THEPOWERGAME
Τί σχέση έχουν τα λεμόνια, τα ροδάκινα, τα μεταχειρισμένα αυτοκίνητα και το πρόσφατο νομοσχέδιο του υπουργείου Οικονομικών που θα είναι σε δημόσια διαβούλευση μέχρι τις 20 Αυγούστου;
Ενδεχομένως κάποιοι να το σκεφτήκατε. Για όσους δεν το έχετε βρει, επιτρέψτε μου να σας διαφωτίσω.
Ήταν 1970 όταν ο μετέπειτα νομπελίστας οικονομολόγος Τζόρτζ Άκερλοφ, ανέπτυξε την οικονομική του θεωρία με τίτλο «Η αγορά των λεμονιών». Μόνο που στο μυαλό του δεν είχε την λαϊκή της Μιχαήλ Βόδα, αλλά τα μεταχειρισμένα… αυτοκίνητα. Ο Άκερλοφ ήθελε να εξηγήσει πώς λειτουργεί ένα τμήμα της αγοράς όταν υπάρχει ασυμμετρία πληροφόρησης χρησιμοποιώντας ως παράδειγμα τα ελαττώματα που κρύβουν τα μεταχειρισμένα ΙΧ. Έκανε έναν βασικό διαχωρισμό: Τα οχήματα με πολλά κρυφά ελαττώματα τα ονόμασε «λεμόνια», ενώ τα ποιοτικά μεταχειρισμένα τα ονόμασε «ροδάκινα» (peaches). Εδώ να σας πω ότι δεν γνωρίζω γιατί στην αμερικανική κοινωνία των 70’s ήταν τα ροδάκινα σε τόσο υψηλή εκτίμηση, αλλά επί της παρούσης δεν έχει και σημασία.
Το θέμα που ήθελε να καταδείξει ο Άκερλοφ ήταν ότι οι πωλητές των μεταχειρισμένων γνωρίζουν ποιο αυτοκίνητο είναι «λεμόνι» και ποιο είναι «ροδάκινο». Οι αγοραστές όμως δεν το γνωρίζουν. Αν λοιπόν βρεθούν αντιμέτωποι με την προσφορά ενός φτηνού αυτοκινήτου αξίας 1.000 ευρώ (που μάλλον είναι λεμόνι) και ενός ίδιου αλλά ακριβού αξίας 5.000 ευρώ (που μάλλον είναι ροδάκινο), τείνουν να θέλουν να πληρώσουν μία μέση τιμή αυτών των δύο. Ας πούμε 3.000 ευρώ. Οι πωλητές λοιπόν (που έχουν τις κρυφές πληροφορίες) εύκολα θα πουλήσουν ένα «λεμόνι» για 3.000 ευρώ, θα αποχωρήσουν όμως από την αγοραπωλησία όταν προωθούν ένα «ροδάκινο» και δεν πιάνουν την τιμή που του αξίζει.
Αυτό που αναδεικνύεται ως ειδοποιός διαφορά στις διάφορες συναλλαγές, είναι η ύπαρξη ή όχι σωστής πληροφόρησης και κατ’ αναλογία θα μπορούσαμε να μεταφέρουμε το παράδειγμα των «λεμονιών» και των «ροδάκινων» στην αγορά των δανείων. Εδώ τον ρόλο του πωλητή αυτοκινήτων αναλαμβάνει ο επίδοξος δανειολήπτης, ο οποίος γνωρίζει αν είναι καλοπληρωτής (δηλαδή «ροδάκινο») ή κακοπληρωτής (δηλαδή «λεμόνι»). Αυτή την πληροφορία όμως δεν την έχει το χρηματοπιστωτικό ίδρυμα από το οποίο θα εκταμιευτούν τα χρήματα και προφανώς ο δανειολήπτης «λεμόνι» προσπαθεί να την αποκρύψει. Το αποτέλεσμα είναι ότι οι τράπεζες μην ξέροντας ποιον έχουν απέναντί τους καταλήγουν ή να αρνούνται να δώσουν ένα δάνειο ή να το προσφέρουν με πολύ υψηλά επιτόκια και βαριές εξασφαλίσεις. Την ίδια στιγμή λόγω της έλλειψης πληροφόρησης πλήττεται και ο ανταγωνισμός ανάμεσα στους πωλητές δανείων, με τους πελάτες να εγκλωβίζονται σε ένα μόνο χρηματοπιστωτικό ίδρυμα το οποίο συνήθως είναι η τράπεζα με την οποία συνεργάζονται η οποία γνωρίζει ένα μέρος έστω του οικονομικού προφίλ τους.
Αυτό το πρόβλημα καλείται να λύσει το νομοσχέδιο που κατέθεσε για δημόσια διαβούλευση το υπουργείο Οικονομικών με την συζήτηση να γίνεται στην διεύθυνση http://www.opengov.gr/minfin/?p=11446
Το νομοσχέδιο για τον νέο Τειρεσία
Με αυτό το νομοσχέδιο δημιουργείται η Αρχή Πιστοληπτικής Αξιολόγησης και το Κεντρικό Μητρώο Πιστώσεων. Θα ξεκινήσουμε από το δεύτερο, το οποίο είναι μία πλατφόρμα, η οποία θα αναπτυχθεί και θα τηρηθεί από την Τράπεζα της Ελλάδος και στην οποία θα συγκεντρώνονται όλες οι πληροφορίες για την πιστοληπτική εικόνα ενός δανειολήπτη. Είναι κάτι σαν τον Τειρεσία, όμως θα αφορά και νομικά πρόσωπα και θα γίνει σε μία πιο ολοκληρωμένη βάση, καθώς θα δημιουργεί την εικόνα κάποιου αντλώντας στοιχεία από όλες του τις συναλλαγές, τόσο με τις τράπεζες και γενικότερα με τον ιδιωτικό χρηματοπιστωτικό τομέα, αλλά και τις οφειλές προς το δημόσιο και τον τρόπο αποπληρωμής των διαφόρων οφειλών (φορολογικών και ασφαλιστικών υποχρεώσεων).
Στην ουσία το Κεντρικό Μητρώο Πιστώσεων θα είναι κάτι σαν το κτηματολόγιο της πιστοληπτικής εικόνας του καθενός μας, και οι πληροφορίες που θα συγκεντρώνονται σε αυτό θα είναι προσβάσιμες από την Αρχή Πιστοληπτικής Αξιολόγησης. Την εικόνα που έχει ο κάθε δανειολήπτης θα μπορεί να την λάβει (χωρίς κόστος) και εφόσον είναι καλή να την χρησιμοποιήσει ως διαπραγματευτικό όπλο κατά τη διάρκεια των συζητήσεων για το επόμενο δάνειο που θα θελήσει να αντλήσει. Σε αυτή την βάση δεδομένων όμως, εννοείται ότι θα έχουν πρόσβαση (πάντα μέσω της Αρχής Πιστοληπτικής Αξιολόγησης) και τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, στην προσπάθειά τους να διαχωρίσουν την ήρα από το στάρι, ενώ θα ισχύουν όλοι οι κανόνες προστασίας προσωπικών δεδομένων.
Όπως τονίζει το υπουργείο Οικονομικών, «η δημιουργία Κεντρικού Μητρώου Πιστώσεων αποτελεί βέλτιστη διεθνή πρακτική, η οποία έχει υιοθετηθεί από την πλειοψηφία των κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Σκοπός του Μητρώου είναι η καταγραφή σε αναλυτική βάση του ιστορικού πληρωμών, των ειδών των παρεχόμενων εξασφαλίσεων και κάθε άλλης πληροφορίας που σχετίζεται με κάθε μορφής πίστωση προς φυσικά ή νομικά πρόσωπα από πιστωτικά και χρηματοδοτικά ιδρύματα. Το Μητρώο αποσκοπεί στην εξάλειψη της υπάρχουσας ασυμμετρίας πληροφόρησης μεταξύ δυνητικών δανειστών και δανειοληπτών και έτσι δύναται να αποτελέσει μοχλό ώθησης για τη χρηματοδότηση της πραγματικής οικονομίας».
Υπολογίζεται ότι η νέα Αρχή και το Μητρώο θα συγκρατήσουν την δημιουργία νέων κόκκινων δανείων, καθώς οι πιστώσεις θα γίνονται σε πιο υγιή βάση. Σημαντική χρήση του συστήματος αυτού αναμένεται να κάνουν κυρίως οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις οι οποίες σχεδόν αδυνατούν σήμερα να βρουν χρηματοδοτήσεις με καλούς όρους, αλλά και οι ιδιώτες. Επίσης αναμένεται να αυξηθεί σημαντικά ο ανταγωνισμός ανάμεσα στις τράπεζες οι οποίες πλέον θα ξέρουν ότι μπορεί να χάσουν έναν καλό πελάτη (ένα «ροδάκινο» εν προκειμένω), ή θα μπορούν να αξιολογήσουν καλύτερα το ρίσκο και να μην… ξινιστούν από ένα «λεμόνι».
Ακολουθήστε το Powergame.gr στο Google News για άμεση και έγκυρη οικονομική ενημέρωση!
