Ιχθυοκαλλιέργειες: Χρηματοδοτικά εργαλεία για τα ελληνικά δίχτυα

Μετά την «τέλεια καταιγίδα» που σηματοδότησαν για τον κλάδο των υδατοκαλλιεργειών οι πρόσφατες κρίσεις -με διπλασιασμό του κόστους χρηματοδότησης, ελλείψεις και ανατιμήσεις πρώτων υλών-, νέες ευκαιρίες αναδύονται εν όψει της διευθέτησης του χωροταξικού, της εύρεσης επενδυτικού σχήματος για την ανάκαμψη του ηγέτη του κλάδου (Avramar), αλλά και των χρηματοδοτικών εργαλείων που προσφέρει η ΕΕ.

Σημειώνεται ότι παρά τις προκλήσεις, με αιχμή την εκτόξευση του κόστους χρηματοδότησης την τελευταία διετία, με επιτόκια πάνω από 7%, όπως τονίζουν επιχειρηματίες, ο κλάδος το 2023 διατήρησε κύκλο εργασιών περί τα 700 εκατ. ευρώ, με 600 εκατ. ευρώ ή 80% της παραγωγής σε εξαγωγές σε 37 χώρες. Πλέον, το 2024 προσβλέπει σε σταθερότητα. Πρόκειται για έναν κλάδο που συνεισφέρει σημαντικά στις εξαγωγές, με αποτύπωμα περίπου 1 δισ. ευρώ στο ΑΕΠ, αλλά είναι εντάσεως κεφαλαίου, που σημαίνει σημαντικές ανάγκες σε κεφάλαιο κίνησης για τις περίπου 750 επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στην αγορά, προσφέροντας περίπου 12.000 θέσεις εργασίας. Ας σημειωθεί ότι ο γόνος για να γίνει 400 γρ. απαιτούνται 2 χρόνια και λόγω του μεγάλου κύκλου παραγωγής, οι ιχθυοκαλλιέργειες έχουν μεγάλες ανάγκες σε κεφάλαιο κίνησης.

Όπως ανέφερε στο συνέδριο για τις ιχθυοκαλλιέργειες της ΑΜΒΙΟ σε συνεργασία με την ΕΛΟΠΥ ο υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, Κώστας Τσιάρας, απαιτούνται κι άλλα κίνητρα και πρωτοβουλίες, πέρα από την αδειοδότηση των περιοχών οργανωμένης ανάπτυξης υδατοκαλλιεργειών (ΠΟΑΥ) για την ηγετική θέση της ελληνικής ιχθυοκαλλιέργειας στην ΕΕ.

Τα ευρωπαϊκά προγράμματα, μέσω των οποίων στηρίζεται η ιχθυοκαλλιέργεια, αφορούν κυρίως πόρους της ΚΑΠ, του ΕΣΠΑ της περιόδου 2021-2027 και του Ταμείου Ανάκαμψης. Κατά την προγραμματική περίοδο 2014-2020 ολοκληρώθηκαν προγράμματα ύψους 500 εκατ. ευρώ, που αφορούσαν την αγροτική ανάπτυξη, συμπεριλαμβανομένης της υδατοκαλλιέργειας, και για την περίοδο 2021-2027 προωθούνται λίγο υψηλότερες επενδύσεις, όπως σημείωσε ο Νίκος Παπαθανάσης, αναπληρωτής υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών. Η κυβέρνηση στηρίζει την ανάπτυξη τεχνογνωσίας σε συνδυασμό με τον επαναπατρισμό Ελλήνων του εξωτερικού, χορηγώντας κίνητρα και προωθώντας μεταρρυθμίσεις για πιο ευνοϊκό περιβάλλον αδειοδότησης. Προσφέρει επίσης επενδυτικά, εγγυοδοτικά και χρηματοδοτικά εργαλεία, όπως τα φθηνά δάνεια του Ταμείου Ανάκαμψης, με επιτόκια 0,35 και 1% για τις μεγάλες επιχειρήσεις και προγράμματα για την καινοτομία.

Τόνισε ότι δίνεται έμφαση στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, κάτι που επανέλαβε ο Χάρης Λαμπρόπουλος, πρόεδρος της Ελληνικής Αναπτυξιακής Τράπεζας Επενδύσεων, μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων (ΕΤΕπ) και του Ευρωπαϊκού Ταμείου Επενδύσεων (ΕΤΕ).

Η βεντάλια των χρηματοδοτικών εργαλείων

Στη βεντάλια των χρηματοδοτικών εργαλείων περιλαμβάνονται και τα κεφάλαια επιχειρηματικών συμμετοχών. Η EATE, ως το sovereign fund of funds της χώρας, έχει στη διάθεσή της 2,1 δισ. ευρώ, που θα διατεθούν ως επενδυτικά κεφάλαια στην πραγματική οικονομία, συμμετέχοντας ως επενδυτής σε επενδυτικά σχήματα που διαχειρίζονται επαγγελματίες fund managers. Η επενδυτική στρατηγική αυτών των σχημάτων εστιάζει εν πολλοίς στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, συμπεριλαμβανομένων των επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στις υδατοκαλλιέργειες, στηρίζοντας βιώσιμες επενδύσεις που δεν επιβαρύνουν το περιβάλλον.

Η ΕΑΤΕ εδώ και 4 χρόνια έχει δημιουργήσει χαρτοφυλάκιο 26 νέων funds, με ένα νέο να ανακοινώνεται σήμερα, όπως αποκάλυψε ο κ. Λαμπρόπουλος. Σε αυτά η ΕΑΤΕ έχει επενδύσει 602 εκατ. ευρώ από τα 2,1 δισ. ευρώ που διαχειρίζεται, ενώ με τη σειρά τους έχουν αντλήσει άλλα 800 εκατ. ευρώ ιδιωτικούς πόρους, ήτοι διαχειρίζονται 1,4 δισ. ευρώ περίπου. Σημαντικές ευκαιρίες αναδύονται και από τις επενδυτικές συνεργασίες που έχει αναπτύξει η ΕΑΤΕ, με ενδεικτική τη συνεισφορά της στη συμφωνία της ΤΕΡΝΑ Ενεργειακή με τη Masdar.

Η ΕΑΤΕ προσφέρει στον κλάδο ιχθυοκαλλιέργειας κεφάλαια επιχειρηματικού ρίσκου και κεφάλαια επιχειρηματικών συμμετοχών, δίνοντας έμφαση στις «πράσινες» επενδύσεις, που αξιολογούνται με κριτήρια ESG και NSH (no significant harm). Επίσης συνεισφέρει στη χρηματοδότηση τεχνολογιών για τον κλάδο της ιχθυοκαλλιέργειας. Στο πλαίσιο αυτό, χρηματοδοτούνται startups και καινοτόμες ιδέες, όπως για αυτοματοποιημένα συστήματα τροφοδοσίας, λογισμικό έξυπνης ιχθυοκαλλιέργειας, συστήματα παρακολούθησης της υγείας των ψαριών, τεχνολογίες γενετικής κ.λπ.

Σε επίπεδο ΕΕ τo πρώτο και μεγαλύτερο πρόγραμμα για τον κλάδο είναι το European Maritime, Fisheries and Agriculture Fund (EMFAF), ένα στρατηγικό πρόγραμμα στο πλαίσιο της προώθησης της γαλάζιας οικονομίας. Το EMFAF είναι το επόμενο βήμα του European Maritime, Fisheries Fund (EMFF) 2014-2020 και υποστηρίζει την κοινή αλιευτική και θαλάσσια πολιτική της ΕΕ και την ατζέντα της για τη διεθνή διακυβέρνηση των ωκεανών. O συνολικός προϋπολογισμός του ξεπερνά, σύμφωνα με στοιχεία της ΕΕ, τα 6 δισ. ευρώ και θα παρέχει υποστήριξη για την ανάπτυξη καινοτόμων έργων που διασφαλίζουν τη βιώσιμη χρήση των υδάτινων και θαλάσσιων πόρων. Χρηματοδοτεί τη διαχείριση των στόλων αλιείας και υδατοκαλλιέργειας και θα καλύψει δράσεις σε επιστημονική συμβουλευτική, ελέγχους, πληροφορίες αγοράς, ασφάλεια των θαλασσών κ.ά. Υποστηρίζει ιδιαίτερα την παράκτια αλιεία μικρής κλίμακας και σκάφη έως 24 μέτρων καθώς και την υδατοκαλλιέργεια. Για πρώτη φορά το fund περιλαμβάνει επίσης διατάξεις για την ενίσχυση της διεθνούς διακυβέρνησης των ωκεανών και την στήριξη για την αντιμετώπιση έκτακτων κρίσεων που προκαλούν διαταραχές της αγοράς, π.χ. μέτρα προσωρινής αποθήκευσης ή αποζημίωση για πρόσθετα έξοδα.

Σε άλλες δράσεις, σημειώνεται το Ταμείο Ανάκαμψης και το Horizon Europe με την αποστολή «Restore our Ocean and Waters», που στοχεύει στην προστασία και αποκατάσταση της υγείας των ωκεανών και των υδάτων μέσω της έρευνας και της καινοτομίας. Σημειώνεται ότι πριν από λίγους μήνες η Επιτροπή ενέκρινε τροποποίηση του προγράμματος 2023-24 για να κινητοποιήσει τη χρηματοδότηση του Horizon Europe, που δεν είχε κατανεμηθεί νωρίτερα, αυξάνοντας τον προϋπολογισμό του 2024 κατά σχεδόν 1,4 δισ. ευρώ, σε συνολικά 7,3 δισ. ευρώ.

Στο πλαίσιο του συνεδρίου της AMBIO ο Στυλιανός Μητολίδης, διευθυντής, Διεύθυνσης Αλιευτικής Πολιτικής, Μεσογείου και Μαύρης Θάλασσας, DG MARE, αναφέρθηκε επίσης στο ΕΣΠΑ και στον θεσμό GR-eco islands, με μεγάλο θετικό αντίκτυπο στην ανάπτυξη της περιφέρειας. Ενεργοποιήθηκε με τη Χάλκη, ακολουθεί ο Πόρος μετά τη συμφωνία με τη Masdar για χρηματοδότηση 14 εκατ. ευρώ και έπεται μια σειρά από μικρά ελληνικά νησιά.

Άλλες δράσεις αφορούν τη χρηματοδότηση από το InvestEU Blue Economy σε συνεργασία και με την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ) και από το πρόγραμμα LIFE για τη βιοποικιλότητα, με την πρόσκληση 2024 για την Ελλάδα να προβλέπει προϋπολογισμό 571 εκατ. ευρώ. Ο κ. Μητολίδης τόνισε επίσης τη σύνδεση με το Erasmus για αναβάθμιση και επικαιροποίηση προσόντων και το European Social Fund Plus (ESF+). Σημειώνεται ότι το τελευταίο είναι το κύριο μέσο της ΕΕ ως προς τις επενδύσεις στο ανθρώπινο κεφάλαιο προϋπολογισμού 142,7 δισ. ευρώ για την περίοδο 2021-2027, με δράσεις για την απασχόληση, την εκπαίδευση και τις δεξιότητες, συμπεριλαμβανομένων των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων σε αυτούς τους τομείς.

Ζητούμενα η ανταγωνιστικότητα και η ανθεκτικότητα

Εν κατακλείδι, το ζητούμενο για τον κλάδο είναι πώς το προϊόν της ιχθυοκαλλιέργειας θα πάει πιο κοντά στον τελικό καταναλωτή. Εκεί απαιτούνται επενδύσεις, όπως και στα μεγαλύτερα σκάφη και στη μεγαλύτερη δυναμικότητα, κάτι που εξαρτάται από τις ΠΟΑΥ, όπως εξήγησε μεταξύ άλλων ο Σπύρος Γιανουλάτος, μέλος ΔΣ ΕΛΟΠΥ και διευθύνων σύμβουλος της Γαλαξίδι Θαλάσσιες Καλλιέργειες Α.Ε. Με τις ΠΟΑΥ θα διπλασιαστεί η παραγωγή, θα πέσει το κόστος και θα ανοίξουν νέες αγορές, πρόσθεσε ο Συμεών Διαμαντίδης, διευθύνων σύμβουλος της ΔΙΟΠΑΣ Α.Ε. & πρόεδρος ΣΕΒΕ. Σημείωσε δε ότι η ιχθυοκαλλιέργεια έχει πίσω της πολλά επαγγέλματα, όπως η παραγωγή διχτυών, η ανάπτυξη σκαφών, κλωβών κ.ο.κ.

Επίσης, ο κλάδος εξάγει προϊόντα και τεχνογνωσία στο εξωτερικό αξίας περίπου 900 εκατ. ευρώ, ήτοι 2% των ελληνικών εξαγωγών. Απαιτούνται όμως συνεργασίες για τη βιώσιμη ανάπτυξή του και μια διεπαγγελματική οργάνωση. Σε συνδυασμό και με τα χρηματοδοτικά εργαλεία, αναμένεται να ενισχυθεί η ανταγωνιστικότητα των ελληνικών προϊόντων και να θωρακιστεί η ανθεκτικότητα των επιχειρήσεων, ώστε να μην παρατηρούνται παράδοξα. Ο κ. Διαμαντίδης ανέφερε ενδεικτικά ότι «εξάγουμε και πουλάμε κάτω του κόστους», σημειώνοντας το παράδειγμα της Αλγερίας, όπου το λαβράκι και η τσιπούρα πωλούνται στα 7 ευρώ, ενώ στην Ελλάδα στα 4 ευρώ…

Διαβάστε επίσης

Γαλλία: Θρίαμβος της Λεπέν, τρίτος ο Μακρόν

Hotel Bauer: Ο μεγιστάνας Αρνό διεκδικεί το “κόσμημα” της Βενετίας

Αυτοπαραγωγή: Τι αλλάζει με την τιμή πώλησης περίσσειας ενέργειας και τη φορολογία