Με ένα παπούτσι για όλα τα πόδια προσπαθούσε η Ευρωπαϊκή Ένωση να αντιμετωπίσει το πρόβλημα της μείωσης του χρέους των κρατών-μελών, καθώς μέχρι σήμερα το Σύμφωνο Σταθερότητας που είχε καταρτιστεί, όχι μόνο δεν είχε πετύχει του σκοπούς του, όχι μόνο δεν είχαν επιβληθεί ποτέ πλήρως οι κανόνες του -και κυρίως οι ποινές του- αλλά επιπλέον κάθε αρνητική οικονομική συγκυρία ήταν αφορμή για να μπει σε αναστολή.
Σύμφωνα με οικονομικούς αναλυτές, το Σύμφωνο αυτό ήταν σε μεγάλο βαθμό εξωπραγματικό και ανεφάρμοστο, αλλά κυρίως ήταν αντιπαραγωγικό κάτι που προβληματίζει εδώ και μεγάλο διάστημα την Κομισιόν και ιδιαίτερα τώρα που η οικονομική συγκυρία γίνεται όλο και χειρότερη με την ύφεση να είναι προ των πυλών της Ευρώπης, αλλά και παγκοσμίως.
Μέχρι τώρα η Ευρώπη είχε αντιμετωπίσει τα δημοσιονομικά προβλήματα που εμφανίζονταν σε μεμονωμένες χώρες -με σημαντικότερη περίπτωση την Ελλάδα- και κατάφερνε να αναβάλει την αντιμετώπιση της βόμβας που ακούει στο όνομα «Ιταλία». Όμως, η πανδημία, η μετέπειτα κρίση τιμών λόγω της υψηλής ζήτησης και χαμηλής προσφοράς και στη συνέχεια ο πόλεμος, η ενεργειακή κρίση, η νέα εκτόξευση του πληθωρισμού και πλέον η αύξηση των επιτοκίων, έκανε επιτακτική την ανάγκη επίλυσης του προβλήματος χρέους.
Μέσα από αυτή την «τέλεια καταιγίδα» που έχει έρθει στην παγκόσμια οικονομία η Ευρώπη κατανόησε ότι δεν μπορεί να έχει εν ισχύ ένα σύμφωνο που δεν λαμβάνει καθόλου υπόψη του την οικονομική συγκυρία μέσα στην οποία προσπαθεί το κάθε κράτος να μειώσει το χρέος του, ή και τις ειδικές συνθήκες που έχουν διαμορφώσει αυτό το χρέος.
Επιπλέον, θα πρέπει να εξηγήσουμε ότι για την πορεία μείωσης του χρέους, πολύ σημαντικό ρόλο παίζει ο υπολογισμός των δομικών πρωτογενών πλεονασμάτων, τα οποία όμως -σύμφωνα με τον οικονομολόγο Πλάτωνα Μονοκρούσο- δεν μπορούν να υπολογιστούν με απόλυτη ακρίβεια. Ο λόγος είναι διότι η ακριβής αποτίμηση απαιτεί την λεπτομερή μέτρηση του παραγωγικού κενού της οικονομίας, μίας μεταβλητής που είναι πολύ θεωρητική και επιτρέπει να γίνονται διαφορετικές εκτιμήσεις. Θα θυμάστε άλλωστε ότι κατά τη διάρκεια των μνημονίων υπήρχαν πολλοί διαφορετικοί υπολογισμοί των επιδόσεων της οικονομίας μας και ένας λόγος ήταν ακριβώς αυτή η στατιστική αδυναμία.
Η νέα πρόταση που κάνει η Κομισιόν δίνει τη δυνατότητα η κάθε χώρα να δημιουργήσει το δικό της πρόγραμμα και άρα μέσα σε αυτά τα πολλά προγράμματα που θα κατατεθούν, θα βρεθεί και εκείνο της Ιταλίας. Άλλωστε μην ξεχνάμε ότι ενώ αυτή τη στιγμή στην ευρωζώνη ο μέσος όρος του χρέους είναι στο 94,2% του ΑΕΠ, πάνω από τον στόχο του 60% βρίσκονται 12 χώρες συμπεριλαμβανομένης και της Γερμανίας που είναι στο 67,2%. Πάντως η πιο δυνατή οικονομία της Ευρώπης αναμένεται να εγείρει μεγάλα εμπόδια στην τελική έγκριση του σχεδίου που προτάθηκε, αν και φαίνεται ότι δεν θα μπορέσει να αλλάξει την κεντρική ιδέα του νέου συμφώνου, το οποίο θα απαλλάξει τα κράτη-μέλη από την υποχρέωση της μείωση του χρέους τους κατά 1/20 κάθε χρόνο.
Η περίπτωση της Ελλάδας
Για τη χώρα μας, η αφαίρεση της πολύ αυστηρής ρήτρας μείωσης του χρέους είναι σημαντική και θα μας δώσει τη δυνατότητα να εμφανίσουμε ένα σχέδιο κάνοντας χρήση της καλής εικόνας που έχει αποκτήσει το χρέος μας μετά τα μνημόνια. Το γεγονός ότι σήμερα τα 2/3 του χρέος έχουν σταθερό επιτόκιο κατεβάζει τον μέσο όρο των επιτοκίων μας κάτω από το 2% (και συγκεκριμένα στο 1,6%) γεγονός που σε συνδυασμό με την σημαντική ανάπτυξη που είχαμε και φέτος, μειώνει το χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ ακόμη και χωρίς να κάνουμε τίποτα. Η αύξηση των επιτοκίων όμως επιβάλει να υπάρξουν παρεμβάσεις, καθώς η όποια αναχρηματοδότηση γίνει από εδώ και μπρος θα ακολουθεί τα τρέχοντα επιτόκια αυξάνοντας άρα τον μέσο όρο του δανεισμού μας.
