικών συστημάτων τα τελευταία 40 περίπου χρόνια, η ενεργειακή οικονομία της εξαρτάται σε ποσοστό 70% και άνω από ορυκτά καύσιμα -με το 95 % από αυτά, (δηλ. πετρέλαιο, φυσικό αέριο και ηλεκτρισμό), εισαγόμενα και μάλιστα με υψηλό κόστος (€6-€8 δισ. τον χρόνο ανάλογα με τις επικρατούσες διεθνείς τιμές).
Η εγχώρια παραγωγή ενέργειας, που κατευθύνεται κυρίως στον ηλεκτρισμό, αποτελείται από υδροηλεκτρικά, ηλιακή θερμική και φωτοβολταϊκή παραγωγή, αιολικά, βιομάζα και στερεά απόβλητα και τον λιγνίτη, που, όμως, καλύπτει πλέον ένα ελάχιστο τμήμα της ηλεκτροπαραγωγής, λιγότερο του 10%. Ωστόσο, πολύ σύντομα και χάριν της δέσμευσης της κυβέρνησης για πλήρη απολιγνιτοποίηση μέχρι το 2028 -την ώρα που Γερμανία και Πολωνία θα καίνε άνθρακα μέχρι το 2040- το μερίδιο του εγχώριου λιγνίτη στη ηλεκτροπαραγωγή θεωρητικά θα μηδενισθεί και αυτό το κενό θα καλυφθεί από αυξημένες εισαγωγές φυσικού αερίου και ηλεκτρισμού από τις γειτονικές χώρες, με σημαντική επιβάρυνση του κρατικού προϋπολογισμού και του τελικού καταναλωτή.
Συνολικές Εισαγωγές Φυσικού Αερίου στην Ελλάδα, Α’ Tετράμηνο 2020 και 2021
Πηγή: ΙΕΝΕ
Μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα στοιχεία εισαγωγών φυσικού αερίου στην Ελλάδα για τους πρώτους τέσσερις μήνες του έτους, που αν μη τι άλλο δείχνουν μια παγιοποίηση της κατανομής, σύμφωνα με την περιοχή προέλευσης, ενώ παράλληλα καθίσταται εμφανής η αύξηση της κατανάλωσης περί του 15% μέσο όρο. Οι λόγοι για την σημαντική αυτή αύξηση πρέπει να αναζητηθούν στην ελαχιστοποίηση της καύσης λιγνίτη για ηλεκτροπαραγωγή και την ταυτόχρονη αύξηση της χρήσης φυσικού αερίου.
Εισαγωγές Φυσικού Αερίου ανά Σημείο Εισόδου στην Ελλάδα, Α’ Tετράμηνο 2020 και 2021
Πηγή: ΙΕΝΕ
Μια πρώτη ανάλυση των εισαγωγών για την περίοδο Ιανουαρίου-Απριλίου, φανερώνουν ότι τα φορτία LNG στη Ρεβυθούσα καλύπτουν σταθερά το 37% των εισαγωγών αερίου, ενώ το ρωσικό αέριο που διέρχεται μέσω της πύλης του Σιδηρόκαστρου -μέσω του ΡωσοΤουρκικού TurkStream 2- καλύπτει το 40% της συνολικής ζήτησης. Παράλληλα, η Ελλάδα, μέσω της πύλης των Κήπων στον Έβρο, εισάγει “γνήσιο” τουρκικό φυσικό αέριο, γνωστό ως Turkish Basket, μέσω του διασυνδετηρίου αγωγού ΤΑΝΑΡ, με τις εισαγόμενες ποσότητες να αντιστοιχούν μόνο στο 6% των συνολικών αναγκών.
Ποσοστό Εισαγωγών Φυσικού Αερίου ανά Σημείο Εισόδου στην Ελλάδα, Α’ Tετράμηνο 2021
Πηγή: ΙΕΝΕ
Έτσι, ανεξαρτήτως κόστους, η Ελλάδα εμφανίζεται δεσμευμένη για εισαγωγές συγκεκριμένων ποσοτήτων, βάσει μακροχρόνιων συμβάσεων, από Ρωσία (Gazprom), Αζερμπαϊτζάν (BP-Socar) και Τουρκία (Botas), με τους βασικούς εισαγωγείς πέρα από την ΔΕΠΑ να περιλαμβάνουν πλέον και ανεξάρτητους προμηθευτές, όπως η Προμηθέας Gas, η Mytilineos, η Ήρων, η Elpedison, κ.α. Σε ό,τι αφορά δε το κόστος και βάσει των πλέον ευέλικτων όρων που περιέχουν πλέον τα περισσότερα συμβόλαια προμήθειας, υπάρχει δυνατότητα αναπροσαρμογής τιμών σε συνάρτηση με τις τρέχουσες ανά τρίμηνο τιμές στα ευρωπαϊκά hubs (TTF, CEGH).
Τέλος, σε ό,τι αφορά τις εισαγωγές LNG, βλέπουμε ότι αυτές έχουν χάσει σε μεγάλο βαθμό την δυναμικότητα που είχαν τη διετία 2019-2020, όπου το υγροποιημένο αέριο είχε φθάσει να καλύπτει σχεδόν το 60% των εισαγωγών. Σύμφωνα με παράγοντες της αγοράς, δύο είναι οι βασικοί λόγοι για την υποχώρηση των εισαγωγών LNG στην ελληνική αγορά. Πρώτον, η παρατηρούμενη εδώ και ένα εξάμηνο ανάκαμψη των διεθνών τιμών και δεύτερον οι δεσμεύσεις που έχουν αναλάβει συγκεκριμένοι εισαγωγείς, όπως η ΔΕΠΑ, Προμηθέας Gas και Mytilineos για εισαγωγές μέσω του χερσαίου συστήματος αγωγών, πράγμα που αφήνει μικρά περιθώρια για μακροπρόθεσμο προγραμματισμό εισαγωγών LNG.
Η κατάσταση αυτή πρόκειται να αλλάξει με την ολοκλήρωση του διασυνδετήριου αγωγού IGB, αφού το νέο αέριο που θα αρχίσει να ρέει από Ελλάδα προς Βουλγαρία θα βασισθεί κυρίως στο LNG και στις ποσότητες που έχει δεσμεύσει η Bulgartrangas μέσω του ΤΑΡ.
Βάσει εκτιμήσεων του ΙΕΝΕ, το 2025 η εγχώρια κατανάλωση φυσικού αερίου σε ετήσια βάση θα έχει σχεδόν διπλασιαστεί στα 9,5-10 b.c.m. με το φυσικό αέριο, κυρίως λόγω ηλεκτροπαραγωγής, να αντικαθιστά σε μεγάλο βαθμό το μερίδιο του πετρελαίου που θα χάνεται λόγω της ηλεκτρικής διασύνδεσης των νήσων -που σήμερα καταναλώνουν πετρέλαιο για την παραγωγή ηλεκτρισμού- και την προβλεπόμενη αύξηση της χρήσης ηλεκτρικών οχημάτων. Ναι μεν προβλέπεται αύξηση του μεριδίου των ΑΠΕ στην ηλεκτροπαραγωγή, που σήμερα κυμαίνεται στο 30% με 35%, αλλά αυτό προϋποθέτει την ύπαρξη φορτίου βάσης το οποίο, ελλείψει λιγνιτικής παραγωγής, θα καλύπτεται από το φυσικό αέριο αλλά και από εισαγωγές ηλεκτρικού ρεύματος από τις πέριξ χώρες, της Τουρκίας συμπεριλαμβανομένης. Να τονισθεί ότι, ενώ επί σειρά ετών οι εισαγωγές ηλεκτρισμού μετά βίας έφταναν το 5% της ετήσιας κατανάλωσης, τα τελευταία 2-3 χρόνια έφθασαν να καλύπτουν ακόμα και το 25%, με το μέσο όρο να τείνει να διαμορφωθεί πλέον στο 15%, που όμως θεωρείται υψηλό δεδομένου της μεγάλης σχετικά συνολικής εγκατεστημένης ισχύος που διαθέτει η Ελλάδα και η οποία φθάνει τα 20 GW.
Η γεωπολιτική απειλή…
Σύμφωνα με τα παραπάνω, τα τελευταία χρόνια, παρατηρείται μια μετατόπιση του ενεργειακού κέντρου βάρους της χώρας προς τα ανατολικά, στην περιοχή της Θράκης. Ο βαθμός εξάρτησης από το φυσικό αέριο που φθάνει στην Ελλάδα μέσω της γείτονος χώρας, την καθιστά δυνητικά έκθετη και ενεργειακά «εκβιαζόμενη» δυνητικά από την Τουρκία, με ό,τι αυτό μπορεί να σημαίνει για τις ολοένα εντεινόμενες προβληματικές σχέσεις των δύο χωρών.
Όπως οι Αμερικανοί επιδιώκουν η Ευρώπη να μην εξαρτάται σε σημαντικό βαθμό από το ρωσικό φυσικό αέριο, έτσι και η Ελλάδα θα πρέπει να επιδιώκει να μην εξαρτάται, σε σημαντικό βαθμό, από φυσικό αέριο που διακινείται – εισάγεται μέσω Τουρκίας. Υπάρχουν πολλά παραδείγματα και μακρά διεθνής εμπειρία στο ζήτημα των ροών ενεργειακών αγαθών που χρησιμοποιήθηκαν ως διπλωματικό όπλο και μέσο διεθνούς εκβιασμού. Οι ενεργειακές υποδομές υπάγονται στις ευρωπαϊκές υποδομές ζωτικής σημασίας και στην ελληνική στρατιωτική -και όχι μόνο- ορολογία προσδιορίζονται ως «πηγές εθνικής ισχύος». Είναι προφανές ότι οι υπό κατασκευή και οι μελλοντικές ενεργειακές εγκαταστάσεις στην περιοχή αποτελούν δυνητικά στόχους υψηλού ενδιαφέροντος για τη γείτονα, με κάποιες από αυτές να βρίσκονται μόλις σε απόσταση βολής πυροβολικού από τα ελληνοτουρκικά σύνορα. Η πιθανή διακοπή λειτουργίας τους ή τυχόν μερική ή ολική καταστροφή τους θα έχει σημαντικό αντίκτυπο στη χώρα, αλλά και πανευρωπαϊκά. Συνεπώς η απρόσκοπτη λειτουργία και η αποτροπή κάθε μορφής απειλής εναντίον τους αποτελεί αμυντική υποχρέωση της Ελλάδας και των συμμάχων της.
Διαβάστε στο επόμενο: Πορεία στο άγνωστο χωρίς την εκμετάλλευση των Εγχώριων Ενεργειακών Πηγών;
Ακολουθήστε το Powergame.gr στο Google News για άμεση και έγκυρη οικονομική ενημέρωση!
