Σε εγρήγορση βρίσκεται το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης μετά τις «δασμολογικές βόμβες» του Τραμπ, αναζητώντας γραμμές άμυνας για την αναχαίτιση των επιπτώσεων σε κρίσιμους τομείς της οικονομίας. Παρ’ όλο που οι συνέπειες για την Ελλάδα αναμένονται ηπιότερες σε σχέση με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, καθώς το ποσοστό των ελληνικών εξαγωγών προς τις ΗΠΑ παραμένει χαμηλό (περίπου 4,5% των συνολικών εξαγωγών, έναντι 8,5% στην ευρωζώνη), στο οικονομικό επιτελείο επικρατεί μεγάλη ανησυχία για τις δευτερογενείς επιπτώσεις. Αυτές αφορούν τις εξαγωγές, τον τουρισμό, τη βιομηχανία, την εφοδιαστική αλυσίδα και, ευρύτερα, τον ρυθμό ανάπτυξης της οικονομίας και τις επενδύσεις, που ενδέχεται να πληγούν από τη δασμολογική επίθεση της Ουάσιγκτον.
Ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος, Γιάννης Στουρνάρας, εκτίμησε ότι η επιβράδυνση της ευρωπαϊκής οικονομίας λόγω των δασμών θα μειώσει τον ρυθμό ανάπτυξης της ευρωζώνης κατά 0,3%-0,4% τον πρώτο χρόνο, αλλά οι επιπτώσεις για την Ελλάδα δεν θα είναι τόσο έντονες. Την ίδια στιγμή, αναλυτές προειδοποιούν για πιθανή επιβράδυνση της ανάπτυξης, ακόμη και ύφεση, σε ισχυρές οικονομίες, όπως η Γερμανία, εκτιμώντας ότι η ζημία στην Ε.Ε. από τους δασμούς θα ξεπεράσει τα 750 δισ. ευρώ. Με βάση τις εκτιμήσεις της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, η αρνητική επίπτωση στο ΑΕΠ της Ευρωζώνης από τα μέχρι στιγμής εξαγγελθέντα μέτρα αναμένεται να φτάσει το 0,4%, ενώ διεθνείς επενδυτικές τράπεζες εκτιμούν ότι το κόστος μπορεί να ξεπεράσει τη μία ποσοστιαία μονάδα.
Οι δασμοί Τραμπ και οι κίνδυνοι για την ελληνική οικονομία
Αναλυτικά, οι εστίες κινδύνου για τις ελληνική οικονομία είναι οι εξής:
- Εξαγωγές: Η επιβολή δασμών 20% από τις ΗΠΑ στα εισαγόμενα ευρωπαϊκά προϊόντα διαμορφώνει ένα νέο, δυσμενές περιβάλλον για τις ελληνικές εξαγωγές, επιφέροντας αναταράξεις σε νευραλγικούς κλάδους της οικονομίας. Το 2024 η αξία των ελληνικών εξαγωγών προς τις Ηνωμένες Πολιτείες ανήλθε σε 2,4 δισ. ευρώ -ποσό που αντιστοιχεί στο 1% του ΑΕΠ-, ενώ οι εισαγωγές από τις ΗΠΑ διαμορφώθηκαν στα 2 δισ. ευρώ, καθιστώντας το εμπορικό ισοζύγιο της χώρας με την υπερδύναμη πλεονασματικό. Η αλλαγή στο δασμολογικό καθεστώς απειλεί να ανατρέψει αυτήν την ισορροπία. Στο επίκεντρο των επιπτώσεων βρίσκονται βασικά ελληνικά εξαγωγικά προϊόντα, όπως το ελαιόλαδο, οι ελιές, το κρασί και άλλα προϊόντα της μεσογειακής διατροφής, τα οποία αποτελούν σημαντικούς πυλώνες της ελληνικής οικονομίας. Η αύξηση του κόστους τους λόγω των νέων δασμών τα καθιστά λιγότερο ανταγωνιστικά στην αμερικανική αγορά, με αποτέλεσμα τη μείωση της ζήτησης και, κατ’ επέκταση, των εξαγωγών. Εκτός από τον αγροδιατροφικό τομέα, πιέσεις αναμένεται να δεχθούν και άλλοι κλάδοι, όπως η βιομηχανία αλουμινίου, μετάλλων και ελληνικών μαρμάρων, που επίσης έχουν σημαντική παρουσία στις ΗΠΑ. Παρ’ ότι η πρόσφατη ανατίμηση του δολαρίου έναντι του ευρώ θα μπορούσε να λειτουργήσει υπέρ της ανταγωνιστικότητας των ελληνικών προϊόντων, οι επιβαρύνσεις από τους δασμούς αντισταθμίζουν αυτό το πλεονέκτημα, επιτείνοντας την αβεβαιότητα για τις εξαγωγικές επιχειρήσεις.
- Εφοδιαστική αλυσίδα-πληθωρισμός: Οι δασμοί που επέβαλε η Ουάσιγκτον στις εισαγωγές από την Ευρωπαϊκή Ένωση δεν επηρεάζουν μόνο τις ελληνικές εξαγωγές, αλλά δημιουργούν σοβαρές αναταράξεις στην εφοδιαστική αλυσίδα και ενισχύουν τις πληθωριστικές πιέσεις. Οι ελληνικές επιχειρήσεις που εξαρτώνται από πρώτες ύλες και προϊόντα αμερικανικής προέλευσης ενδέχεται να δουν το κόστος προμηθειών τους να εκτοξεύεται, γεγονός που πλήττει άμεσα την ανταγωνιστικότητά τους. Ο παγκόσμιος εμπορικός πόλεμος που ξεσπά αναμένεται να αυξήσει σημαντικά τις διακυμάνσεις στις τιμές ενέργειας, πρώτων υλών και συνολικά το κόστος της παγκόσμιας εφοδιαστικής αλυσίδας, πυροδοτώντας ένα νέο κύμα πληθωρισμού. Αυτό θα έχει άμεσες αρνητικές συνέπειες για το διαθέσιμο εισόδημα, την κατανάλωση και την αγοραστική δύναμη των νοικοκυριών.
- Τουρισμός: Οι επιπτώσεις της αύξησης των δασμών δεν περιορίζονται μόνο στο εμπόριο αγαθών, αλλά απειλούν και την ελληνική τουριστική βιομηχανία, έναν από τους βασικούς πυλώνες της οικονομίας. Η Ελλάδα υποδέχεται κάθε χρόνο σημαντικό αριθμό Αμερικανών τουριστών, οι οποίοι αποτελούν υψηλής αγοραστικής δύναμης ταξιδιώτες. Η αβεβαιότητα που προκαλούν ο εμπορικός πόλεμος και η πιθανή επιβάρυνση του κόστους ζωής στις ΗΠΑ μπορεί να επηρεάσει τις ταξιδιωτικές δαπάνες και να οδηγήσει σε μείωση των αφίξεων από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού, καθώς οι εισπράξεις από 1,1 εκατ. Αμερικανούς τουρίστες που ήρθαν στη χώρα μας το 2024 άγγιξαν τα 1,9 δισ. ευρώ.
- Δημοσιονομικό Ισοζύγιο: Η ελληνική κυβέρνηση βρίσκεται αντιμέτωπη και με τις δημοσιονομικές επιπτώσεις του εμπορικού πολέμου, καθώς η επιβράδυνση των εξαγωγών ενδέχεται να οδηγήσει σε μείωση των φορολογικών εσόδων που προέρχονται από τις εξαγωγικές δραστηριότητες. Αυτό θα μπορούσε να επηρεάσει την επίτευξη των δημοσιονομικών στόχων, δημιουργώντας πρόσθετες πιέσεις στον Κρατικό Προϋπολογισμό. Παράλληλα, εάν απαιτηθούν παρεμβάσεις για τη στήριξη των πληττόμενων κλάδων -όπως η αγροτική παραγωγή, η μεταποίηση και ο τουρισμός-, οι αυξημένες δημόσιες δαπάνες μπορεί να περιορίσουν τα διαθέσιμα δημοσιονομικά περιθώρια της χώρας. Η επιβράδυνση της οικονομικής ανάπτυξης, σε συνδυασμό με την άνοδο του κόστους των πρώτων υλών και τις πληθωριστικές πιέσεις, διαμορφώνει ένα δύσκολο περιβάλλον για τη δημοσιονομική πολιτική. Η κυβέρνηση ενδέχεται να βρεθεί μπροστά στην ανάγκη αναπροσαρμογής της φορολογικής της στρατηγικής, με στόχο να απορροφήσει μέρος των επιπτώσεων χωρίς να διαταραχθεί η πορεία της οικονομίας. Η διατήρηση ισορροπίας μεταξύ δημοσιονομικής πειθαρχίας και ενίσχυσης των επιχειρήσεων θα αποτελέσει κρίσιμο στοίχημα για τη σταθερότητα της ελληνικής οικονομίας τους επόμενους μήνες.
- Επενδύσεις: Οι αυξημένες αβεβαιότητες οδηγούν σε αναβολή επενδυτικών αποφάσεων. Η Ελλάδα, η οποία επιδιώκει να προσελκύσει ξένες επενδύσεις, ενδέχεται να έχει μειωμένο ενδιαφέρον λόγω του διεθνούς κλίματος ανασφάλειας.
