Είκοσι προτάσεις του ΣΕΒ για τον χωροταξικό σχεδιασμό

Να αξιοποιηθεί η πολιτική βούληση της σημερινής κυβέρνησης και τα κεφάλαια από το Ταμείο Ανάκαμψης ώστε να υπάρξει ουσιαστική πρόοδος στον χωροταξικό σχεδιασμό της χώρας που αποτελεί καίριο παράγοντα για την προσέλκυση επενδύσεων προτείνει ο ΣΕΒ και η Επιτροπή Χωροταξίας και Δικτύων. Ο σύνδεσμος εστιάζεται σε 20 προτάσεις οι οποίες κινούνται σε τέσσερις βασικούς άξονες με στόχο η χώρα να προχωρήσει στη σταδιακή εξάλειψη των παραγόντων που καθυστερούν ή / και ματαιώνουν σημαντικές παραγωγικές επενδύσεις.

Στον ΣΕΒ θεωρούν πως με την υιοθέτηση των προτάσεων θα καταστεί περισσότερος ρεαλιστικός ο φιλόδοξος στόχος που έχει θέσει η κυβέρνηση με τον νόμο 4759 /2020 για τον «Εκσυγχρονισμό της χωροταξικής και πολεοδομικής νομοθεσίας». Η κάλυψη του 75% -80% της ελληνικής επικράτειας με σχέδια χρήσεων γης έως το 2025 -26, τη στιγμή που από το 1983 έως σήμερα έχει καλυφθεί μόνο το 20%.

Ο πρώτος άξονας επικεντρώνεται στην επιτάχυνση και έγκαιρη υλοποίηση των εν εξελίξει σχεδιασμών που αφορούν σημαντικούς παραγωγικούς τομείς της χώρας όπως οι αναθεωρήσεις Ειδικών Χωροταξικών Πλαισίων (ΕΧΠ) Βιομηχανίας και Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας και ολοκλήρωση νέου ΕΧΠ Ορυκτών Πρώτων Υλών. Ο δεύτερος άξονας συνδέεται με την επίλυση χρόνιων ζητημάτων που απορρέουν από αναχρονιστικές και αντιφατικές χωρικές ρυθμίσεις και διατάξεις για τις παραγωγικές δραστηριότητες (Ειδικά και Τοπικά Πολεοδομικά Σχέδια σε περιοχές με Ζώνες Οικιστικού Ελέγχου ή άλλες ξεπερασμένες ειδικές πολεοδομικές διατάξεις, καθώς και σε χωρικές ενότητες με αναπτυξιακές πιέσεις και συγκριτικά επενδυτικά πλεονεκτήματα).

Στον τρίτο άξονα εντάσσεται η βελτίωση της χωροταξικής και πολεοδομικής νομοθεσίας για την ενίσχυση της ασφάλειας δικαίου των παραγωγικών και μεταποιητικών δραστηριοτήτων (μεταξύ άλλων κωδικοποίηση της νομοθεσίας, νέο πδ χρήσεων γης και αντιστοίχιση χρήσεων γης με Κωδικούς Αριθμούς Δραστηριότητας και αναθεώρηση ν. 3982/2011 για τα Επιχειρηματικά Πάρκα). Τέλος, στον τέταρτο άξονα ο ΣΕΒ έχει εντάξει παρεμβάσεις σε επιμέρους πεδία με σημαντικές αναπτυξιακές προοπτικές για την εθνική οικονομία και την προσέλκυση νέων επενδύσεων (νέα Εθνική Χωρική Στρατηγική για ένα νέο παραγωγικό υπόδειγμα, με έμφαση στη μεταποίηση, Θαλάσσιος Χωροταξικός Σχεδιασμός, θέσπιση αστικής στρατηγικής για την αναβάθμιση των πόλεων, σαφές ρυθμιστικό πλαίσιο χωροθέτησης βιομηχανικών λιμένων και αξιοποίησης γεωργικών γαιών).

Οι προτάσεις αναλυτικά:

1. Άμεση εκκίνηση της μελέτης αναθεώρησης του Ειδικού Χωροταξικού Πλαισίου Βιομηχανίας (ΑΑΠ΄151/2009) για την προδιαγραφή ενός σύγχρονου μοντέλου οργάνωσης και ανάπτυξης των βιομηχανικών δραστηριοτήτων σε μέσο- και μακροπρόθεσμο ορίζοντα.

2. Εκσυγχρονισμός του πλαισίου χωροθέτησης Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας για την ανταπόκριση της χώρας στους φιλόδοξους στόχους του ΕΣΕΚ, μέσα από την έγκαιρη υλοποίηση της έργου της αναθεώρησης του Ειδικού Χωροταξικού Πλαισίου ΑΠΕ .

3. Επιτάχυνση των διαδικασιών για τη σύνταξη του νέου Ειδικού Χωροταξικού Πλαισίου για τις Ορυκτές Πρώτες Ύλες, δεδομένου ότι έως σήμερα απουσίαζε ανάλογη χωρική πολιτική για τον συγκεκριμένο τομέα εθνικής σημασίας.

4. Ενεργοποίηση του Εθνικού Συμβουλίου Χωροταξίας για την παροχή των αναγκαίων κατευθύνσεων και γνωμοδοτήσεων κατά την αναθεώρηση των Ειδικών Χωροταξικών Πλαισίων.

5. Θεσμοθέτηση των υπολειπόμενων Περιφερειακών Χωροταξικών Πλαισίων (Δυτ. Μακεδονίας, Πελοποννήσου, Ν. Αιγαίου).

6. Ενεργοποίηση του συντονιστή για το πρόγραμμα πολεοδομικού σχεδιασμού και έκδοση της δευτερεύουσας νομοθεσίας του ν. 4759/2020 για την υλοποίηση των νέων Τοπικών Πολεοδομικών Σχεδίων, τα οποία αναμένεται να χρηματοδοτηθούν από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας.

7. Διερεύνηση (σε συνεργασία με τους παραγωγικούς φορείς και τη δημόσια διοίκηση) των συγκρούσεων και αντιφατικών διατάξεων μεταξύ των υφιστάμενων χωρικών σχεδίων, και ενεργοποίηση του Κεντρικού Συμβουλίου Χωροταξικών Θεμάτων και Αμφισβητήσεων (ΚΕΣΥΧΩΘΑ) για τη σταδιακή επίλυσή τους.

8. Επίλυση μέσω των νέων Ειδικών Πολεοδομικών Σχεδίων των προβλημάτων χρήσεων γης σε περιοχές με ειδικά καθεστώτα & χρονίζοντα προβλήματα (ενδεικτικά: πδ Ελαιώνα, όρος Αιγάλεω, ΖΟΕ Ασπροπύργου, ΖΟΕ Μεσογείων, κλπ.).

9. Βελτιωτικές παρεμβάσεις στο Ρυθμιστικό Σχέδιο Αθήνας-Αττικής (2014) για την προσαρμογή του σχεδιασμού στις νέες απαιτήσεις και την υλοποίηση των προβλέψεων του ν. 4635/2019 «Επενδύω στην Ελλάδα» για τους οργανωμένους υποδοχείς επιχειρηματικών δραστηριοτήτων (χωροθέτηση νέων, μετασχηματισμός υφιστάμενων και οργάνωση άτυπων συγκεντρώσεων).

10. Εκκίνηση των νέων Τοπικών Πολεοδομικών Σχεδίων, όχι μόνο από περιοχές τουριστικού ενδιαφέροντος, αλλά και από περιοχές που αντιμετωπίζουν σημαντικές αναπτυξιακές πιέσεις και συσσωρευμένα προβλήματα οργάνωσης των παραγωγικών τους δραστηριοτήτων (περιοχές προτεραιότητας για την ανάπτυξη της μεταποίησης με βάση το ΕΧΠ Βιομηχανίας, που διαθέτουν απαρχαιωμένα σχέδια ή/και χωρίς καθόλου πολεοδομικό σχεδιασμό).

11. Υποστήριξη και περαιτέρω ενδυνάμωση του έργου της επιτροπής για την κωδικοποίηση της πολεοδομικής και χωροταξικής νομοθεσίας (συστάθηκε τον Ιούλιο 2020)

12. Έκδοση νέου πδ χρήσεων γης για τη βελτίωση και απλούστευση του συστήματος χρήσεων γης και τον εκσυγχρονισμό του υφιστάμενου συστήματος με βάση τις προβλέψεις του Κεφαλαίου Δ του ν. 4759/2020 (το πδ 59/2018 διατήρησε την παρωχημένη λογική του προγενέστερου πδ 06/1987).

13. Έκδοση της ΥΑ για την αντιστοίχιση του καταλόγου των χρήσεων γης με τους Κωδικούς Αριθμούς Δραστηριότητας καθώς και με τις κατηγορίες των δραστηριοτήτων της κείμενης νομοθεσίας για την περιβαλλοντική αδειοδότηση, γεγονός που αναμένεται να επιταχύνει τις αδειοδοτικές διαδικασίες και παράλληλα να αντιμετωπίσει φαινόμενα αυθαίρετων και διασταλτικών ερμηνειών των υπηρεσιών.

14. Ασφάλεια δικαίου για τις μεγάλες παραγωγικές και μεταποιητικές εγκαταστάσεις (που έχουν υλοποιηθεί στο πλαίσιο αναπτυξιακών νόμων) οι οποίες παρουσιάζουν εξάρτιση από δίκτυα μεταφορών ή/και πηγές πρώτων υλών, προκειμένου να απαλλαχθούν από ασύμβατες και αντιφατικές χωρικές ρυθμίσεις που δεν λαμβάνουν υπόψη τα επενδεδυμένα κεφάλαια και τις υποδομές.

15. Συνέχιση των πρωτοβουλιών για τον εκσυγχρονισμό της πολεοδομικής νομοθεσίας στους οργανωμένους υποδοχείς μεταποιητικών και επιχειρηματικών δραστηριοτήτων (επιτρεπόμενες δραστηριότητες σε ΕΠ Εξυγίανσης: κατάργηση περιορισμών για νέες δραστηριότητες, αποσαφηνίσεις επί του πλαισίου για την χωρική ανάπτυξη και οργάνωση των ΕΠ Μεγάλης Μεμονωμένης Μονάδας, εφαρμογή νέων πολεοδομικών μεγεθών στα ΕΠ και εκσυγχρονισμός διαδικασιών παρέκκλισης ύψους, και όρων και προϋποθέσεων πολεοδόμησης ΕΠ Εξυγίανσης).

16. Εκκίνησή των διαδικασιών σύνταξης της νέας Εθνικής Χωρικής Στρατηγικής η οποία προβλέπει μεταξύ άλλων και το συντονισμό διαφόρων πολιτικών με χωρικές συνέπειες.

17. Έγκαιρη εκπόνηση του αρχικού θαλάσσιου χωροταξικού σχεδιασμού (με βάση και τις υποχρεώσεις από την Οδηγία 2014/89/ΕΕ) και δρομολόγηση του σχεδιασμού για τα θαλάσσια χωροταξικά πλαίσια προκειμένου να προβλεφθούν ρυθμίσεις για την ανάπτυξη νέων δραστηριοτήτων στο θαλάσσιο χώρο (θαλάσσιες αιολικές εγκαταστάσεις, υποδομές και υποθαλάσσια έργα για έρευνα εκμετάλλευση ενεργειακών πόρων, λιμενικές εγκαταστάσεις κλπ).

18. Θέσπιση μίας ολοκληρωμένης αστικής στρατηγικής για την αναβάθμιση του δομημένου περιβάλλοντος των ελληνικών πόλεων. Εκσυγχρονισμός του θεσμικού πλαισίου διενέργειας αστικών αναπλάσεων (ν.2508/1997 Κεφάλαιο Β) και προσαρμογή του αστικού περιβάλλοντος στις σύγχρονες επιταγές της Αστικής Ατζέντας του ΟΗΕ και των προτεραιοτήτων του Αστικού Θεματολογίου της ΕΕ (προσέλκυση τεχνολογικών επενδύσεων και κατασκευαστικών δραστηριοτήτων αιχμής για τον μετασχηματισμό των πόλεων).

19. Καθορισμός δικτύου χωρικής διάρθρωσης και ανάπτυξης βιομηχανικών λιμένων στο πλαίσιο των εν εξελίξει σχεδιασμών (πχ. αναθεώρηση ΕΧΠ Βιομηχανίας) ή/και στο πλαίσιο ενός νέου ΕΧΠ για τη χωρική διάρθρωση δικτύων τεχνικής υποδομής. Μέριμνα για την προσαρμογή του βασικού θεσμικού πλαισίου (ν.2971/2001) στις σύγχρονες απαιτήσεις.

20. Αντιμετώπιση ζητημάτων εφαρμογής πλαισίου χαρακτηρισμού αγροτικών γαιών υψηλής παραγωγικότητας ΚΥΑ Αριθμ.168040 (ΦΕΚ Β 1528/7.9.2010) και ασφάλεια δικαίου νομίμως υφιστάμενων εγκαταστάσεων.

Όπως επισημαίνουν στον ΣΕΒ η απόφαση χωροθέτησης των μεταποιητικών και παραγωγικών δραστηριοτήτων είναι ένα ιδιαιτέρως σύνθετο εγχείρημα που κρίνει σε μεγάλο βαθμό τη μελλοντική βιωσιμότητα της επένδυσης, είτε εξετάζεται από τη σκοπιά του επενδυτή, στο πλαίσιο του επιχειρηματικού προγραμματισμού (επιλογή του τόπου εγκατάστασης), είτε από τη σκοπιά της πολιτείας, στο πλαίσιο της άσκησης χωρικών πολιτικών (καθορισμός όρων και περιορισμών για την ανάπτυξη των επιχειρηματικών περιοχών/ βιομηχανικών-βιοτεχνικών και συναφών χρήσεων). Και αυτό γιατί, οι μεταποιητικές δραστηριότητες ανάλογα με τον τομέα εξειδίκευσης παρουσιάζουν διαφορετικού τύπου ανάγκες, άμεσα συνυφασμένες με το χώρο (πρόσβαση σε συνδυασμένα δίκτυα μεταφορών, ύπαρξη σύγχρονων υποδομών ενέργειας και εν γένει δικτύων υψηλής τεχνολογίας, εγγύτητα σε πρώτες ύλες ή κοιτάσματα, πρόσβαση σε θαλάσσιες συνδέσεις, αγροτική γη, πρόσβαση σε, και προσέλκυση, εξειδικευμένου ανθρώπινου δυναμικού κλπ).