ING: Οι 10 κίνδυνοι από την επιβολή πλαφόν στο ρεύμα

Τις προτάσεις που παρουσίασε την περασμένη εβδομάδα η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, με στόχο τον περιορισμό των επιπτώσεων των υψηλών τιμών ενέργειας στην Ευρώπη, σχολιάζει σε έκθεσή της η ING, τονίζοντας ότι ενώ τα προτεινόμενα μέτρα για την επιβολή πλαφόν μοιάζουν ελκυστικά, συνοδεύονται από δέκα βασικούς κινδύνους καθώς η αγορά ηλεκτρικής ενέργειας είναι τεράστια και πολυσύνθετη.

Στις προτάσεις της Κομισιόν περιλαμβάνονται:

η κοινή αποθήκευση φυσικού αερίου, η οποία σήμερα διαμορφώνεται στο 84% πανευρωπαϊκά και ο στόχος είναι να φτάσει στο μέγιστο τους προσεχείς μήνες,
η δέσμευση 3 δισ. ευρώ για την ανάπτυξη projects υδρογόνου με στόχο να εξελιχθεί από εξειδικευμένη αγορά σε πιο μαζική αγορά,
η μείωση της κατανάλωσης των κρατών-μελών κατά 10%, με επιπλέον 5% τις ώρες αιχμής,
η επιβολή φόρων στις εταιρείες ορυκτών καυσίμων και ε) η επιβολή πλαφόν στο ρεύμα.

Ειδικότερα για το πλαφόν, η ΕΕ προτείνει να οριστεί στα 180 ευρώ/μεγαβατώρα για την τιμή χονδρικής επόμενης ημέρας. Το μέτρο εκτιμάται ότι θα οδηγήσει σε επιπλέον έσοδα ύψους 140 δισ. ευρώ, τα οποία μπορούν να διανεμηθούν στους τελικούς καταναλωτές ενέργειας.

Η ING σημειώνει ότι η αγορά επόμενης ημέρας αντιστοιχεί περίπου στο 20%-30% του ρεύματος της αγοράς. Επομένως, στο μεγαλύτερο μέρος του ηλεκτρικού ρεύματος δεν θα επιβληθεί πλαφόν. Τα ευρωπαϊκά εργοστάσια, για παράδειγμα, συνηθίζουν να προπωλούν περίπου το 80% της μελλοντικής παραγωγής ηλεκτρισμού με συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης ενός έτους ή μέσω συμφωνιών αγοράς ενέργειας. Άρα το μεγαλύτερο κομμάτι των εσόδων τους δεν θα επηρεαστεί από το πλαφόν.

Οι 10 κίνδυνοι

Διαρροή ρεύματος προς άλλες αγορές:Το πλαφόν στην αγορά επόμενης ημέρας μπορεί να αναγκάσει τους παραγωγούς ΑΠΕ να πουλήσουν την ενέργεια που παράγουν στο εξωτερικό, για παράδειγμα σε αγορές εκτός ΕΕ, όπως η Μ. Βρετανία και η Νορβηγία. Η αγορά ρεύματος στην ηπειρωτική βορειοδυτική Ευρώπη είναι συνδεδεμένη με αυτές τις αγορές μέσω του καλωδίου Britnet και του North Sea Link. Επίσης, υπάρχουν ήδη σχέδια για την σύνδεση της Ευρώπης με την Αφρική μέσω της Ελλάδας και της Κύπρου σε διάστημα δύο ετών. Και η τρέχουσα κρίση αναμένεται να επιταχύνει τις επενδύσεις αυτές.
Ζήτηση για ρεύμα:Η μεταρρύθμιση της αγοράς στοχεύει στην ανακατανομή των εσόδων από την παραγωγή με υψηλές τιμές, ωστόσο το μέτρο θα μπορούσε να πυροδοτήσει αύξηση της ζήτησης. Για παράδειγμα, οι φούρνοι αλλάζουν τον εξοπλισμό τους από μηχανήματα που λειτουργούν με φυσικό αέριο σε ηλεκτρικά. Και σε κάποιες χώρες οι καταναλωτές σπεύδουν να προμηθευτούν ηλεκτρικές σόμπες ενόψει του χειμώνα. Το πόσο θα αλλάξει η ζήτηση θα εξαρτηθεί από τις μελλοντικές τιμές του φυσικού αερίου.
Χρήση αερίου στα εργοστάσια ηλεκτρισμού:Οι χώρες της βορειοδυτικής Ευρώπης ενδέχεται να χρειαστούν περισσότερα εργοστάσια ηλεκτρισμού που λειτουργούν με φυσικό αέριο στην περίπτωση αύξησης της ζήτησης ή «διαρροής» ενέργειας προς άλλες αγορές. Έτσι η χρήση φυσικού αερίου θα αυξηθεί αντί να μειωθεί με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τις τιμές.
«Μπλέξιμο» μεταξύ των αγορών:Οι παραγωγοί μπορεί να προτιμήσουν να πωλούν στην αγορά spot (επόμενης ημέρας) αντί για τις πιο μακροπρόθεσμες αγορές. Για παράδειγμα, πουλώντας πάνω από το πλαφόν των 180 ευρώ για μελλοντικούς μήνες μέσω των futures ή των συμφωνιών PPA. Θα πρέπει οι αρχές να παρακολουθούν στενά τη ρευστότητα στις αγορές spot για να λειτουργεί απρόσκοπτα το σημαντικότερο μέρος της αγοράς.
«Μπλέξιμο» με πιο βραχυπρόθεσμες αγορές:Το ερώτημα είναι σε ποιο βαθμό το πλαφόν των 180 ευρώ/μεγαβατώρα στην αγορά spot είναι αρκετά υψηλό για να προκαλέσει την αύξηση της ικανότητας των μπαταριών, για παράδειγμα συνδυάζοντας ηλιακά πάνελ και ανεμογεννήτριες με μπαταρίες.
Κερδοφορία των παρόχων:Σε προηγούμενη έκθεσή της, η ING είχε καταλήξει στο συμπέρασμα ότι το πλαφόν μπορεί να παίξει καταλυτικό ρόλο για τις ευρωπαϊκές ενεργειακές και την κερδοφορία τους. Γι’ αυτό και οι ενεργειακές έχουν εκφράσει επανειλημμένα τους φόβους τους για το πλαφόν. Τα πλαφόν στοχεύουν στο να περιορίσουν τα υπερβολικά κέρδη των ενεργειακών και θα παρέχουν μια επιπλέον πηγή εσόδων για να μπορούν οι κυβερνήσεις να αποζημιώνουν τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις. Όμως δεν θα πρέπει να μειώσουν την κερδοφορία των ενεργειακών γιατί αυτό θα σταματήσει τις πολύ σημαντικές επενδύσεις που χρειάζονται για την ενεργειακή μετάβαση και απεξάρτηση της Ευρώπης.
Κίνδυνος εφαρμογής:Θα εφαρμοστεί αρκετά γρήγορα το μέτρο για ανακουφίσει τα νοικοκυριά τον φετινό χειμώνα; Η ιστορία έχει δείξει ότι η μεταρρύθμιση της αγοράς ενέργειας παίρνει χρόνια, οπότε υπάρχει ένας ακόμη κίνδυνος. Το καλό είναι ότι σε περιόδους κρίσης, τα όποια μέτρα παρέμβασης στην αγορά έχουν εφαρμοστεί γρήγορα.
Ρυθμιστικός κίνδυνος:Καθώς περισσότερες ΑΠΕ μπαίνουν στο σύστημα, τα εργοστάσια αερίου και ορυκτών καυσίμων είναι πολύ σημαντικό να λειτουργούν ως εφεδρικά. Για να γίνει όμως αυτό θα πρέπει να γίνουν επενδύσεις σε εργοστάσια που απλώς θα λειτουργούν σε περιόδους κρίσης και οι επενδυτές θα φοβούνται την κρατική παρέμβαση.
Νομικός κίνδυνος:Θα πυροδοτήσει η κρατική παρέμβαση αγωγές από όσους θίγονται και πόσο αυτές οι αγωγές μπορούν να σταθούν στα δικαστήρια; Δεν είναι λίγες οι φορές που σε μεγάλες αλλαγές στη δομή της αγοράς η υπόθεση καταλήγει στις αίθουσες των δικαστηρίων και μένει να φανεί τι θα πράξουν οι βασικοί παίκτες της αγοράς.
Κόστος κεφαλαίου και επενδυτική απόδοση:Αν οι ρυθμιστικοί και νομικοί κίνδυνοι κριθούν μεγάλοι, οι επενδυτές θα απαιτήσουν υψηλότερη απόδοση για τις επενδύσεις τους σε εργοστάσια ορυκτών καυσίμων, κάτι που αναμένεται να έχει επιπτώσεις στις υψηλές προσδοκίες των κυβερνήσεων για ολική μεταμόρφωση της αγοράς. Η συγκεκριμένη ενεργειακή κρίση απαιτεί μια ακόμη πιο γρήγορη ενεργειακή μετάβαση, για την οποία ενεργειακές και επενδυτές πρέπει να επενδύσουν δισεκατομμύρια ευρώ. Θα το κάνουν μόνο αν η σχέση απόδοσης-κινδύνου είναι ελκυστική.