Νέο κεφάλαιο στη στεγαστική πολιτική ανοίγει η Κομισιόν με την πρότασή της για διπλασιασμό της χρηματοδότησης, στοχεύοντας στην ανάσχεση της ραγδαίας ανόδου των τιμών των ενοικίων. Με την αγορά κατοικίας να βρίσκεται σε τροχιά εκτόξευσης, η προτεινόμενη αναθεώρηση του ΕΣΠΑ 2021-2027 δίνει στα κράτη-μέλη τη δυνατότητα να χρηματοδοτήσουν στεγαστικές δράσεις με 100% κοινοτικούς πόρους, προσφέροντας νέα εργαλεία για τη δημιουργία οικονομικά προσιτών λύσεων στέγασης. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προτείνει να αυξηθούν τα κονδύλια της πολιτικής συνοχής που κατευθύνονται στη στεγαστική πολιτική και να δημιουργηθεί ένα νέο χρηματοδοτικό εργαλείο σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ), που θα επιτρέπει τη συνδυασμένη χρηματοδότηση από δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς.
Για τα κράτη-μέλη που θα επιλέξουν να αξιοποιήσουν αυτήν τη δυνατότητα προβλέπεται επιπλέον προχρηματοδότηση ίση με το 30% των προϋπολογισμών, ενώ η ευρωπαϊκή συμμετοχή θα καλύπτει πλέον το 100% των έργων στέγασης, αντί για το 80% που ισχύει σήμερα για τα συγχρηματοδοτούμενα έργα. Η πρόταση θα τεθεί προς ψήφιση στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο το επόμενο διάστημα, ενώ οι κυβερνήσεις των κρατών-μελών θα έχουν στη διάθεσή τους δύο μήνες για να υποβάλουν τις δικές τους προτάσεις, ώστε τα προγράμματα να τεθούν σε εφαρμογή από το 2026.
Νέα «έκρηξη» στις τιμές ακινήτων και ενοικίων
Το ευρωπαϊκό σχέδιο για τη στέγη έρχεται σε μια περίοδο που οι τιμές των ακινήτων στην Ελλάδα κινούνται σε ιστορικά υψηλά επίπεδα, φτάνοντας τις τιμές του 2007, πριν από την κατάρρευση της αγοράς λόγω της οικονομικής κρίσης. Σύμφωνα με την Τράπεζα της Ελλάδος, το τέταρτο τρίμηνο του 2024 ο ετήσιος ρυθμός ανόδου των τιμών των διαμερισμάτων διαμορφώθηκε στο 6,6%. Ωστόσο, η αύξηση στα νεόδμητα διαμερίσματα (ηλικίας έως 5 ετών) ήταν πολύ υψηλότερη, φτάνοντας το 9,1%, ενώ στα παλαιότερα συγκρατήθηκε στο 4,9%.
Πόσο ανέβηκαν οι τιμές σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη και άλλες περιοχές
Η άνοδος των τιμών επηρεάζει ολόκληρη τη χώρα, με τη Θεσσαλονίκη να καταγράφει τη μεγαλύτερη αύξηση (+8,2%) και να ακολουθεί η Αθήνα με +6,2%, και οι λοιπές μεγάλες πόλεις με +4,6%. Στην υπόλοιπη χώρα οι τιμές των ακινήτων σημείωσαν άνοδο +8,7%. Συνολικά, για το 2024, η μέση ετήσια αύξηση των τιμών των διαμερισμάτων διαμορφώθηκε στο 8,7%, έναντι 13,9% το 2023. Οι τιμές των νεόδμητων κατοικιών αυξήθηκαν κατά 10,1% το 2024, ενώ στα παλαιότερα διαμερίσματα η αύξηση ήταν 7,8%.
Στεγαστική κρίση και επενδυτικό ενδιαφέρον – Πού οδηγείται η αγορά
Η ελληνική αγορά ακινήτων βρίσκεται σε «διχασμό»: από τη μία, οι ανατιμήσεις και η περιορισμένη προσφορά κατοικιών οδηγούν σε στεγαστική κρίση, καθιστώντας δύσκολη την εύρεση οικονομικά προσιτής στέγης. Από την άλλη, το έντονο επενδυτικό ενδιαφέρον, ειδικά από ξένα κεφάλαια και προγράμματα τύπου Golden Visa, δίνει ώθηση στις τιμές, καθιστώντας την αγορά ελκυστική για τους επενδυτές, αλλά απρόσιτη για τους πολίτες. Το ερώτημα είναι αν η νέα ευρωπαϊκή χρηματοδότηση θα μπορέσει να λειτουργήσει ως ανάχωμα στην κλιμακούμενη στεγαστική κρίση ή αν η ανισορροπία προσφοράς-ζήτησης θα συνεχίσει να πιέζει τις τιμές προς τα πάνω. Οι κυβερνήσεις καλούνται να αποφασίσουν πώς θα αξιοποιήσουν τα νέα κονδύλια -αν θα δώσουν προτεραιότητα στην προσιτή στέγαση ή αν οι επιδοτήσεις θα κατευθυνθούν σε άλλες στρατηγικές επιλογές. Οι επόμενοι μήνες θα είναι καθοριστικοί για το μέλλον της αγοράς κατοικίας, τόσο στην Ελλάδα, όσο και στην υπόλοιπη Ευρώπη.
