Δεσμώτης του χρέους ο πλανήτης, με τα χρέη των κρατών να αυξάνονται και νέα δάνεια μαμούθ να έρχονται την επόμενη εξαετία, καθώς η Ευρώπη προωθεί τον επανεξοπλισμό της, ο οποίος θα πληρωθεί από την έκδοση νέου χρέους. Ακόμα και οι (μέχρι πρότινος) σφιχτοί Γερμανοί, σηκώνουν το πόδι από το φρένο και ετοιμάζονται να χρεωθούν δισ. ευρώ για την αγορά οπλικών συστημάτων, καθώς ο κίνδυνος «εξ Ανατολάς» παραμονεύει.
Το παγκόσμιο χρέος υπερέβη τα 100 τρισ. δολάρια το 2024, σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ, ο οποίος προειδοποιεί ότι ο συνδυασμός των υψηλότερων επιτοκίων και του αυξημένου χρέους ενδέχεται να περιορίσει τις δυνατότητες δανεισμού στο μέλλον για κυβερνήσεις και επιχειρήσεις. Ένα τέτοιο ενδεχόμενο θα προκαλούσε σοβαρό δημοσιονομικό πρόβλημα, καθιστώντας πολύ δύσκολη την έξοδο στις αγορές για νέα δανεικά. Όπως ανακοινώθηκε, τα ανεξόφλητα κρατικά και εταιρικά χρέη ξεπέρασαν το όριο των 100 τρισεκατομμυρίων δολαρίων το 2024, με τους δανειολήπτες σε δυσμενή θέση λόγω του αυξημένου κόστους επιτοκίων (παρά τις μειώσεις των Κεντρικών Τραπεζών), την ώρα που καθίστανται επιτακτικές οι στρατηγικές επενδύσεις που θα ενισχύουν την παραγωγικότητα και όχι την παροχή υπηρεσιών.
Αν και οι Κεντρικές Τράπεζες, όπως η Fed και η ΕΚΤ μειώνουν τα επιτόκια, το κόστος δανεισμού παραμένει πολύ υψηλότερο απ’ ό,τι πριν από τις αυξήσεις του 2022, με το χρέος με χαμηλά επιτόκια να αντικαθίσταται, αυξάνοντας έτσι το κόστος των τόκων μελλοντικά. Αυτό συμβαίνει σε μια περίοδο όπου οι κυβερνήσεις αντιμετωπίζουν αυξημένες δαπάνες. Το γερμανικό κοινοβούλιο ενέκρινε πρόσφατα ένα μεγάλο σχέδιο για την ενίσχυση των υποδομών και την υποστήριξη των ευρωπαϊκών αμυντικών δαπανών, ενώ οι μεγάλες οικονομίες πλήττονται από τα μακροχρόνια κόστη της πράσινης μετάβασης και της γήρανσης του πληθυσμού.
Ακριβό μου χρέος
«Αυτός ο συνδυασμός αυξημένων δαπανών και χρέους ενδέχεται να περιορίσει την ικανότητα για μελλοντικό δανεισμό σε μια εποχή που οι επενδυτικές ανάγκες είναι μεγαλύτερες από ποτέ», επισημαίνεται στην ετήσια έκθεση του ΟΟΣΑ για το χρέος. Και εξηγεί ότι από το 2021 έως το 2024, το κόστος των τόκων ως ποσοστό του ΑΕΠ αυξήθηκε από το χαμηλότερο επίπεδο των τελευταίων 20 ετών στο υψηλότερο.
Ωστόσο, το κόστος δανεισμού παραμένει χαμηλότερο από τα τρέχοντα επιτόκια της αγοράς για πάνω από το ήμισυ του δημόσιου χρέους των χωρών του ΟΟΣΑ και σχεδόν το ένα τρίτο του δημόσιου χρέους των αναδυόμενων αγορών. Παράλληλα, το ποσοστό του εταιρικού χρέους υψηλής πιστοληπτικής διαβάθμισης και του χρέους «σκουπίδια» είναι πολύ υψηλό.
Ενδεικτικό της ασφυκτικής κατάστασης που διαμορφώνεται, αποτελεί το γεγονός ότι κοντά στο 50% του δημόσιου χρέους των χωρών του ΟΟΣΑ και των αναδυόμενων αγορών, καθώς και 1/3 του εταιρικού χρέους, αναμένεται να λήξει μέχρι το 2027.
Ποιες χώρες κινδυνεύουν περισσότερο
Οι χώρες με χαμηλό εισόδημα κατά κεφαλήν αντιμετωπίζουν τους μεγαλύτερους κινδύνους αναχρηματοδότησης, καθώς πάνω από το ήμισυ του χρέους τους λήγει εντός των επόμενων τριών ετών και πάνω από το 20% του χρέους αυτού λήγει φέτος.
Σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ, από τη στιγμή που το κόστος δανεισμού αυξάνεται, οι κυβερνήσεις και οι επιχειρήσεις πρέπει να διασφαλίσουν ότι τα δάνεια τους θα υποστηρίξουν τη μακροχρόνια ανάπτυξη και την παραγωγικότητα. Διαφορετικά το να προστεθεί ακριβό χρέος χωρίς ενίσχυση της παραγωγής, θα είναι καταστροφικό.
Ως αντίμετρο, οι αναδυόμενες αγορές που εξαρτώνται από τον δανεισμό σε ξένο νόμισμα καλούνται να αναπτύξουν τις τοπικές αγορές κεφαλαίων τους. Η έκθεση επισημαίνει ότι το κόστος δανεισμού μέσω ομολόγων σε δολάρια έχει αυξηθεί από περίπου 4% το 2020 σε πάνω από 6% το 2024, με τα επιτόκια για τις χώρες με χαμηλή πιστοληπτική διαβάθμιση να φτάνουν το 8%. Οι χώρες αυτές δυσκολεύονται να αντλήσουν κεφάλαια από εγχώριες πηγές λόγω των χαμηλών ποσοστών αποταμίευσης και των περιορισμένων τοπικών αγορών.
Οι 10 χώρες με το μεγαλύτερο χρέος στον κόσμο
- ΗΠΑ: Ακαθάριστο χρέος 35.293 δισεκατομμυρίων δολαρίων (34,6% του παγκόσμιου συνόλου) και λόγο χρέους προς ΑΕΠ στο 121%.
- Κίνα: Ακαθάριστο χρέος 16.464,3 δισεκατομμυρίων δολαρίων (16,1% του παγκόσμιου συνόλου) και λόγο χρέους προς ΑΕΠ στο 90,1%.
- Ιαπωνία: Ακαθάριστο χρέος ύψους 10.224,1 δισεκατομμυρίων δολαρίων (10% του παγκόσμιου συνόλου) και λόγο χρέους προς ΑΕΠ 251,2%.
- Ηνωμένο Βασίλειο: Ακαθάριστο χρέος ύψους 3.652,1 δισεκατομμυρίων δολαρίων (3,6% του παγκόσμιου συνόλου) και λόγο χρέους προς ΑΕΠ 101,8%.
- Γαλλία: Ακαθάριστο χρέος ύψους 3.564,5 δισεκατομμυρίων δολαρίων (3,5% του παγκόσμιου συνόλου) και λόγο χρέους προς ΑΕΠ 112,3%.
- Ιταλία: Ακαθάριστο χρέος ύψους 3.253,4 δισεκατομμυρίων δολαρίων (3,2% του παγκόσμιου συνόλου) και λόγο χρέους προς ΑΕΠ 136,9%.
- Ινδία: Ακαθάριστο χρέος 3.231,9 δισεκατομμυρίων δολαρίων (3,2% του παγκόσμιου συνόλου) και λόγο χρέους προς ΑΕΠ 83,1%.
- Γερμανία: Ακαθάριστο χρέος ύψους 2.953,2 δισεκατομμυρίων δολαρίων (2,9% του παγκόσμιου συνόλου) και λόγο χρέους προς ΑΕΠ 62,7%.
- Καναδάς: Ακαθάριστο χρέος ύψους 2.349,9 δισεκατομμυρίων δολαρίων (2,3% του παγκόσμιου συνόλου) και λόγο χρέους προς ΑΕΠ 106,1%
- Βραζιλία: Ακαθάριστο χρέος 1.917,1 δισεκατομμυρίων δολαρίων (1,9% του παγκόσμιου συνόλου) και λόγο χρέους προς ΑΕΠ 87,6%.
