THEPOWERGAME
Με την πρώτη θέση μεταξύ των ελληνικών περιφερειών στο σκληρό σιτάρι και το κριθάρι, στα βιομηχανικά φυτά, όπως το βαμβάκι και η ντομάτα, σε αρκετά φρούτα και ξηρούς καρπούς, όπως αχλάδια, κάστανα και αμύγδαλα, και με τα γαλακτοκομικά προϊόντα να αποτελούν ναυαρχίδα της τοπικής μεταποιητικής βιομηχανίας, η Θεσσαλία, μαζί και η Ελλάδα, μετρούν πληγές μετά την επέλαση της φονικής κακοκαιρίας Daniel.
Τα επίσημα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ θέλουν την Περιφέρεια Θεσσαλίας να συμμετέχει στην Ακαθάριστη Προστιθέμενη Αξία (ΑΠΑ) της χώρας με 5,2% (έτος βάσης 2020) και, σύμφωνα με τα προσωρινά στοιχεία της απογραφής του 2021, στην Περιφέρεια Θεσσαλίας βρίσκεται το 12,3% της χρησιμοποιούμενης γεωργικής έκτασης της επικράτειας, ήτοι 3.470.692 στρέμματα (σε σύνολο 28.244.495 στρεμμάτων). Αν και παρατηρείται σταθερή μείωση των εκμεταλλεύσεων και της χρησιμοποιούμενης γεωργικής έκτασης, η Θεσσαλία παραμένει βασικός τροφοδότης της εσωτερικής αγοράς και των εξαγωγών με μια σειρά από προϊόντα. Σημειώνεται ότι στην επικράτεια η μείωση του αριθμού των εκμεταλλεύσεων και των εκτάσεων της χρησιμοποιούμενης γεωργικής γης τη δεκαετία 2009-2020 φτάνει το 26,7% και 18,8% αντίστοιχα, ενώ η τάση είναι ανάλογη στη Θεσσαλία, με 27,9% και 11,5% αντίστοιχα.
Σύμφωνα με τα στοιχεία που περιλαμβάνονται στο Περιφερειακό Πρόγραμμα Ανάπτυξης της Θεσσαλίας για την προγραμματική περίοδο 2021-2025, η Περιφέρεια συμβάλλει κατά 6% στο σύνολο των εξαγωγών της χώρας και η φυτική παραγωγή της την καθιστά ηγέτιδα μεταξύ των περιφερειών, αφού το μερίδιό της στο σκληρό σιτάρι-ζυμαρικά ανέρχεται σε 30% της ελληνικής παραγωγής σε αξία, στο βαμβάκι σε 35%, στα βιομηχανικά φυτά σε 30%, με εξειδίκευση στα αχλάδια, ροδάκινα, στη βιομηχανική ντομάτα, με μερίδιο στην παραγωγή πάνω από το 50%, στους χυμούς, στα νωπά λαχανικά, με μερίδιο 22%, στα όσπρια με 40%, στους ξηρούς καρπούς και ιδιαίτερα στην παραγωγή αμυγδάλου, με το 50% της παραγωγής της χώρας. Στη ζωική παραγωγή, ο σημαντικότερος κλάδος της κτηνοτροφίας είναι η αιγοπροβατοτροφία, που συμβάλλει στο 58% της εθνικής ζωικής παραγωγής. Σύμφωνα με τα ίδια στοιχεία, στην περιοχή παράγεται το 20% του εγχώριου πρόβειου γάλακτος και το 16% του γίδινου γάλακτος, καθώς και το 40% της ΠΟΠ Φέτας της χώρας. Ακολουθούν η βοοτροφία στο 33% της ελληνικής παραγωγής βόειου κρέατος και στο 15% του βόειου γάλακτος και η χοιροτροφία στο 25%.
«Ναυαρχίδα» στη μεταποίηση τα γαλακτοκομικά
Στον κλάδο τροφίμων-ποτών, ο τομέας των γαλακτοκομικών προϊόντων είναι ο πιο σημαντικός. Οι επιχειρήσεις της Περιφέρειας Θεσσαλίας παράγουν το 40% των μαλακών τυριών και το 25% των σκληρών τυριών, έχοντας την εθνική πρωτιά σύμφωνα με μελέτη του ΙΜΕ-ΓΣΕΒΕΕ (2022). Η Περιφέρεια Θεσσαλίας είναι η πρώτη στο παραδιδόμενο πρόβειο γάλα και δεύτερη στο παραδιδόμενο γίδινο. Παραδίδεται το 22%-23% του πρόβειου γάλακτος της χώρας και το 17%-18% του γίδινου. Η διάρθρωση σε επίπεδο Περιφέρειας είναι 60%/40% για τις παραδόσεις στη Λάρισα σε σχέση με τις υπόλοιπες περιφερειακές ενότητες (ΕΛΓΟ, 2021 & 2022). Από το πρόβειο και γίδινο γάλα παράγονται δύο κατηγορίες τυριών, μαλακά (φέτα, γαλοτύρι, μανούρι, μπάτζος κ.λπ.) και σκληρά (κεφαλογραβιέρα, γραβιέρα Αγράφων κ.λπ.). Επίσης, σημειώνεται ότι εντός της Περιφέρειας Θεσσαλίας υπάρχουν 59 επιχειρήσεις πιστοποιημένες για παραγωγή φέτας από τον ΕΛΓΟ – ΔΗΜΗΤΡΑ (2022).
Σε ό,τι αφορά τα προϊόντα κρέατος, στην Περιφέρεια Θεσσαλίας αντιστοιχεί το 17,5% της παραγωγής πρόβειου κρέατος και το 11,8% του κατσικίσιου στο σύνολο της εγχώριας παραγωγής, σύμφωνα με τη μελέτη του ΙΜΕ ΓΣΕΒΕΕ, που επικαλείται στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ για το 2019.
Εν τω μεταξύ, ενώ ο αγροδιατροφικός κλάδος δίνει τις μισές σχεδόν εξαγωγές της περιφέρειας, το 41% προέρχεται από τα γαλακτοκομικά και το 37% από μεταποιημένα λαχανικά και φρούτα.
Η οινοποιία και τα ΠΟΠ
Ειδικού βάρους είναι ο κλάδος των ποτών (οίνοι, αποστάγματα), με τις επιχειρήσεις του κλάδου να οινοποιούν μεγαλύτερη ποσότητα σταφυλιών από αυτήν που παράγεται στην περιφέρεια. Ενώ διαθέτει το 6% των αμπελιών, οινοποιείται το 10,3% της συνολικής παραγωγής. Στον κατάλογο των προϊόντων με γεωγραφική ένδειξη ΠΟΠ/ΠΓΕ της Περιφέρειας τα κρασιά έχουν το μεγαλύτερο μερίδιο. Επίσης, στα κρασιά της Θεσσαλίας υπάρχουν ποικιλίες που δεν χρησιμοποιούνται σε άλλες ελληνικές περιοχές, π.χ. Μαύρο Μεσενικόλα, Μοσχάτο Αμβούργου, καθώς και ποικιλίες όπως το Ξινόμαυρο (ΠΟΠ Ραψάνη) ή ο Ροδίτης (ΠΟΠ Αγχίαλος). Στα αποστάγματα τα προϊόντα με γεωγραφική ένδειξη είναι τα τσίπουρα Θεσσαλίας και Τυρνάβου. Στα φρούτα ξεχωρίζουν το Φιρίκι Πηλίου και τα μήλα Ζαγοράς Πηλίου, ενώ η Περιφέρεια Θεσσαλίας διαθέτει επίσης έξι τυριά ΠΟΠ, γαβιέρα Αγράφων, που είναι αποκλειστικό της προϊόν, καθώς και φέτα, κασέρι, μανούρι, γαλοτύρι και μπάτζο. Στα προϊόντα κρέατος, στα ΠΟΠ κατατάσσονται το αρνάκι και κατσικάκι Ελασσόνας.
Σύμφωνα πάντως με τη μελέτη του ΙΜΕ ΓΣΕΒΕΕ, η ανταγωνιστικότητα τόσο της φυτικής, όσο και της ζωικής παραγωγής της Θεσσαλίας σε σχέση με ευρωπαϊκά και παγκόσμια δεδομένα είναι χαμηλή. Κι αυτό οφείλεται στον ανταγωνισμό από χώρες με μεγαλύτερη παραγωγικότητα εδάφους και εργασίας, κάτι που όμως αποτελεί και συστημικό πρόβλημα της χώρας, όπως διαπιστώνει η μελέτη, σύμφωνα με την οποία το μερίδιο της θεσσαλικής γης στην εθνική παραγωγή βασικών προϊόντων έχει ως εξής:
- Βαμβάκι 38%
- Βιομηχανική ντομάτα 52,8%
- Αχλάδια 54,7%
- Αμύγδαλα 51,7%
- Κάστανα 39,5%
- Καρύδια 26,3%
- Πρόβειο γάλα 19,4%
- Κατσικίσιο γάλα 13,7%
- Βόειο κρέας 18,5%
- Βόειο γάλα 19,7%
- Χοιρινό κρέας 10%
- Μαλακά τυριά 40%
- Σκληρά τυριά 25%
- Αμπέλια 6%
Η απογραφή του 2021
Τέλος, σημειώνεται ότι με βάση την απογραφή του 2021, στοιχεία που δημοσιεύθηκαν από την ΕΛΣΤΑΤ το 2022, ο αριθμός των γεωργικών εκμεταλλεύσεων στην Περιφέρεια Θεσσαλίας αντιστοιχεί στο 9% των εκμεταλλεύσεων της επικράτειας. Οι αμιγώς γεωργικές είναι το 8,3%, οι αμιγώς κτηνοτροφικές το 14% και οι μεικτές αγγίζουν το 10%. Στις αροτραίες καλλιέργειες η Περιφέρεια Θεσσαλίας έχει μερίδιο 19%, στα αμπέλια και σταφιδάμπελα το 5,3% και στις δεντρώδεις καλλιέργειες το 5,2%.
Όσο για το ζωικό κεφάλαιο, ο πληθυσμός των βοοειδών της Περιφέρειας Θεσσαλίας ανέρχεται σε 120.276 και αντιστοιχεί στο 19,3% της επικράτειας. Τα προβατοειδή ανέρχονται σε 1.004.788 (13%), τα αιγοειδή σε 299.936 (9,5%) και οι χοίροι σε 110.796 (15%). Επίσης, στη βιολογική κτηνοτροφία το μερίδιο της Θεσσαλίας στα βοοειδή είναι 24%, στα προβατοειδή 11% και στα κατσίκια 18%.
Η Περιφέρεια Θεσσαλίας έχει επίσης περίπου το 9% των εκμεταλλεύσεων μελισσοκομίας της επικράτειας (10% των κυψελών).
Σε ό,τι αφορά την απασχόληση, τα στοιχεία δείχνουν ότι 54.402 άτομα είναι αποκλειστικά απασχολούμενα στις γεωργικές εκμεταλλεύσεις, ποσοστό 9% στην επικράτεια. Επιπλέον, 1.493 (9,5%) απασχολούνται στις γεωργικές εκμεταλλεύσεις, αλλά έχουν άλλη δευτερεύουσα απασχόληση, και 10.108 (5,3%) έχουν άλλη κύρια απασχόληση.