THEPOWERGAME
Με γνώμονα αφενός την εμπορική αξία των καρπών κι αφετέρου την επίδραση της κλιματικής αλλαγής στα δένδρα, οι επιστήμονες του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών (ΓΠΑ) προτείνουν νέες ποικιλίες σε οπωροφόρα δένδρα, στο πλαίσιο του επιδοτούμενου από το Ταμείο Ανάκαμψης πρόγραμμα αναδιάρθρωσης καλλιεργειών, προϋπολογισμού 166,7 εκατ. ευρώ.
Πρόκειται για το τελικό κείμενο της μελέτης, το οποίο αναρτήθηκε προ ολίγων ημερών για να υποστηρίξει τα συλλογικά σχήματα (συνεταιρισμούς και ομάδες παραγωγών) και τους αγρότες στο να υποβάλλουν αιτήσεις ένταξης στο πρόγραμμα έως τις 22 Ιανουαρίου που παρατάθηκε η σχετική προθεσμία.
Στο τελικό κείμενο της μελέτης, οι επιστήμονες εκτός από τα υπολογιζόμενα κόστη εκρίζωσης και εγκατάστασης ανά είδος, παρουσιάζουν τα κύρια σημεία που πρέπει να ληφθούν υπ’ όψιν ώστε να περιορισθούν τόσο οι αρνητικές επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, όσο και των ζητημάτων φυτουγιείας στις νέες φυτεύσεις και προτείνουν ορισμένες ποικιλίες για απεγκατάσταση ή εγκατάσταση.
Όπως τονίζουν, η απαρίθμηση αυτή των ποικιλιών δεν είναι περιοριστική αλλά αφορά και άλλες ποικιλίες που ενδεχομένως καλύπτουν τόσο τις γενικές όσο και τις ειδικές συστάσεις ανά είδος που αναφέρονται στη μελέτη και αφορούν στην προσαρμογή (ή μη) στις εκάστοτε εδαφοκλιματικές συνθήκες, το εμπορικό τους ενδιαφέρον και το επίπεδο ανεκτικότητας σε βιοτικούς και αβιοτικούς παράγοντες που ενδημούν στην περιοχή ενδιαφέροντος.
Τα κρίσιμα σημεία για την εξασφάλιση υψηλής προσόδου στον παραγωγό
«Η εγκατάσταση ενός οπωρώνα αποτελεί σημαντική δραστηριότητα καθώς θέτει τις βάσεις για μια μακρόχρονη εκμετάλλευση των δένδρων», επισημαίνουν οι επιστήμονες του ΓΠΑ και εξηγούν: «Οι γενικές αρχές που αναφέρονται στην εισαγωγή της μελέτης καθώς και οι ειδικότερες απαιτήσεις των δένδρων ανά καλλιέργεια που επίσης επισημαίνονται, εφόσον τηρηθούν εγγυώνται την ορθή ανάπτυξη και καρποφορία των δένδρων που επελέγησαν. Ενώ το πρώτο κριτήριο κατά την επιλογή μιας ποικιλίας αποτελεί η εμπορική αξία των καρπών της, πλήθος άλλων παραγόντων πρέπει να ληφθούν υπόψη αργότερα, ώστε να διασφαλιστεί ικανοποιητική πρόσοδος από την καλλιέργειά της. Η κλιματική αλλαγή επηρεάζει τόσο το βιολογικό κύκλο των φυτών όσο και των εχθρών και ασθενειών αυτών.
Λαμβάνοντας υπόψη όλα όσα αναφέρονται στη μελέτη μειώνονται οι πιθανότητες αποτυχίας της καλλιέργειας, διασφαλίζοντας, τουλάχιστον κατά τα πρώτα παραγωγικά χρόνια του οπωρώνα, ικανοποιητικό εισόδημα. Η επιλογή εμπορικών ποικιλιών, ανεκτικών σε εχθρούς και ασθένειες, η ορθή διαχείριση των φυσικών πόρων (νερό και έδαφος), η ορθή διαχείριση της καλλιέργειας (καλλιεργητικές πρακτικές), η διαχείριση του προϊόντος (τυποποίηση, συσκευασία, μεταποίηση) και η εμπορία αυτού είναι τομείς που θα πρέπει να επενδύσουν οι φορείς εφόσον επιθυμούν βιώσιμη δενδροκαλλιέργεια και παραγωγή ποιοτικών καρπών που προσφέρουν υψηλή πρόσοδο στον παραγωγό».
Οι προϋποθέσεις για την επιτυχή εγκατάσταση οπωρώνα
Στη μελέτη προσδιορίζονται οι εξής προϋποθέσεις για την επιτυχή εγκατάσταση ενός οπωρώνα:
- Κλιματικά και μετεωρολογικά δεδομένα της περιοχής φύτευσης της τελευταίας 10ετίας-15ετίας
- Εδαφολογική ανάλυση (σε βάθος 0-30 και 30-60 εκατοστά)
- Διαθεσιμότητα νερού (ποσότητα, ποιότητα και περίοδος χρήσης νερού)
- Ιστορικό περιοχής φύτευσης (χωραφιού)
- Ανάγλυφο περιοχής προς φύτευση
- Χαρακτηριστικά υποκειμένου και ποικιλίας.
Όσον αφορά στα χαρακτηριστικά της ποικιλίας, οι ενδιαφερόμενοι παραγωγοί θα πρέπει να γνωρίζουν την παραγωγικότητά της, τις ανάγκες επικονίασης, την περίοδο έκπτυξης οφθαλμών – άνθισης, τις ανάγκες σε ώρες ψύχους, τα Ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και απαιτήσεις της, την ευκολία καλλιεργητικών πρακτικών, τις ειδικές προδιαγραφές για το χρησιμοποιούμενο φυτωριακό υλικό και την κατεύθυνση διαχείρισης, όπως βιολογική καλλιέργεια. Παράλληλα, αν η ποικιλία προς εκρίζωση εμπίπτει σε καθεστώς προϊόντος ΠΟΠ ή ΠΓΕ, τότε τυχόν εκρίζωση μπορεί να γίνει μόνο για λόγους ανανέωσης του φυτικού υλικού ή/και αλλαγής του χρησιμοποιούμενου υποκειμένου, καθώς η ποικιλία θα πρέπει να παραμείνει η ίδια,
Ποικιλίες για εγκατάσταση και απεγκατάσταση ανά καλλιέργεια
Οι επιστήμονες του ΓΠΑ απευθύνουν ως γενική σύσταση για τις περισσότερες καλλιέργειες να εκριζωθούν δένδρα μεγάλης ηλικίας (γηρασμένοι, μη παραγωγικοί οπωρώνες), ενώ, αναλυτικά, ανά καλλιέργεια, προτείνουν στους παραγωγούς
-
Βερικοκιά
Να εκριζώσουν ποικιλίες με μειωμένο εμπορικό ενδιαφέρον τόσο στο εξωτερικό όσο και στην Ελλάδα (χαμηλή απορρόφηση στο εξωτερικό και την Ελλάδα και φθίνουσα ζήτηση την τελευταία τριετία), μη ποιοτικά χαρακτηριστικά (χρώμα, άρωμα), μειωμένη παραγωγικότητα, ευαίσθητες στην κλιματική αλλαγή και σε βιοτικούς ή/και αβιοτικούς παράγοντες. Ενδεικτικά αναφέρονται οι εξής: Πρώιμος Τίρυνθος, Μπεμπέκου, Διαμαντοπούλου, Τσαουλί και οιαδήποτε άλλη εμφανίζει έντονα συμπτώματα στους καρπούς όσον αφορά τις ιώσεις και προορίζεται για νωπή κατανάλωση. Για την ποικιλία Μπεμπέκου διευκρινίζεται, πάντως, πως όταν προορίζεται αποκλειστικά για μεταποίηση και όχι για νωπή κατανάλωση, τότε μπορεί να θεωρηθεί επιλέξιμη ποικιλία.
-
Κερασιά
Να εκριζώσουν ποικιλίες ευαίσθητες στην κλιματική αλλαγή και σε βιοτικούς ή/και αβιοτικούς παράγοντες, με προβλήματα κατά τη συντήρηση, με μειωμένο εμπορικό ενδιαφέρον, μη ποιοτικά χαρακτηριστικά και με μειωμένη παραγωγικότητα. Ενδεικτικά αναφέρονται οι Φράουλα Βόλου, Μπακιρτσέικα και φυτείες οι οποίες είναι φυτεμένες σε μεγάλες αποστάσεις φύτευσης, σε ζωηρά ή πολύ ζωηρά υποκείμενα. Επίσης οι Bigarreau Napoleon και Bigarreau Burlat σε περιοχές με έντονες βροχοπτώσεις κοντά στη συγκομιδή και οποιαδήποτε άλλη ποικιλία εμφανίζει σχίσιμο καρπών λόγω υψηλής ατμοσφαιρικής υγρασίας κοντά στην ωρίμανση.
Εμπορικά ενδιαφέρουσες ποικιλίες θεωρούνται προς το παρόν ενδεικτικά οι Kordia, Regina, Lapins και οποιαδήποτε άλλη παρουσιάζει τα επιθυμητά χαρακτηριστικά που παρουσιάζει η μελέτη.
-
Ροδακινιά – νεκταρινιά
Να εκριζώσουν ποικιλίες με μειωμένο εμπορικό ενδιαφέρον (μειωμένη ζήτηση, μικρή απορρόφηση, χαμηλές τιμές, μη ποιοτικά χαρακτηριστικά), ευαίσθητες στην κλιματική αλλαγή, σε βιοτικούς ή/και αβιοτικούς παράγοντες, με προβλήματα συντηρησιμότητας και με μειωμένη παραγωγικότητα,. Ενδεικτικά ποικιλίες που προτείνονται προς εκρίζωση είναι οι Red haven, May Crest και άλλες μειωμένου εμπορικού ενδιαφέροντος ποικιλίες καθώς και ποικιλίες που εμφανίζουν οι καρποί τους έντονα συμπτώματα της ίωσης.
-
Μηλιά
Να εκριζώσουν ποικιλίες με μειωμένο εμπορικό ενδιαφέρον τόσο στο εξωτερικό όσο και στην Ελλάδα (χαμηλές τιμές κυρίως στο εξωτερικό και σε δευτερευόντως στη Ελλάδα), μη ποιοτικά χαρακτηριστικά εξαιτίας μη καλής συντηρησιμότητας, με μειωμένη παραγωγικότητα, ευαίσθητες στην κλιματική αλλαγή και σε βιοτικούς ή/και αβιοτικούς παράγοντες. Ενδεικτικά ποικιλίες που προτείνονται προς εκρίζωση είναι οι Starking, Starkrimson, Red Delicious, Red Chief και υπό προϋποθέσεις η Golden Delicious σε περιοχές όπου εμφανίζει έντονα συμπτώματα σκωριόχρωσης και προβλήματα διαχείρισης μετά τη συγκομιδή.
Από την ανάλυση της αγοράς των μήλων, συμπεραίνεται ότι η αποδοτικότερη ποικιλία από πλευράς εσόδων για τον παραγωγό είναι η Gala, και ακολουθεί η Fuji, η GoldenDelicious και η RedDelicious, η Jonagold και τέλος η GrannySmith. Η ποικιλία Fuji παρουσίασε μια «ασυνήθιστα» μεγάλη αύξηση της τιμής τον Φεβρουάριο-Μάρτιο 2022, γεγονός που την κάνει ασταθή εμπορικά, ενώ κατά την έναρξη της συγκομιδής απέσπασε την χαμηλότερη τιμή παραγωγού. Η ίδια ποικιλία έχει μεγάλη τιμή πώλησης από τα συσκευαστήρια, γεγονός που πιέζει ανοδικά και τη λιανική τιμή. Άλλωστε οι καρποί της είναι οι ακριβότεροι, με μέση λιανική τιμή τα 1,87 €/kg. Η ποικιλία Gala, ενώ εμφανίζει υψηλή τιμή στον παραγωγό, παρατηρείται ότι το χρονικό διάστημα κατά το οποίο οι παραγωγοί προσφέρουν τους καρπούς είναι αρκετά μικρό (3-4 μήνες), γεγονός που προκαλεί πιέσεις στον παραγωγό κατά την παραγωγική διαδικασία, καθώς και αυξημένα κόστη συντήρησης. Οι ποικιλίες Golden Delicious και η Red Delicious αποδίδουν ίδια έσοδα στον παραγωγό, με την διαφορά ότι η πρώτη, έχει ελαφρώς μεγαλύτερη τιμή συσκευαστηρίουκαι φυσικά υψηλότερη λιανική τιμή, χαρακτηριστικό που την καθιστά περισσότερο συμφέρουσα (μεγαλύτερη ζήτηση). Η ποικιλία Jonagold παρουσιάζει σχετικά χαμηλή τιμή παραγωγού και υψηλή τιμή καταναλωτή. Η ποικιλία Granny Smithαποδίδει τα λιγότερα έσοδα στον παραγωγό, αφού η τιμή σε ορισμένες εποχές, είναι χαμηλότερη ακόμα και από 0,40 €/kg.
-
Αχλαδιά
Να εκριζώσουν ποικιλίες με μειωμένο εμπορικό ενδιαφέρον, μη ποιοτικά χαρακτηριστικά, με μειωμένη παραγωγικότητα, ευαίσθητες στην κλιματική αλλαγή και σε βιοτικούς ή/και αβιοτικούς παράγοντες. Ενδεικτικά ποικιλίες που προτείνονται προς εκρίζωση είναι Κοντούλα (σε περιοχές με υψηλή ατμοσφαιρική υγρασία όπου ενδημεί το βακτήριο που είναι υπεύθυνο για το βακτηριακό κάψιμο).
Αντίθετα, τουλάχιστον προς το παρόν οι ποικιλίες Κρυστάλλι, Coscia, Abate Fetel παρουσιάζουν κάποιο εμπορικό ενδιαφέρον και θα μπορούσαν να καλλιεργηθούν σε περιοχές όπου οι κίνδυνοι από αβιοτικούς και βιοτικούς παράγοντες είναι μικροί.
-
Εσπεριδοειδή
Ενδεικτικά ποικιλίες που προτείνονται προς εκρίζωση είναι η Κλημεντίνη Πόρου (Μανταρινιά), να μειωθεί η έκταση της ποικιλίας Washington Navel (πορτοκαλιά) και Navellina, και ποικιλίες ειδών ευαίσθητες σε σημαντικές ασθένειες όπως η κορυφοξήρα, σε περιοχές που επικρατούν ευνοϊκές συνθήκες για την ασθένεια.
Με βάση την ανάλυση της αγοράς, η ποικιλία με την μεγαλύτερη τιμή παραγωγού είναι η LaneLate, η οποία όμως φαίνεται ότι διατίθεται στην αγορά ελάχιστους μήνες (περί τον Μάιο), και ακολουθεί η ValenciaLate, η Navelina και η Navel. Σχετικά με την τιμή συσκευαστηρίου, η ποικιλία που απολαμβάνει την υψηλότερη τιμή, φαίνεται να είναι η ValenciaLate και η Navelina, οι οποίες όμως απολαμβάνουν και την μεγαλύτερη τιμή λιανικής. Αξίζει να σημειώσουμε ότι η ποικιλία ValenciaLate, διατίθεται 7-8 μήνες το έτος από τον παραγωγό ενώ ο καταναλωτής μπορεί να την προμηθευτεί σχεδόν 10 μήνες ετησίως, χαρακτηριστικό που της δίνει ιδιαίτερη υπεροχή έναντι των υπολοίπων ποικιλιών.
-
Ακτινίδια
Ενδεικτικά ποικιλίες που προτείνονται προς εκρίζωση είναι η Hayward σε περιοχές όπου οι ανάγκες σε ψύχος δεν καλύπτονται επαρκώς. Αντίθετα, εφόσον οι ενδιαφερόμενοι φορείς μπορούν να τις αξιοποιήσουν εμπορικά και έχουν τις κατάλληλες υποδομές συντήρησης, προτείνονται οι πρασινόσαρκες ποικιλίες (π.χ. Hayward), εφόσον όμως αυτές στην περιοχή ενδιαφέροντος καλύπτουν τις ανάγκες σε ψύχος. Σε περιοχές που χαρακτηρίζονται από χαμηλές ώρες ψύχους προτείνονται οι κιτρινόσαρκες ποικιλίες καθώς και κοκκινόσαρκες, εφόσον υπάρχει η τεχνογνωσία διαχείρισής τους
-
Καρυδιά
Προτείνεται να εκριζωθούν οπωρώνες όπου καλλιεργούνται άγνωστες ποικιλίες ή σπορόφυτα.
Αντίθετα, προτείνονται προς φύτευση ποικιλίες όπως η Franquette, Chandler, BigTop ενώ ενδιαφέρουσες είναι και οι Fernor, Lara και Ιόλη.
-
Ροδιά
Για εκρίζωση προτείνεται ενδεικτικά είναι η Wonderful όπου προορίζεται για νωπή κατανάλωση και όχι για μεταποίηση.
-
Φιστικιά
Ενδεικτικά ποικιλίες που προτείνονται προς εκρίζωση είναι η Νυχάτη, η Φουντουκάτη ενώ ποικιλίες που προτείνονται προς φύτευση είναι η Αιγίνης και η Ποντίκης.
-
Αμυγδαλιά
Ενδεικτικά ποικιλίες που προτείνονται προς εκρίζωση είναι η Ρέτσου, η Άι και όλες οι απαλοκέλυφες ποικιλίες, όπως επίσης και η Ferragnes και η Ferraduel σε περιοχές όπου παθαίνουν ζημιά από παγετό κατά την άνθιση.
Ενδεικτικά ποικιλίες που προτείνονται προς φύτευση είναι οι αυτογόνιμες ποικιλίες που ανθίζουν σε περίοδο εκτός της περιόδου παγετών στην περιοχή ενδιαφέροντος.
-
Συκιά
Προτείνεται η εκρίζωση παλαιών, γερασμένων δένδρων και η αντικατάστασή τους με νεαρά δένδρα της ίδιας ποικιλίας, ιδιαίτερα σε περιοχές που παράγουν ΠΟΠ ή ΠΓΕ προϊόν ή που θα ξεκινήσουν τη σύνταξη φακέλου για ΠΟΠ ή ΠΓΕ προϊόντα. Επίσης προτείνεται και η διερεύνηση της δυνατότητας εκμετάλλευσης της συκιάς για την παραγωγή φαρμακευτικών, παραφαρμακευτικών ή καλλυντικών προϊόντων από το ‘γάλα’ ή τα φύλλα.
*Επισημαίνεται ότι την ομάδα εργασίας αποτελούν:
ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΓΕΩΡΓΙΚΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΚΑΙ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΕΩΝ
- Τσιμπούκας Κωνσταντίνος, Επιστημονικός Υπεύθυνος Έργου, Καθηγητής Γεωργικής Οικονομίας ΓΠΑ, Διευθυντής Εργαστηρίου,
- Νέλλας Ελευθέριος, Γεωπόνος–Γεωργοοικονομολόγος, M.Sc.,Ε.ΔΙ.Π Εργαστηρίου Διοίκησης Γ. Επιχειρήσεων και Εκμεταλλεύσεων
- Σπηλιώτη Μαρία, Γεωπόνος, M.Sc., Υποψήφια διδάκτωρ, Επιστημονικός συνεργάτης Εργαστηρίου Διοίκησης Γ. Επιχειρήσεων και Εκμεταλλεύσεων
- Ψαρράκης Μάρκος, Γεωπόνος, M.Sc., Μάρκετερ, Επιστημονικός συνεργάτης Εργαστηρίου Διοίκησης Γ. Επιχειρήσεων και Εκμεταλλεύσεων
ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΔΕΝΔΡΟΚΟΜΙΑΣ-ΕΛΑΙΟΚΟΜΙΑΣ
- Ρούσσος Α. Πέτρος, Καθηγητής Δενδροκομίας-Ελαιοκομίας, Διευθυντής Εργαστηρίου
- Δρ. Τσαφούρος Αθανάσιος, Γεωπόνος, Επιστημονικός συνεργάτης Εργαστηρίου Δενδροκομίας
- -Ντάνος Ευστάθιος, Γεωπόνος, MSc, Υποψήφιος διδάκτορας, Επιστημονικός
- συνεργάτης Εργαστηρίου Δενδροκομίας
- Καρύδα Ασημίνα-Γεωργία, Γεωπόνος, MSc, Υποψήφια διδάκτωρ, Επιστημονικός συνεργάτης Εργαστηρίου Δενδροκομίας
ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΑΜΠΕΛΟΛΟΓΙΑΣ
- Μπινιάρη Κατερίνα, Αναπλ. Καθηγήτρια, Διευθύντρια Εργαστηρίου Αμπελολογίας
- Σταυρακάκη Μαριτίνα, Επικ. Καθηγήτρια, Εργαστηρίου Αμπελολογίας
- Μπούζα Δέσποινα, Γεωπόνος – Οινολόγος, Ε.ΔΙ.Π Εργαστηρίου Αμπελολογίας.
Ακολουθήστε το Powergame.gr στο Google News για άμεση και έγκυρη οικονομική ενημέρωση!
