Η εγχώρια αμυντική βιομηχανία αντιμετωπίζει διαχρονικές προκλήσεις στη συμμετοχή της στα εξοπλιστικά προγράμματα της χώρας, γεγονός που αναδεικνύουν τόσο ο Σύνδεσμος Ελλήνων Κατασκευαστών Αμυντικού Υλικού (ΣΕΚΠΥ), όσο και κορυφαίοι επιχειρηματίες του κλάδου. Ο πρόεδρος του ΣΕΚΠΥ, Τάσος Ροζολής, υπογραμμίζει τη χαμηλή εγχώρια συμμετοχή στις εξοπλιστικές δαπάνες της τελευταίας δεκαετίας, ενώ ο Ευάγγελος Μυτιληναίος, επικεφαλής της Metlen, τονίζει την ανάγκη αξιοποίησης της τεχνογνωσίας που ήδη διαθέτουν ελληνικές εταιρείες, φέρνοντας ως παράδειγμα την ελάχιστη εγχώρια εμπλοκή στην κατασκευή των φρεγατών Belharra. Οι δύο πλευρές συγκλίνουν στην ανάγκη χάραξης στρατηγικής που θα διασφαλίσει ότι οι μελλοντικές αμυντικές επενδύσεις θα ενισχύσουν ουσιαστικά την ελληνική βιομηχανία, διασφαλίζοντας μεγαλύτερο ποσοστό βιομηχανικών επιστροφών. Το προεδρείο του Συνδέσμου Ελλήνων Κατασκευαστών Αμυντικού Υλικού (ΣΕΚΠΥ) σε συνέντευξή του με αφορμή τα νέα εξοπλιστικά προγράμματα που ετοιμάζονται σε ευρωπαϊκό επίπεδο (ReArm), αλλά και σε εθνικό επίπεδο, αναφέρθηκε στην πολύ χαμηλή συμμετοχή της εγχώριας αμυντικής βιομηχανίας στα εξοπλιστικά προγράμματα της χώρας μας κατά την τελευταία δεκαετία.
Όπως ανέφερε ο πρόεδρος του ΣΕΚΠΥ, Τάσος Ροζολής, από το 2016 έως σήμερα η χώρα προμηθεύθηκε εξοπλισμούς αξίας 13 δισ. ευρώ και η εγχώρια συμμετοχή στις προμήθειες αυτές δεν ξεπέρασε το 2% έως 3%. Αντίθετα, η Ινδία απέκτησε 26 αεροσκάφη Rafale από τη Γαλλία και απαίτησε δική της γραμμή παραγωγής και συντήρησης.
Από την άλλη πλευρά, ο πρόεδρος της Metlen, Ευάγγελος Μυτιληναίος, μιλώντας στον Κύκλο Ιδεών και στην εκδήλωση «Ελλάδα Μετά VIII», είπε ότι αυτό που έγινε με τις φρεγάτες Belharra δεν πρέπει να γίνει ποτέ ξανά. «Όταν εμείς μαζί με την HDV πριν από 20 χρόνια φτιάξαμε τα 4 υποβρύχια στον Σκαραμαγκά, τα οποία σήμερα διατηρούν την ισορροπία στο Αιγαίο, 20 χρόνια μετά δεν γνωρίζουμε να κάνουμε τις Belharra;», αναρωτήθηκε ο επικεφαλής του ομίλου Metlen. Πρόσθεσε ακόμη ότι τα πλοία επιφανείας κατασκευαστικά είναι πολύ πιο εύκολα από τα υποβρύχια. Και, απευθυνόμενος προς το κοινό, αναρωτήθηκε: «Ξέρετε ποια είναι η εγχώρια συμμετοχή στις Belharra;». Την απάντηση έδωσε ο ίδιος, 0,5%.
Τα αιτήματα ΣΕΚΠΥ
Την ίδια άποψη εξέφρασε και ο πρόεδρος της ΣΕΚΠΥ, Τάσος Ροζολής, για τις δυνατότητες των ιδιωτικών επιχειρήσεων. Ο ίδιος εκθείασε εταιρείες όπως η ΜΕΤΚΑ, η Sunlight κ.ά. Ειδικά για τη ΜΕΤΚΑ σημείωσε ότι η εταιρεία όχι μόνο κατασκευάζει τους πύργους των αρμάτων μάχης (tank) Leopard της γερμανικής Kraus-Maffei για τις εγχώριες ανάγκες, αλλά εξάγει και σε άλλες χώρες.
«Οι Έλληνες μηχανικοί της ΜΕΤΚΑ όχι μόνο υλοποίησαν τις ελληνικές παραγγελίες, αλλά κατάφεραν να την κάνουν ασύμφορη για τους Γερμανούς να μεταφέρουν την κατασκευή τους σε άλλη χώρα. Και σήμερα η ΜΕΤΚΑ αγοράζει και άλλα εργοστάσια για να καλύψει τη διεθνή ζήτηση.
Σε αυτό το πλαίσιο και εν όψει των μεγάλων εξοπλιστικών προγραμμάτων, σε ευρωπαϊκό επίπεδο, ο ΣΕΚΠΥ ζήτησε να υπάρξει μια στρατηγική συμμετοχής της εγχώριας βιομηχανίας. Αλλά πριν η ελληνική βιομηχανία διεκδικήσει μερίδιο στην ευρωπαϊκή, θα πρέπει να διεκδικήσει στην ελληνική, καθώς η εγχώρια συμμετοχή, τουλάχιστον την τελευταία 10ετία, έχει περιορισθεί στο 2% έως 3%. Κατ’ ουσίαν ο ΣΕΚΠΥ ζήτησε:
- την επαναφορά της υποχρεωτικής εγχώριας συμμετοχής στα εξοπλιστικά συστήματα σε ποσοστό τουλάχιστον 30% στις αρχικές αγορές και 50% στις συντηρήσεις τους,
- τη δημιουργία στρατηγικής για την εγχώρια αμυντική βιομηχανία και τέλος,
- τη σύσταση ενός μόνιμου οργάνου άσκησης της πολιτικής ενίσχυσης της εγχώριας αμυντικής βιομηχανίας σε επίπεδο υφυπουργείου ή Γενικής Γραμματείας μέσα στην κυβέρνηση.
«Δεν έχουμε συντεχνιακές θέσεις», είπε χαρακτηριστικά ο κ. Ροζολής. «Θέση μας δεν είναι ότι η χώρα πρέπει να μας στηρίξει ούτως ή άλλως. Η θέση μας αναφέρει ότι καλώς ή κακώς η χώρα είναι αναγκασμένη να ξοδεύει ένα μεγάλο ποσό σε εξοπλισμούς. Πιστεύουμε ότι θα πρέπει να ισχύσει αυτό που συμβαίνει σε όλες τις χώρες του πλανήτη. Να έχουμε το λιγότερο 30% βιομηχανικές επιστροφές».
Βιομηχανικές επιστροφές
Οι βιομηχανικές επιστροφές είναι το νέο σύνηθες αντάλλαγμα στις προμήθειες αυτού του είδους. Παλιά λεγόταν Εγχώρια Προστιθέμενη Αξία (ΕΠΑ) ή Αντισταθμιστικά Οφέλη. Ωστόσο, επειδή πολλές φορές αυτά δεν ήταν διαθέσιμα, δημιουργήθηκαν οι βιομηχανικές επιστροφές. Για παράδειγμα, αν δεν μπορεί να υπάρξει συμπαραγωγή στο 30% ενός πυραύλου, γιατί δεν υπάρχει τεχνογνωσία στη χώρα μας, αυτό δεν σημαίνει ότι ο προμηθευτής δεν μπορεί να βρει άλλα προϊόντα για συμπαραγωγή στη χώρα μας ή να τα προμηθευτεί.
Οι άνθρωποι του ΣΕΚΠΥ σημειώνουν ότι σε πολλές χώρες οι βιομηχανικές επιστροφές φτάνουν ακόμη και το 100% της αξίας των εξοπλιστικών αγορών, όπως συνέβη πρόσφατα στη Νορβηγία με την προμήθεια 6 υποβρυχίων από τη Γερμανία.
Καταιγίδα εξοπλισμών
Τα στελέχη του ΣΕΚΠΥ σημείωσαν ότι τόσο στην Ελλάδα, όσο και στην Ευρώπη, αυτό που θα συμβεί τα επόμενα χρόνια δεν έχει προηγούμενο. Θα είναι το αντίθετο εκείνου που συνέβη το 1989 με την πτώση του Τείχους του Βερολίνου. Μέσα σε 2-3 χρόνια σταμάτησαν οι προμήθειες εξοπλισμών στην Ευρώπη, με αποτέλεσμα σήμερα η Ελλάδα να έχει περισσότερα άρματα μάχης απ’ όσα έχουν η Αγγλία, η Γαλλία και η Γερμανία μαζί.
Η Ελλάδα για να αδράξει την ευκαιρία στη νέα καταιγίδα εξοπλισμών, που θα λάβει χώρα σε 2-3 χρόνια, σύμφωνα με τον πρόεδρο του ΣΕΚΠΥ, θα πρέπει να έχει μια ευρύτερη στρατηγική. H στρατηγική αυτή δεν μπορεί, και δεν υπάρχει λόγος, να εκπονηθεί από μια Γενική Διεύθυνση Εξοπλισμών του ΥΠΕΘΑ, όσο ικανή κι αν είναι αυτή.
Χρειάζεται ένα υψηλότερης πολιτικής όργανο, σε επίπεδο υφυπουργείου ή Γενικής Γραμματείας. Επίσης, χρειάζεται μόνιμο προσωπικό, που θ’ ασχολείται συστηματικά με το θέμα της στρατηγικής στους αμυντικούς εξοπλισμούς, όπως συμβαίνει και στα άλλα κοινοτικά προγράμματα (ΕΣΠΑ, ΤΑΑ κ.λπ.). «Τις αποφάσεις αυτές δεν μπορεί τις λαμβάνουν συνταγματάρχες ή πλοίαρχοι, όσο καλά καταρτισμένοι και αν είναι, που μέχρι πριν υπηρετούσαν στη Μυτιλήνη, κάποια στιγμή βρέθηκαν στο Πεντάγωνο και έπειτα από τρία χρόνια αποστρατεύονται ή μετατίθενται ξανά στην παραμεθόριο», είπε ο κ. Ροζολής.
Το προεδρείο της ΣΕΚΠΥ πρότεινε η Ελλάδα να εστιάσει σε συγκεκριμένους τομείς τεχνογνωσίας, όπως είναι η αμυντική τεχνολογία, όπου μπορεί να συνεισφέρει σημαντικά η χώρα, και να μην επιχειρήσει τους «μικρομεγαλισμούς» της Τουρκίας. Όπως παραδέχθηκαν τα στελέχη του, οι Τούρκοι όντως έχουν επενδύσει πολλά σε τεχνολογίες drones και τα πηγαίνουν αρκετά καλά, αλλά ταυτόχρονα η διεθνής κοινότητα γελάει με τα αεροπλανοφόρα και τα αεροσκάφη 5ης γενιάς που παρουσιάζουν.
Ο κ. Ροζολής, τέλος, κατέληξε ότι η χώρα πρέπει να επιδιώξει τη συμμετοχή της σε συνεργατικά σχήματα, απ’ όπου θα αντλεί και θα συμμετέχει με τεχνογνωσία. «Έχουμε αγοράσει κάθε είδους πύραυλο Exocet, Aster, Mikra, Meter από την MBDA και δεν συμμετέχουμε στην εταιρεία. Αναρωτιέμαι», πρόσθεσε ο πρόεδρος του ΣΕΚΠΥ, «αν η Ισπανία, που συμμετέχει στην κοινοπραξία αυτήν, έχει αγοράσει τόσους πυραύλους όσους η Ελλάδα». Ακόμη, σημείωσε με νόημα ότι η συμμετοχή στην κοινοπραξία παρέχει στους μετόχους άλλη δυνατότητα παρέμβασης, στο πού θα πωληθούν οι πύραυλοι που παράγει.
