THEPOWERGAME
Μέχρι τώρα συνηθίζαμε να ακούμε πολιτικά πρόσωπα να κάνουν αναφορές στο δημογραφικό πρόβλημα της χώρας, συνήθως σε κάποιες παραγράφους σε γενικότερες ομιλίες τους. Η αίσθηση ήταν-και σε μεγάλο βαθμό παραμένει-ότι το πρόβλημα της συρρίκνωσης του πληθυσμού αναφέρεται ως συμπλήρωμα στα μεγάλα προβλήματα της οικονομικής πολιτικής ή το συνταξιοδοτικό.
Να όμως που ήρθε η έρευνα της διαΝΕΟσις (Μάρτιος 2024) να μας αποδείξει ότι το σοβαρό αυτό πρόβλημα απασχολεί ευρύτατα την κοινή γνώμη. Στην ερώτηση, ποιες είναι οι δύο μεγαλύτερες απειλές για το μέλλον των Ελλήνων, αναδεικνύονται η οικονομική κατάσταση της χώρας (49,1% των απαντήσεων) και το δημογραφικό/ μείωση του πληθυσμού (36,7%). (Στα ενδιαφέροντα ευρήματα, αναπάντεχη είναι η τρίτη σε σειρά απειλή που αξιολογούν οι πολίτες και είναι η κλιματική αλλαγή (20,5%)).
Στο ερώτημα της έρευνας για το πόσα παιδιά έχουν οι ελληνικές οικογένειες, η μέση τιμή είναι 1,4 παιδιά (όχι μακριά από την ακριβή εκτίμηση, που είναι 1,43 παιδιά ανά γυναίκα). Στο ερώτημα όμως, «πόσα θα θέλατε να έχετε», η μέση τιμή σχεδόν διπλασιάζεται, στα 2,6 παιδιά. Συνεπώς, εάν υπήρχαν τρόποι «φυγής προς τα εμπρός», δηλαδή αν έκλεινε η ψαλίδα με τις κατάλληλες πολιτικές και κίνητρα, το δημογραφικό πρόβλημα δεν θα εμφάνιζε την οξύτητα, που ωθεί ακόμα και ξένα δημοσιεύματα (με ύποπτα κίνητρα πάντως) να το αναφέρουν ως εκφυλιστικό παράδειγμα.
Η δυσκολία διαχείρισης του προβλήματος είναι ότι τα αίτια για τα οποία τα ζευγάρια σήμερα αποφεύγουν ή αναβάλλουν να αποκτήσουν παιδί ή περισσότερα παιδιά έχουν εντελώς διαφορετικές αφετηρίες- και άρα απαιτούν διαφοροποιημένες αλλά και συνδυασμένες πολιτικές. Ας δούμε τους λόγους που επικαλούνται όσοι ρωτήθηκαν στην έρευνα γιατί αποφεύγουν να κάνουν παιδιά. Στις συνολικές αναφορές, οι 8 στους 10 αναφέρουν την οικονομική ανασφάλεια ως βασική αιτία. Όμως, παράλληλα, το 29,4% επικαλούνται την έλλειψη υποδομών/βρεφονηπιακών σταθμών, το 25% τη δυσκολία συνδυασμού μητρότητας και επαγγελματικής ζωής, το 24,4% το φόβο για τον κόσμο που θα φέρουν τα παιδιά τους και το όχι ευκαταφρόνητο 23,7% τις άλλες προτεραιότητες που δίνουν στη ζωή τους και, συνεπώς, τα παιδιά αποτελούν δέσμευση.
Το δημογραφικό ανήκει σε εκείνη την κατηγορία των προβλημάτων, για τα οποία ενώ διαισθανόμαστε ότι μας απειλούν άμεσα-αυτό άλλωστε καταγράφει η έρευνα-, θεωρούμε ότι οι λύσεις επαφίενται στις επόμενες γενεές. Με παρόμοιο τρόπο προσεγγίζουμε το ασφαλιστικό-συνταξιοδοτικό εδώ και χρόνια, παρά τη βαριά κρίση που βιώσαμε, αλλά και τις απειλές για το περιβάλλον, που ήδη βιώνουμε, αλλά απωθούμε για αύριο και βλέπουμε…
Κι όμως είναι ηλίου φαεινότερο ότι ο πληθυσμός της Ελλάδας συρρικνώνεται. Μέχρι το 2050 θα μετράμε 9 εκατομμύρια ψυχές και το δυσοίωνο είναι ότι οι κάτω των 20 ετών θα έχουν μειωθεί κατά 20%. Όλες αυτές οι τάσεις θα οδηγήσουν σε ραγδαία γήρανση του πληθυσμού. Το αποτέλεσμα; σήμερα αντιστοιχούν 39 άτομα άνω των 65 ετών σε κάθε 100 άτομα εργάσιμης ηλικίας. Μέχρι το 2050, ο αριθμός αυτός προβλέπεται να ανέλθει σε 75.
Στο σημείο αυτό, θα περιορίσουμε το σχόλιό μας στην ευρωπαϊκή του διάσταση. Ναι, το πρόβλημα-όπως, πλέον, όλα τα μεγάλα προβλήματα των καιρών μας-δεν είναι αμιγώς «ελληνικό». Η Ευρώπη καλείται να διαχειριστεί τη δραματική γήρανση του πληθυσμού της. Το μεταναστευτικό συσχετίζεται άμεσα με το δημογραφικό σοκ στη Γηραιά Ήπειρο. Ο σύγχρονος τρόπος ζωής απειλείται, κυρίως γιατί οι νεότερες γενιές αντιμετωπίζουν μεγάλες δυσκολίες.
Ταυτόχρονα, καθώς αυτές μεγαλώνουν ή γίνονται ανυπέρβλητα εμπόδια για πολλούς, κάνουν τις συγκρίσεις με τις γενιές των πατεράδων και μητέρων τους. Οι συγκρίσεις αυτές έχουν ως αποτέλεσμα να θεριεύει το αίσθημα αδικίας και η δυσαρέσκεια για τις ευκαιρίες ανέλιξης που όλο και λιγοστεύουν. Για τα ελληνόπουλα, εκτός από τις απαντήσεις που προαναφέραμε από την έρευνα της διαΝΕΟσις, θα προσθέταμε το τεράστιο πρόβλημα εξεύρεσης κατοικίας-προϋπόθεση για να στεριώσει και αναπτυχθεί μια οικογένεια- καθώς και τα μειωμένα εφόδια που παρέχει η εκπαίδευση, σε σχέση με τις απαιτήσεις της αγοράς.
Βέβαια, η πολιτική συζήτηση ενόψει ευρωεκλογών μακράν απέχει από τις αναφορές σε θέματα όπως το δημογραφικό πρόβλημα. «Το δημογραφικό είναι ζήτημα εθνικής επιβίωσης και η αντιμετώπιση του απαιτεί πολιτικά κότσια», είπε η Υπουργός Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης, Δόμνα Μιχαηλίδου στο Φόρουμ των Δελφών. Συμφωνούμε. Αφού απαρίθμησε τα-όχι αμελητέα-μέτρα που έχει πάρει η κυβέρνηση, πρόσθεσε: «Πολιτικές υπάρχουν αλλά πουθενά τον κόσμο δεν είναι ξεκάθαρο ποιες είναι πιο αποτελεσματικές». Θα ήταν μια καλή ευκαιρία ενόψει των ευρωεκλογών να ανοίξει μια συζήτηση για να μάθουμε πώς ανιχνεύουν η κυβέρνηση αλλά και τα άλλα κόμματα τις λύσεις για ένα θέμα που όλοι αναγνωρίζουν ότι αποτελεί ένα εθνικό ζήτημα πρώτης γραμμής ή, πώς θα συμβάλουμε σαν χώρα σε έναν συντονισμό δράσεων σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Δεν θα την έχουμε αυτήν την ευκαιρία. Η πόλωση, οι φορτισμένες προεκλογικές διαμάχες, αλλά και η γκρίζα ζώνη του λαϊκισμού βάζουν απαγορευτικό σε μια νηφάλια προσέγγιση. Το δημογραφικό, για μια ακόμη φορά, μπαίνει κάτω από το χαλί και μπορεί (;) να περιμένει.
Ακολουθήστε το Powergame.gr στο Google News για άμεση και έγκυρη οικονομική ενημέρωση!
