Ανησυχία υπάρχει για το μέλλον του βαμβακιού, ο «λευκός χρυσός», όπως αποκαλείται, λόγω των δυνατοτήτων του. Ο λόγος; Η νέα ευρωπαϊκή περιβαλλοντική οδηγία, για τις πράσινες απαιτήσεις στα κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα με στόχο τη μείωση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων της βιομηχανίας της μόδας. Θυμίζουμε ότι ο Kώστας Τσιάρας, τον περασμένο Ιανουάριο, είχε πει ότι προετοιμάζεται ,ένα «πρόγραμμα» για τους βαμβακοπαραγωγούς, οι οποίοι θα μπορούν να εξασφαλίσουν μια «σημαντική ενίσχυση που εκτιμάται στα 40 ευρώ ανά στρέμμα» ώστε να «υιοθετήσουν φιλικές προς το περιβάλλον καλλιεργητικές πρακτικές».
Η επιστολή στους ευρωβουλευτές από την Διεπαγγελματική Οργάνωση Βάμβακος
Ο πρόεδρος της Διεπαγγελματικής Οργάνωσης Βάμβακος κ. Ευθύμιος Φωτεινός απέστειλε επιστολή σε όλους τους Ευρωβουλευτές εκφράζοντας την ανησυχία παραγωγών και εκκοκκιστών γύρω από τη μεθοδολογία υπολογισμού του περιβαλλοντικού αποτυπώματος προϊόντων (PEF) και τις πιθανές στρεβλώσεις που αυτή μπορεί να προκαλέσει στο ευρωπαϊκό βαμβάκι.
Συγκεκριμένα, η Οδηγία για τους Πράσινους Ισχυρισμούς (Green Claims Directive) θα απαιτεί οι περιβαλλοντικοί ισχυρισμοί για προϊόντα να τεκμηριώνονται βάσει εναρμονισμένων μεθόδων περιβαλλοντικού αποτυπώματος προϊόντων. Στόχος είναι οι εν λόγω ισχυρισμοί να καταστούν αξιόπιστοι, συγκρίσιμοι και επαληθεύσιμοι σε ολόκληρη την ΕΕ, μειώνοντας τη μετάδοση ψευδών περιβαλλοντικών πληροφοριών (i.e., green washing).
Αν και η Οδηγία έρχεται να αντιμετωπίσει τις σοβαρές περιβαλλοντικές επιπτώσεις του γραμμικού μοντέλου παραγωγής και κατανάλωσης – απόρριψης, ωστόσο, όπως διαπιστώνεται, παρά τη σωστή της κατεύθυνση, ο προκρινόμενος τρόπος υπολογισμού του περιβαλλοντικού αποτυπώματος μεροληπτεί εμφανώς προς όφελος των συνθετικών ινών, εμφανίζοντας τα προϊόντα ένδυσης με βάση τον πολυεστέρα να έχουν καλύτερο περιβαλλοντικό δείκτη από αυτά των φυσικών υφάνσιμων ινών, με κυριότερη αυτών το βαμβάκι.
Μια από τις μεθοδολογίες που εξετάζονται για τον σκοπό αυτόν, αυτή δηλαδή του Περιβαλλοντικού Αποτυπώματος Προϊόντος (PEF), θα ευνοούσε μοντέλα «γρήγορης μόδας», τα οποία βασίζονται στην ταχεία και χαμηλού κόστους παραγωγή συνθετικών πετροχημικών ινών. Την ίδια στιγμή, η παραγωγή φυσικών ινών όπως το βαμβάκι, το λινό και το μαλλί, τιμωρείται από την ίδια μεθοδολογία. Αυτό οφείλεται κυρίως στο γεγονός ότι κριτήρια όπως η βιοαποδομησιμότητα του προϊόντος ή η απελευθέρωση μικροπλαστικών είτε λαμβάνονται εν μέρει υπόψη είτε απουσιάζουν εντελώς.
Σύμφωνα με τον κ. Φωτεινό συντονισμένες ενέργειες πραγματοποιούνται προκειμένου να μην υπάρχει η απόρριψη των παραπομπών του Συμβουλίου σε αιτιολογικές σκέψεις που «συνιστούν» τη χρήση του PEF, αλλά και επαναπροσδιορισμό του τρόπου υπολογισμού του ενεργειακού αποτυπώματος του βαμβακιού. Η τελική μορφή της Οδηγίας δεν πρέπει να αποδυναμώσει τους στόχους της για διαφάνεια και βιωσιμότητα.
Τόσο η Πανελλήνια Ένωση Εκκοκκιστών και Εξαγωγέων Βάμβακος (ΠΕΕΕΒ) όσο και η Ευρωπαϊκή Συμμαχία Βάμβακος (ECA) αλλά και η ΔΟΒ συμμετέχουν από το 2024 στην πρωτοβουλία Make The Label Count, μια εκστρατεία που εστιάζει στη διαμόρφωση της ευρωπαϊκής νομοθεσίας, η οποία καθιερώνει υποχρεωτικές ετικέτες βιωσιμότητας σε είδη ένδυσης και υποδημάτων. Το βασικό ζήτημα που θέτει το MTLC είναι ότι οι τρέχουσες μέθοδοι μέτρησης βιωσιμότητας παραλείπουν τον αντίκτυπο ορισμένων παραγόντων, όπως τα μικροπλαστικά, και εξακολουθούν να ευνοούν συνθετικά υλικά έναντι φυσικών ινών, όπως το βαμβάκι, κάτι που εύκολα μπορεί να παραπλανήσει τους καταναλωτές, προωθώντας προϊόντα με χαμηλότερη περιβαλλοντική απόδοση.
Ήδη ο Αντιπρόεδρος της ΔΟΒ κ. Αντώνης Σιάρκος και το μέλος της Διεπαγγελματικής κ. Στέφανος Νταούκας σε κατ’ ιδίαν συναντήσεις στις Βρυξέλλες προσπαθούν να αντιστρέψουν τα συμφέροντα μεγάλων λιανεμπορικών εταιρειών fast fashion που επηρεάζουν τη διαμόρφωση της οδηγίας, αφήνοντας ανοιχτό το πεδίο για πράσινο ξέπλυμα (green washing) και θέτοντας σε κίνδυνο την αγροτική παραγωγή φυσικών ινών στην Ε.Ε.
Από την πλευρά του ο Ευρωβουλευτής του ΠΑΣΟΚ και Αντιπρόεδρος της Ομάδας των Ευρωπαίων Σοσιαλιστών και Δημοκρατών (S&D) καθ. Γιάννης Μανιάτης, επίσης, ανέδειξε το θέμα με ερώτησή του προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και συγκεκριμένα ερωτά:
- Πώς σκοπεύει η Επιτροπή να διασφαλίσει ότι τα κριτήρια της PEF για Ένδυση & Υπόδηση θα βασίζονται στην περιβαλλοντική κυκλικότητα και δεν θα εξυπηρετούν τα συμφέροντα πολυεθνικών εταιρειών «γρήγορης μόδας», υπονομεύοντας τόσο τον αγροτικό τομέα όσο και τους καταναλωτές;
- Εξετάζει η Επιτροπή την πιθανότητα προσθήκης επιπλέον κριτηρίων στη μεθοδολογία PEF για την Ένδυση & Υπόδηση, όπως η απελευθέρωση μικροπλαστικών και η βιοαποδομησιμότητα;
Υπενθυμίζεται ότι ο κλάδος του βαμβακιού αποτελεί ζωτικής σημασίας για την οικονομία της Ελλάδας ενώ σε πολλές περιοχές της η καλλιέργεια του βαμβακιού αποτελεί το μοναδικό έσοδο για χιλιάδες οικογένειες.
