THEPOWERGAME
Ανά παραγωγό, με βάση τη ζημία που υφίσταται και αποδεικνύεται από τα τιμολόγιά του (έσοδα-έξοδα), θα καταβάλλονται στο εξής οι ενισχύσεις στους αγρότες–κτηνοτρόφους, εάν και εφόσον ανακύψουν κρίσεις, όπως η πανδημική, η ενεργειακή και η ουκρανική.
Αυτό συνάγεται από έκθεση του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου (ΕΕΣ), το οποίο ζητεί από τους ευρωπαϊκούς θεσμούς και τα κράτη-μέλη, σε περίπτωση ανάλογων κρίσεων στο μέλλον, να παρέχουν στήριξη στους παραγωγούς «βάσει αντικειμενικών και αμερόληπτων κριτηρίων», στοχεύοντας σε «τομείς και δικαιούχους που βρίσκονται σε μεγαλύτερη ανάγκη».
Η σύσταση αυτή του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου φαίνεται να γίνεται ευμενώς αποδεκτή από την ελληνική πλευρά, καθώς εκτιμάται ότι μπορεί να αποτελέσει έναν ακόμη κρίκο στην αλυσίδα των μέτρων για την αντιμετώπιση της παραοικονομίας, που ήταν και σε μεγάλο βαθμό παραμένει ακμάζουσα στο εμπόριο αγροτικών προϊόντων.
Κι αυτό καθώς η κατανομή των ενισχύσεων κρίσης με βάση τα έσοδα-έξοδα που δηλώνει ο παραγωγός μπορεί να αποτελέσει ένα επιπλέον κίνητρο στους αγρότες στο να τιμολογούν το σύνολο της παραγωγής τους. Ή, αλλιώς, να αποτελέσει αντικίνητρο για εκείνους που φοροδιαφεύγουν συστηματικά και οι οποίοι, σε περίπτωση κρίσης, θα γνωρίζουν ότι δεν θα μπορούν να λάβουν αποζημίωση, αφού δεν θα μπορούν να αποδείξουν τη μεταβολή (μείωση) στο εισόδημά τους. Κάτι ανάλογο δηλαδή που συνέβη και με τις (μη) επιστρεπτέες προκαταβολές που χορηγήθηκαν στις επιχειρήσεις κατά τη διάρκεια της πανδημίας με βάση τη μείωση στον κύκλο εργασιών, κριτήριο που οδήγησε στο να τεθούν εκτός ενίσχυσης όσοι φοροδιέφυγαν συστηματικά.
Κριτική για την κατανομή των ενισχύσεων από το Μέτρο 21
Το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο αξιολόγησε την εφαρμογή του Μέτρου 21 του Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης (ΠΑΑ), δηλαδή την κατανομή αδιάθετων ποσών από το ΠΑΑ (το 5% του συνολικού προϋπολογισμού) για τη στήριξη πληττόμενων από την πανδημία παραγωγών. Η Ελλάδα συγκαταλέγεται στις 14 χώρες-μέλη που το ενεργοποίησαν και διέθεσε 94,9 εκατ. ευρώ σύμφωνα με το ΕΕΣ (126 εκατ. ευρώ ανέφερε η σχετική πρόσκληση) στους ελαιοπαραγωγούς, με αποτέλεσμα να καταταγεί 3η στην ΕΕ όσον αφορά τη (συγκεκριμένη) στήριξη προς τους αγρότες.
«Εξετάσαμε την εφαρμογή του Μέτρου 21 σε πέντε κράτη-μέλη: την Ελλάδα, την Ισπανία (Ανδαλουσία), τη Γαλλία (Γουαδελούπη και Γαλλική Γουιάνα), την Πολωνία και τη Ρουμανία. Η Γουαδελούπη και η Γαλλική Γουιάνα παρείχαν στήριξη σε όλους τους τομείς, στοχεύοντας σε εκείνους που είχαν ανάγκη. Τα άλλα τέσσερα κράτη-μέλη που ελέγξαμε παρείχαν στήριξη σε επιλεγμένους πληττόμενους τομείς, αλλά δεν παρείχαν στήριξη βάσει αξιολόγησης των ζημιών που είχαν υποστεί οι γεωργοί σε ατομική βάση.
Σε έναν πληττόμενο γεωργικό τομέα ενδέχεται να μην αντιμετωπίζουν όλοι οι γεωργοί οικονομικές δυσκολίες. Βάσει του νομικού πλαισίου, επιτρεπόταν η παροχή στήριξης σε έναν πληττόμενο τομέα συνολικά, χωρίς να στοχεύονται οι δικαιούχοι που έχουν μεγαλύτερη ανάγκη. Ωστόσο, με τον τρόπο αυτόν υπήρχε κίνδυνος να λάβουν στήριξη γεωργοί που δεν είχαν πληγεί από την κρίση», συμπεραίνει το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο και προσθέτει: «Ως εκ τούτου, ορισμένοι γεωργοί μπορεί να έλαβαν στήριξη παρά το ότι δεν επλήγησαν από την κρίση. Άλλοι πάλι υπεραποζημιώθηκαν».
Αναφέρεται, μάλιστα, στην Ισπανία (Ανδαλουσία), όπου εκτιμάται ότι οι αποζημιώσεις που έλαβαν ορισμένοι σταφυλοπαραγωγοί στην Ανδαλουσία μπορεί να ήταν τριπλάσιες της ζημιάς που είχαν υποστεί.
Με ταχύτητα αντέδρασε η ΕΕ στην πανδημία
Γενικότερα, πάντως, το ΕΕΣ υπογραμμίζει στην έκθεσή του την ταχύτητα με την οποία αντέδρασε η ΕΕ. Όπως αναφέρει χαρακτηριστικά, «με το που εκδηλώθηκε η πανδημία, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξέδωσε τις κατευθυντήριες οδηγίες σχετικά με τις πράσινες λωρίδες που αφορούσαν τη διασυνοριακή κυκλοφορία των εμπορευμάτων και εξασφάλισε την ελεύθερη κυκλοφορία των εποχικών εργαζομένων, μετριάζοντας έτσι τη διαταραχή του αγροδιατροφικού τομέα. Ομοίως, ταχεία ήταν και η δημιουργία του πλαισίου άμεσης στήριξης ύψους 712 εκατομμυρίων ευρώ, μέσω της έκτακτης ανακατανομής των αχρησιμοποίητων κονδυλίων αγροτικής ανάπτυξης (ΕΓΤΑΑ), βάσει του οποίου χορηγήθηκαν έως και 7.000 ευρώ ανά γεωργό και 50. 000 ευρώ ανά ΜΜΕ. Τέλος, δεδομένου ότι η κύρια δημοσιονομική αντίδραση στην πανδημία στηρίχθηκε στους εθνικούς προϋπολογισμούς, η ΕΕ έσπευσε να διευκολύνει τα μέτρα κρατικών ενισχύσεων. Ωστόσο, τα επίπεδα δημόσιας στήριξης διέφεραν σημαντικά μεταξύ των χωρών της ΕΕ».