Ξεκινά ο αγώνας για τη χρηματοδότηση των έξι μεγάλων σιδηροδρομικών έργων, συνολικού ύψους άνω των 4 δισ. ευρώ, καθώς την επόμενη Τετάρτη η διοίκηση της ΕΡΓΟΣΕ υποβάλλει αιτήματα ένταξης στο χρηματοδοτικό εργαλείο Connecting Europe Facility (CEF ΙΙ) για τα τρία μεγαλύτερα. Πρόκειται για τους άξονες Ρίο – Πάτρα, προϋπολογισμού 477 εκατ. ευρώ, Αλεξανδρούπολη – Ορμένιο (1,07 δισ. ευρώ) και ένα από τα τρία υποτμήματα του άξονα Θεσσαλονίκη – Τοξότες (1,68 δισ. ευρώ). Οι αποφάσεις για την ένταξή τους αναμένονται μέχρι το τέλος του καλοκαιριού.
Λόγω του υψηλού κόστους, ο νέος σιδηροδρομικός άξονας Θεσσαλονίκη – Τοξότες επιχειρείται να χρηματοδοτηθεί σε τρία διαφορετικά τμήματα (θα υλοποιηθούν ως ενιαία εργολαβία). Το τμήμα Νέα Καρβάλη – Τοξότες έχει ήδη ενταχθεί στο CEF, ενώ την άλλη Τετάρτη θα κατατεθεί αίτημα ένταξης του τμήματος Θεσσαλονίκη – Νέα Μάδυτα και σε δεύτερο χρόνο θα υποβληθεί το αντίστοιχο αίτημα για το τμήμα Νέα Μάδυτα – Νέα Καρβάλη.
Τα τρία έργα έχουν συνολικό προϋπολογισμό κοντά στα τρία δισ. ευρώ, ενώ προς το ΕΣΠΑ οδεύουν τα υπόλοιπα τρία έργα διασύνδεσης του σιδηροδρομικού δικτύου με λιμάνια. Πρόκειται για την επέκταση του προαστιακού προς Λαύριο (390,5 εκατ. ευρώ) και Ραφήνα (308,6 εκατ. ευρώ) και τη σύνδεση του λιμανιού με την προβλήτα έξι του Οργανισμού Λιμένος Θεσσαλονίκης (ΟΛΘ) και την κατασκευή του Δυτικού Προαστιακού Θεσσαλονίκης ύψους 53,4 εκατ. ευρώ.
Τα έξι έργα προωθούνται με το σύστημα μελέτη-κατασκευή και τη διαδικασία του ανταγωνιστικού διαλόγου. Ενδιαφέρον έχουν εκδηλώσει οι κοινοπραξίες ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ – Intrakat (με την εξαίρεση του διαγωνισμού για την έκτη προβλήτα, που έχουν καταθέσει ξεχωριστές προσφορές), ΑΒΑΞ – Alstom και ΑΚΤΩΡ – Mytilineos.
Στελέχη που παρακολουθούν το φιλόδοξο σχέδιο υποστηρίζουν πως ο ανταγωνιστικός διάλογος εξελίσσεται κανονικά, αλλά και πως κάθε έργο έχει ξεχωριστά χαρακτηριστικά. Για παράδειγμα, τα έργα επέκτασης του προαστιακού προς Λαύριο και Ραφήνα έχουν εξασφαλίσει την αποδοχή της τοπικής κοινωνίας και δεν αναμένονται εκπλήξεις στην περιβαλλοντική αδειοδότηση, η μελετητική ωρίμανση είναι σε προχωρημένο στάδιο και μπορούν να προχωρήσουν γρήγορα όταν εξασφαλιστεί χρηματοδότηση.
Αντίθετα, ακόμα δίνεται μάχη με τη δημοτική αρχή της Πάτρας για τη σύνδεση του σιδηροδρομικού δικτύου με το λιμάνι της πόλης. Το «στοιχειωμένο» έργο υποβάλλεται την άλλη εβδομάδα από τη διοίκηση Χρ. Βίνη στην ΕΡΓΟΣΕ για χρηματοδότηση από το CEF με νέο φάκελο, που περιλαμβάνει ανανεωμένες μελέτες, νέα μελέτη βιωσιμότητας κ.ά. Το περασμένο καλοκαίρι είχε απορριφθεί η προηγούμενη αίτηση χρηματοδότησης, κυρίως επειδή δεν υπήρχαν πόροι στο CEF. Η στενότητα πόρων οδήγησε την ΕΡΓΟΣΕ στην απόφαση να προχωρήσει μέσω τριών διαφορετικών υποτμημάτων (αλλά σε μία εργολαβία) το μεγάλο έργο Θεσσαλονίκη – Τοξότες, η λεγόμενη Ανατολική Σιδηροδρομική Εγνατία.
Τόσο ο άξονας Θεσσαλονίκη – Τοξότες όσο και το τμήμα Αλεξανδρούπολη – Ορμένιο συνδέονται με το ευρύτερο σχέδιο διασύνδεσης τριών ελληνικών λιμένων με λιμάνια της Βουλγαρίας (και εσχάτως με λιμάνι της Ρουμανίας) στη Μαύρη Θάλασσα. Σοβαρό ενδιαφέρον για την προώθησή τους δεν έχει μόνο η Ευρωπαϊκή Ένωση, αλλά και η αμερικανική πλευρά, λόγω του πολέμου στην Ουκρανία. Οι Ένοπλες Δυνάμεις των ΗΠΑ χρησιμοποιούν ήδη, με βάση διακρατική συμφωνία, τμήμα του λιμανιού της Αλεξανδρούπολης, ο ρόλος της οποίας ως διαμετακομιστικός κόμβος στην ενέργεια και όχι μόνο έχει αναβαθμιστεί σημαντικά.
Σε εξέλιξη είναι και το σχέδιο του υπουργείου Υποδομών για το νέο μοντέλο υλοποίησης των σιδηροδρομικών έργων, που προβλέπει πως η ΕΡΓΟΣΕ θα φύγει από τον όμιλο του ΟΣΕ και θα ελέγχεται απευθείας από το Ελληνικό Δημόσιο. Ο σχεδιασμός προβλέπει πως οι δύο εταιρείες θα λειτουργούν με αυτοτέλεια έως το τέλος του 2023, ενώ για να υλοποιηθεί ο διαχωρισμός των εταιρειών απαιτείται η έκδοση Κοινών Υπουργικών Αποφάσεων (ΚΥΑ), με βάση τη σχετική νομοθεσία. Η ΕΡΓΟΣΕ, ως ο κατασκευαστικός βραχίονας του σιδηροδρόμου, θα επικεντρωθεί στην ανάληψη νέων έργων υποδομής, δηλαδή νέες χαράξεις, επεκτάσεις του υφιστάμενου δικτύου και αναβαθμίσεις.
