Bloomberg: Υπό απειλή τα ελληνικά νησιά από τον υπερτουρισμό

Τουρίστες στη Σαντορίνη © ΚΟΝΤΑΡΙΝΗΣ ΓΙΩΡΓΟΣ EUROKINISSI

Ο υπερτουρισμός αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα των τελευταίων ετών και φυσικά δεν θα μπορούσε να μη χτυπήσει και την πόρτα της Ελλάδας, αφού τα ελληνικά νησιά δέχονται εκατομμύρια επισκέπτες κατά την τουριστική σεζόν. Όπως περιγράφεται γλαφυρά και στο ρεπορτάζ του Bloomberg, που σχολιάζει ότι η χώρα μας δεν μπορεί να κρατήσει μακριά τα καταστροφικά τουριστικά πλήθη, η Σαντορίνη και άλλοι δημοφιλείς προορισμοί δεν είναι αυτοί που ήταν κάποτε.

Τα ασβεστωμένα σοκάκια της Σαντορίνης θα πλημμυρίσουν από εκατομμύρια επισκέπτες αυτό το καλοκαίρι, όμως στο νησί του Αιγαίου ένας σημαντικός αριθμός μόνιμων κατοίκων δεν φαίνεται να είναι ιδιαίτερα χαρούμενος. «Ο τουρισμός καταστρέφει τους αμπελώνες», δήλωσε σε συνέντευξή του ο οινοπαραγωγός Ματθαίος Αργυρός. «Σηκώνω κόκκινη σημαία για το νησί». Το οικογενειακό του οινοποιείο, που ιδρύθηκε το 1903, παράγει το ένα τέταρτο περίπου των αμπελώνων του νησιού και προειδοποιεί ότι οι τιμές της γεωργικής γης έχουν εκτοξευθεί στην περιοχή, καθώς οι εργολάβοι ζητούν χώρο για να χτίσουν περισσότερες τουριστικές κατοικίες.

Η παραγωγή σταφυλιών στη Σαντορίνη έχει μειωθεί σχεδόν κατά 50% τα τελευταία 20 χρόνια, με μέση πτώση 2,7% ετησίως, σύμφωνα με τα στοιχεία που έχει συλλέξει η Ένωση Οινοποιών Σαντορίνης. Η παραγωγή, σύμφωνα με τους οινοποιούς του νησιού, κινδυνεύει να μηδενιστεί μέχρι το 2041, αν δεν υπάρξει κάποια παρέμβαση. Η έλλειψη νερού δυσχεραίνει την καλλιέργεια των αμπελιών, ενώ έχουν χάσει τους περισσότερους από τους εργαζομένους τους στην τουριστική βιομηχανία μέσα στα χρόνια, δήλωσε ο κ. Αργυρός.

«Μπορείς να δεις ανθρώπους να κουβαλούν σεντόνια, πρωινό και δεν μοιάζει με κατοικημένο χωριό», δήλωσε η Αντωνία Νούσια που μένει στο χωριό Πύργος και είναι αναπληρώτρια καθηγήτρια αστικού σχεδιασμού και προγραμματισμού στο Πανεπιστήμιο South Bank του Λονδίνου, η οποία ζει τον μισό χρόνο στο νησί όπου πέρασε όλα τα καλοκαίρια της. Όταν οι τουρίστες εξαφανίζονται τον χειμώνα, οι ντόπιοι βασίζονται σε ένα μόνο μικρό παντοπωλείο.

Ο τουρισμός γνωρίζει μεγάλη άνοδο σε όλη την Ευρώπη μετά την πανδημία, επιδεινώνοντας τα προβλήματα εφοδιασμού, τους γεμάτους κίνηση δρόμους και τις οικονομικές ανισορροπίες σε διάφορα hotspots, όπως είναι και η Σαντορίνη. Ορισμένα μέρη προσπαθούν να μειώσουν την πίεση με τέλη επισκεπτών, ανώτατα όρια και ακόμη και προσωρινές απαγορεύσεις -με περιορισμένα σημάδια επιτυχίας, καθώς ξεκινάει ένα καλοκαίρι-ρεκόρ.

«Θα είναι μια πολύ κακή χρονιά για τη Σαντορίνη», σύμφωνα με τον δήμαρχο, Νίκο Ζώρζο. Το νησί δεν μπορεί να αντέξει «ούτε ένα κρεβάτι παραπάνω» για διαμονή, πρόσθεσε -τονίζοντας ότι αυτό θα εξακολουθήσει να ισχύει ακόμη και αν βελτιωθούν οι υποδομές για να βοηθηθεί το νησί να αντιμετωπίσει τους υψηλότερους αριθμούς επισκεπτών. Ο δήμος δεν είναι σε θέση να επιβάλει απαγόρευση κατασκευής, γι’ αυτό και θέλει να δράσει η ελληνική κυβέρνηση της Αθήνας. Η Σαντορίνη αναμένει 3,4 εκατομμύρια τουρίστες αυτό το καλοκαίρι, παρά το γεγονός ότι οι τοπικές Αρχές ζητούν όρια από το 2012, δήλωσε ο Ζώρζος.

Βήματα μεν, αλλά αργά, για την αντιμετώπιση του υπερτουρισμού

Ο Κυριάκος Μητσοτάκης έχει αναγνωρίσει ότι η περιοχή αντιμετωπίζει πρόβλημα με τον υπερτουρισμό, υπενθυμίζει το Bloomberg. Τον Ιούνιο ανακοίνωσε σχέδια για τον περιορισμό των κρουαζιερόπλοιων για τα πιο δημοφιλή νησιά της χώρας. «Νομίζω ότι θα το κάνουμε του χρόνου», δήλωσε τότε ο Κυριάκος Μητσοτάκης σε συνέντευξή του.

Με τους νέους κανόνες θα μπορούσε να περιοριστεί ο συνολικός αριθμός των νησιωτικών θέσεων ελλιμενισμού ή να εισαχθεί διαδικασία υποβολής προσφορών για τις θέσεις. Είναι η τελευταία πρόταση για τον περιορισμό των ημερήσιων ταξιδιωτών από τα κρουαζιερόπλοια.

Ο κ. Ζώρζος είχε προηγουμένως θεσπίσει ανώτατο όριο 8.000 επισκεπτών κρουαζιέρας ανά ημέρα, αν και αυτό ακυρώθηκε κατά τη διάρκεια της πανδημίας και επαναφέρθηκε πρόσφατα, οπότε η συνολική επίδραση στον αριθμό των τουριστών δεν είναι σαφής. Οι τοπικές Αρχές της Σαντορίνης κατάφεραν επίσης να μειώσουν τον αριθμό των ημερών που κάθε κρουαζιερόπλοιο μπορεί να επισκέπτεται τα νησιά σε 48 ημέρες από 63 για τη φετινή σεζόν, αριθμός που πρόκειται να μειωθεί ακόμη περισσότερο το επόμενο έτος.

Η ελληνική κυβέρνηση επιδιώκει επίσης να επιβάλει περιορισμούς στη βραχυχρόνια μίσθωση σε περιοχές με μεγάλη κυκλοφοριακή συμφόρηση, συμπεριλαμβανομένων των περισσότερων κορυφαίων προορισμών στο Αιγαίο και τα νησιά του Ιονίου. Η κυβέρνηση έχει καταρτίσει ένα νομοσχέδιο, το οποίο βρίσκεται σε δημόσια διαβούλευση, το οποίο συνδέει το ύψος των βραχυχρόνιων μισθώσεων με τον αριθμό των διαθέσιμων ξενοδοχείων σε κάθε περιοχή.

Η «βαριά βιομηχανία» του τουρισμού πιέζει τα νησιά

Η Κομισιόν έχει αναγνωρίσει τα προβλήματα στα νησιά, λέγοντας σε έκθεση του 2018 ότι οι επισκέπτες έφεραν 1 δισ. ευρώ ετησίως στη Σαντορίνη, ενώ διόγκωσαν τον πληθυσμό σε 107,8 τουρίστες για κάθε 100 κατοίκους. Ορισμένες από τις αρνητικές επιπτώσεις «έχουν μόνιμες συνέπειες για το νησί και την κοινότητά του», έγραψαν οι συντάκτες της έκθεσης.

«Το πρόβλημα δεν περιορίζεται μόνο σε μερικά νησιά και σίγουρα δεν είναι μόνο ελληνικό», δήλωσε ο Ιωάννης Σπιλάνης, επίκουρος καθηγητής του Πανεπιστημίου Αιγαίου. «Το πρόβλημα είναι κάτι παραπάνω από εμφανές, τουλάχιστον από το 2018, μετά ήρθε η πανδημία και το ξεχάσαμε και σπεύσαμε να επαναφέρουμε τα ταξίδια και τον τουρισμό για να καλύψουμε τη ζημιά».

Κατά τη διάρκεια του περσινού καλοκαιριού είχαμε το «κίνημα της πετσέτας». Η κυβέρνηση θέσπισε αυστηρότερους κανόνες για τη χρήση των παραλιών και φρόντισε να διασφαλίσει την εφαρμογή τους με συχνές επιθεωρήσεις. Στη χώρα μας όλες οι παραλίες είναι από τον νόμο ελεύθερης πρόσβασης και δεν μπορούν να είναι ιδιωτικές.

Το διακύβευμα είναι μεγάλο για την ελληνική οικονομία, σχολιάζει το Bloomberg. Έπειτα από μια δεκαετία και πλέον λιτότητας που ακολούθησε την οικονομική κρίση, το ΑΕΠ παραμένει πολύ χαμηλότερο απ’ ό,τι ήταν πριν από το 2008. Ο τουρισμός αποτελεί φωτεινό σημείο, σπάζοντας τα προ της πανδημίας ρεκόρ και αντιπροσωπεύοντας σχεδόν το ένα πέμπτο της οικονομικής παραγωγής το 2023, σύμφωνα με το Παγκόσμιο Συμβούλιο Ταξιδιών και Τουρισμού.

Εν τω μεταξύ, η πίεση συνεχίζει να αυξάνεται σε αρκετά μέρη. Ο δήμαρχος Σερίφου, Κωνσταντίνος Ρεβίνθης, δήλωσε ότι δεν υπάρχουν εστιατόρια ανοιχτά από τον Δεκέμβριο έως τον Φεβρουάριο. «Τίποτα δεν είναι πια για τους ντόπιους στη Σέριφο», είπε. Η Σέριφος, μαζί με τη Φολέγανδρο και τη Σίφνο, μπήκε φέτος στον κατάλογο των πιο απειλούμενων περιοχών της Ευρώπης που συνέταξε η ομάδα πολιτιστικής κληρονομιάς Europa Nostra, η οποία επισήμανε την «αχαλίνωτη δόμηση» και την υποβάθμιση των φυσικών πόρων.

Ο Ρεβίνθης δήλωσε ότι «οι τουρίστες είναι έτοιμοι για μια άσχημη έκπληξη φέτος, λόγω της έλλειψης νερού» και θα πρέπει επίσης να προετοιμάζονται για επιδεινούμενη κυκλοφοριακή συμφόρηση, που μπορεί να τους κάνει να χάσουν την ώρα αναχώρησης του πλοίου τους. «Πρέπει να γνωρίζουν ότι δεν θα μπορούν να κάνουν ντους, αν δεν υπάρξει άμεση λύση».