Σύμφωνο Σταθερότητας: H Γερμανία εμμένει στη δημοσιονομική πειθαρχία

Η συζήτηση για τη δημοσιονομική πειθαρχία στην ΕΕ την επόμενη μέρα της πανδημίας δεν μπορεί να αρχίσει αν δεν αρχίσει πρώτα στη Γερμανία – την προεκλογική Γερμανία – και από ότι φαίνεται ξεκίνησε για τα καλά. Ο υπουργός οικονομικών Όλαφ Σολτς – και υποψήφιος για την καγκελαρία με τους σοσιαλδημοκράτες του SPD – έδωσε το στίγμα του:

Σε συνέντευξή του στους Financial Times, είπε πως το Σύμφωνο Σταθερότητας απέδειξε ότι είναι ευέλικτο, μπορεί να ανασταλεί δηλαδή σε έκτακτες συνθήκες, επομένως… δεν χρειάζεται να αναθεωρηθεί. Επίσης είπε πως η Γερμανία χρειάζεται να επαναφέρει το 2023 το συνταγματικό φρένο χρέους που εξασφαλίζει ισοσκελισμένους προϋπολογισμούς.

Ευθυγραμμιζόμενος με το κοινό αίσθημα στη Γερμανική κοινωνία, ο υπουργός Οικονομικών και διεκδικητής της ηγεσίας της χώρας ζητά την επαναφορά των κανόνων προ κορωνοϊού, οι οποίοι εξασφάλιζαν πλαφόν στο δανεισμό και έλεγχο στο χρέος.

Έχει τη σημασία του, καθώς ο Σολτς έχει υπάρξει στους αντίποδες της εμμονικής δημοσιονομικής αυστηρότητας που πρέσβευε ο Σόιμπλε στην Ευρωπαϊκή/Ελληνική κρίση χρέους. Ήταν από τους πρώτους που έκαναν κριτική στο «συνταγματικό φρένο».

Άλλωστε ήταν ο Σολτς που πανηγύρισε την απόφαση για κοινό δανεισμό της ΕΕ ως “στιγμή Χάμιλτον” της Ευρώπης (παραπομπή στην αμερικανική ιστορία και τη στιγμή που μπήκαν τα θεμέλια για τις “ομοσπονδιακές” ΗΠΑ).

Τώρα όμως διεκδικεί την ψήφο του μέσου Γερμανού για την καγκελαρία. Οι απόψεις προσαρμόζονται.

Την περασμένη εβδομάδα, ο Μάριο Ντράγκι, ως πρωθυπουργός της Ιταλίας, είπε πως δεν υπάρχει φόβος να επιστρέψουμε στο παλιό σετ κανόνων του συμφώνου σταθερότητας, το οποίο βάζει πλαφόν στα ελλείμματα και τον δανεισμό, λειτουργώντας ως ζωνάρι λιτότητας στις δημοσιονομικές δαπάνες.

Οι μνηστήρες της γερμανικής καγκελαρίας – όμως από τον πιο συντηρητικό ως τον πλέον ευέλικτο, έχουν άλλη άποψη.

Ο Άρμιν Λάσετ, ο επικεφαλής των Χριστιανοδημοκρατών (τα κατάφερε με τη στήριξη Μέρκελ και του Σόιμπλε), αν και προβάλλεται ως ο πλέον “ευρωπαϊστής”, είπε πως η Ευρώπη θα πρέπει να επιστρέψει στους δημοσιονομικούς κανόνες που ίσχυαν πριν.

Λίγο μετά επιχείρησε να μαλακώσει το μήνυμα αλλά η ουσία είναι ότι οι ηγέτες των δυο μεγάλων κομμάτων επανέρχονται σε μια τροχιά δημοσιονομικής αυστηρότητας καθώς φλερτάρουν την ψήφο των Γερμανών.

Στο φόντο και οι δηλώσεις του Γενς Βάιντμαν, του επικεφαλής της κεντρικής τράπεζας της Γερμανίας και αρχετυπικά συντηρητικού στη νομισματική και δημοσιονομική πολιτική: Ζήτησε από την ΕΚΤ να αρχίσει να αποσύρει βήμα-βήμα τα μέτρα στήριξης γιατί η πολλή στήριξη φέρνει πληθωρισμό – η χρήση της λέξης-εφιάλτη για το μέσο Γερμανό δεν είναι τυχαία.

Μόνον οι Πράσινοι πλέον κάνουν ανοιχτή κριτική στο συνταγματικό φρένο δανεισμού, και τα δημοσκοπικά τους αποτελέσματα δεν είναι και αξιοζήλευτα…

Βέβαια την ώρα που λόγω μέτρων στήριξης η Ευρώπη απολαμβάνει ένα καλό επιχειρηματικό κλίμα, την ώρα που οικονομικοί οργανισμοί, τράπεζες και αγορές εκτιμούν ότι μια απότομη διακοπή της στήριξης θα ήταν καταστροφή, δεν θα μπορούσαν οι Γερμανοί πολιτικοί να πλησιάσουν και πολύ κοντά στην στάση του Βάιντμαν.

Ο σοσιαλδημοκράτης Όλαφ Σολτς, είπε πως η χώρα πρέπει να συνεχίσει να δανείζεται φέτος και του χρόνου προκειμένου να στηρίξει με επενδύσεις και επιδοτήσεις την οικονομία – την επαναφορά του «κόφτη» την έχει μεταθέσει ένα χρόνο μετά, το 2023.

Ο χριστιανοδημοκράτης Αρμιν Λάσετ, είπε πως είναι κρίσιμο η ευρωπαϊκή αλληλεγγύη να συνεχιστεί. Μέχρι και ο Βόλφγκαγκ Σόιμπλε… κάνει υπομονή, αναγνωρίζοντας ότι οι έκτακτες συνθήκες απαιτούν έκτακτα μέτρα.

Το σημαντικό όμως είναι ότι διαμορφώνεται η προσδοκία για το στόχο της επόμενης μέρας. Αυτή, για τους Γερμανούς, πρέπει να μοιάζει με τις συνθήκες που λειτουργούσε η Ευρώπη πριν ενσκήψει η πανδημία. Η υπόλοιπη Ευρώπη οφείλει να αφουγκραστεί το μήνυμα.

Η στάση «να μαζευόμαστε σιγά σιγά» είναι μια στάση που παγιώνεται σε όλες τις χώρες-προπύργια της δημοσιονομικής πειθαρχίας. Αλλά και στις χώρες όπου υπάρχει αντίσταση στη μεταβίβαση πόρων από τους κρατικούς προϋπολογισμούς στις Ευρωπαϊκές αρχές, ή από τον πυρήνα προς στην περιφέρεια.

Είναι η στάση που θα διαμορφώσει τον ένα ισχυρό πόλο στην αντιπαράθεση της επόμενης μέρας. Ο άλλος πόλος θα είναι πάλι οι νότιοι, οι οποίοι δεν θα έχουν το προφίλ να απορροφήσουν αναίμακτα τον δανεισμό της τρέχουσας περιόδου. Θα ζητήσουν αλλαγή των κανόνων για να αποφύγουν μια λιτότητα που θα βλάψει τις οικονομίες τους.

Η Ευρώπη, μετά τη «στιγμή Χάμιλτον», θα μπει σε μια αντιπαράθεση που θα είναι πιο έντονη από αυτήν για το ελληνικό χρέος.

Η Γερμανία έχει ήδη δώσει δείγματα γραφής στο προσχέδιο του προϋπολογισμού του 2022. Η κυβέρνηση που θα προκύψει μετά το Σεπτέμβριο φυσικά θα βάλει τη δική της σφραγίδα, αλλά ήδη, το προσχέδιο προβλέπει την επαναφορά του φρένου χρέους για το 2023.

Αυτό, από τη μια αφήνει περιθώριο για επεκτατική πολιτική και του χρόνου. Αλλά από την άλλη, θέτει ορατό χρόνο λήξης για τα έκτακτα μέτρα στήριξης, διαμορφώνοντας σκηνικό δημοσιονομικής περιστολής στην ΕΕ από το 2023.

Η επιβράδυνση που θα προκύψει είναι πολύ πιθανό να είναι αντιμετωπίσιμη από το Γερμανικό δημόσιο. ΤΟ πρόβλημα θα είναι δυσκολότερο για τις χώρες τις περιφέρειας.

Ο καιρός της βροχής δωρεάν δανεικών θα λήξει σε όλη την Ευρώπη. Η μέρα που το προφίλ δανεισμού των χωρών θα ξαναμπεί στο μικροσκόπιο θα έρθει. Η στιγμή που το ποσοστό του Χρέους ως προς το ΑΕΠ – η μάλλον η δυναμική του – θα προσελκύσει και πάλι την προσοχή των αγορών δεν απέχει μακρυά.

Η Ελλάδα έχει μια ευκαιρία: Μια εντυπωσιακή ανάπτυξη θα αυξήσει τον παρονομαστή, το ΑΕΠ, έναντι του αυξημένου αριθμητή, του χρέους.

Η επόμενη διετία πρέπει να μην έχει προηγούμενο στα πρόσφατα χρονικά. Με αυτό τον τρόπο θα φανεί ότι το σχετικό βάρος του χρέους δεν αυξάνεται ανησυχητικά και δε θα προκαλέσει συναγερμό. Με αυτόν τον τρόπο η Ελλάδα θα βγει από το επίκεντρο της αρνητικής προσοχής, ή μπορεί να μην μπει καν.

Στην προηγούμενη κρίση διαπιστώσαμε ότι το να κάνεις φασαρία με τα προβλήματά σου δεν κάνει καλό. Στην επόμενη, ας αφήσουμε κάποια άλλη χώρα να γίνει μαγνήτης για επικριτική προσοχή. Προϋπόθεση για αυτό είναι μια ζωηρή ανάπτυξη, από όπου κι αν προέρχεται. Στην τρέχουσα συγκυρία, το καλό και ασφαλές σενάριο δεν ανήκει στην επιστημονική φαντασία.