THEPOWERGAME
Έργα ύψους 2,22 δισ. ευρώ προβλέπει το νέο τομεακό Πρόγραμμα «Μεταφορές» του ΕΣΠΑ 2021-2027 που ενέκρινε πρόσφατα η Κομισιόν. Το ύψος της κοινοτικής συμμετοχής ανέρχεται σε 1,85 δισ. ευρώ (83%) και τα υπόλοιπα 0,37 δισ. ευρώ (17%) αποτελούν εθνική συμμετοχή.
Σύμφωνα με το πρόγραμμα, το 64% του προϋπολογισμού (1,43 δισ. ευρώ) θα αξιοποιηθεί σε παρεμβάσεις που συμβάλλουν στο «πρασίνισμα» (greening) των μεταφορών, όπως είναι η ενίσχυση των σιδηροδρομικών μεταφορών, των μέσων σταθερής τροχιάς, τα «πράσινα πλοία» κ.λπ., το 34,94% του προϋπολογισμού (0,77 δισ. ευρώ) θα διατεθεί σε έργα οδικών μεταφορών και ασφάλειας μεταφορών και τέλος το 1,06% του προϋπολογισμού (23,5 εκατ. ευρώ) σε δράσεις τεχνικής βοήθειας για την υλοποίηση του προγράμματος.
Τα πιο μεγάλα έργα που θα χρηματοδοτηθούν από το πρόγραμμα, είναι αυτά που αφορούν στις αστικές συγκοινωνίες σταθερής τροχιάς στα δύο μητροπολιτικά κέντρα της χώρας, την Αθήνα και Θεσσαλονίκη. Δηλαδή το Μετρό της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης. Ωστόσο το νέο Πρόγραμμα «Μεταφορές» θα χρηματοδοτήσει και άλλα εμβληματικά έργα της περιφέρειας όπως είναι οι οδικοί άξονες ΒΟΑΚ, Πάτρα-Πύργος και Μπράλλος-Πάτρα κ.ά.
Το νέο πρόγραμμα «Μεταφορές» του ΕΣΠΑ 2021-2027 αρθρώνεται σε εννέα άξονες παρεμβάσεων που είναι οι εξής:
- Βιώσιμες αστικές μεταφορές σταθερής τροχιάς (426,6 εκατ. ευρώ).
Ο άξονας αυτός περιλαμβάνει χρηματοδοτήσεις έργων ύψους 426,6 ευρώ εκ των οποίων το μεγαλύτερο μέρος αφορά σε έργα υποδομής (323,1 εκατ. ευρώ) και το υπόλοιπο μέρος (103,5 εκατ. ευρώ) σε προμήθειες τροχαίου υλικού. Ενδεικτικά έργα που θα υλοποιηθούν στο πλαίσιο αυτό είναι:
- η κατασκευή τμήματος της Γραμμής 4 του Μετρό Αθήνας (Άλσος Βεΐκου – Γουδή), μεταφερόμενο από το ΕΠ ΥΜΕΠΕΡΑΑ,
- η επέκταση της Γραμμής 2 του Μετρό Αθήνας μέχρι το Ίλιον και
- η επέκταση του Μετρό Θεσσαλονίκης προς το Αεροδρόμιο «Μακεδονία»
- η προμήθεια νέων δι-ρευματικών συρμών που δύνανται να λειτουργήσουν τόσο στο δίκτυο του Μετρό, όσο και στο δίκτυο του Προαστιακού, προκειμένου να υποστηριχθεί η απ’ ευθείας σύνδεση του Πειραιά και ιδιαίτερα του λιμανιού του Πειραιά με το αεροδρόμιο Ελ. Βενιζέλος (μέσω της Γραμμής 3 «Χαϊδάρι – Πειραιάς».
- η αναβάθμιση συρμών της Γραμμής 1 και η εγκατάσταση συστήματος ανάκτησης ενέργειας η οποία παράγεται από την ηλεκτροπέδηση των συρμών σε δύο υποσταθμούς έλξης («ΦΑΛΗΡΟ» και «ΗΡΑΚΛΕΙΟ»).
- Βιώσιμες αστικές μεταφορές, εκτός μέσων σταθερής τροχιάς (217,6 εκατ. ευρώ)
Ο άξονας αυτός περιλαμβάνει παρεμβάσεις αναβάθμισης/ αναδιάρθρωσης του συστήματος των αστικών μεταφορών, μέσω της ανάπτυξης στόλων λεωφορείων μηδενικών εκπομπών σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη και τα άλλα αστικά κέντρα της χώρας. Περιλαμβάνει δύο δράσεις μια για τα δύο μεγάλα αστικά κέντρα της χώρας Αθήνα και Θεσσαλονίκη και μια για τα υπόλοιπα αστικά κέντρα. Κυρίως αφορά προμήθειες φιλικών προς το περιβάλλον στόλων λεωφορείων. Το συνολικό ύψος των χρηματοδοτήσεων των δύο δράσεων ανέρχεται σε 217,6 εκατ. ευρώ, εκ των οποίων τα 212,5 εκατ. ευρώ αφορούν σε προμήθειες λεωφορείων και 5,1 εκατ. ευρώ στην ανάπτυξη συστήματος τηλεματικής.
- Ανάπτυξη υπεραστικού / προαστιακού σιδηροδρομικού δικτύου (73,99 εκατ. ευρώ)
O άξονας αυτός περιλαμβάνει δύο δράσεις εκ των οποίων η πρώτη αφορά σε σιδηροδρομικά έργα του υπεραστικού δικτύου (61,23 εκατ. ευρώ) και η δεύτερη σε έργα του προαστιακού δικτύου (12,75 εκατ. ευρώ). Ενδεικτικά έργα που θα υλοποιηθούν είναι:
- η εγκατάσταση συστημάτων Σηματοδότησης-Τηλεδιοίκησης, ETCS L1 και Ηλεκτροκίνησης τύπου trolley στη μονή σιδηροδρομική γραμμή Λάρισα – Βόλος, καθώς και η αναβάθμιση της υφιστάμενης μονής μετρικής γραμμής σε κανονικού εύρους στο τμήμα Σ.Σ. Λατομείου – ΒΙ.ΠΕ. – Σ.Σ. Βόλου,
- η εγκατάσταση ηλεκτροκίνησης στο τμήμα του προαστιακού σιδηρόδρομου Θεσσαλονίκης από Πλατύ μέχρι Έδεσσα,
- η αναβάθμιση του προαστιακού σιδηροδρόμου μεταξύ ΣΣ Κάτω Αχαΐας και ΣΣ Πύργου
- η ανάπτυξη του προαστιακού σιδηρόδρομου Δυτικής Θεσσαλονίκης.
- Ολοκλήρωση/ αναβάθμιση κεντρικού σιδηροδρομικού δικτύου διευρωπαϊκών μεταφορών (ΔΕΔ-Μ) (203,90 εκατ. ευρώ)
Ο άξονας αυτός αφορά στην ολοκλήρωση του κεντρικού σιδηροδρομικού δικτύου της χώρας, με έμφαση στον άξονα ΠΑΘΕ/Π. Ουσιαστικά προωθείται η ολοκλήρωση του κύριου σιδηροδρομικού άξονα της χώρας που διασυνδέει τα σημαντικότερα αστικά κέντρα (117,9 εκατ. ευρώ). Παράλληλα επιχειρείται η ολοκλήρωση όλων των έργων που θα εντάξουν τον άξονα στο Ευρωπαϊκό Σύστημα Διαχείρισης της Σιδηροδρομικής Κυκλοφορίας (86,0 εκατ. ευρώ). Ενδεικτικά έργα που θα υλοποιηθούν είναι:
- η κατασκευή νέας διπλής σιδηροδρομικής γραμμής Αθήνας (ΣΚΑ) – Πάτρας στο τμήμα Ροδοδάφνη – Ρίο (επιδομή, ηλεκτροκίνηση, σηματοδότηση),
- η ηλεκτροκίνηση της νέας διπλής σιδηροδρομικής γραμμής στο τμήμα Κιάτο – Ροδοδάφνη,
- η εγκατάσταση σύγχρονου συστήματος σηματοδότησης και ETCS – Level 1 στη μονή σιδηροδρομική γραμμή Θεσσαλονίκη – Ειδομένη μέσω της νέας παραλλαγής στο τμήμα Πολύκαστρο – Ειδομένη)
- η εγκατάσταση συστήματος τηλεπικοινωνιών GSM-R σε τρία νέα τμήματα του άξονα ΠΑΘΕ/Π (Τιθορέα-Δομοκός, Κιάτο-Πάτρα και Θεσσαλονίκη – Ειδομένη)
- η ηλεκτροκίνηση, Σηματοδότηση – Τηλεδιοίκηση και ETCS L1 της υφιστάμενης μονής σιδηροδρομικής γραμμής Παλαιοφάρσαλος – Καλαμπάκα
- η εγκατάσταση συστήματος Σηματοδότησης – Τηλεδιοίκησης στο τμήμα Πειραιάς – Τρεις Γέφυρες
- η αναβάθμιση σηματοδότησης / τηλεδιοίκησης και Η/Μ Σηράγγων στο τμήμα ΣΚΑ- Κιάτο.
- Κατασκευή κρίσιμων ελλειπόντων τμημάτων οδικού ΔΕΔ-Μ (349,41 εκατ. ευρώ)
Αφορά σε παρεμβάσεις κατασκευής / αναβάθμισης κρίσιμων ελλειπόντων τμημάτων του οδικού δικτύου διευρωπαϊκών μεταφορών (ΔΕΔ-Μ) με έμφαση στους άξονες ΒΟΑΚ και Πάτρα-Πύργος. Ενδεικτικά προβλέπονται τα έργα:
- ΒΟΑΚ, στο τμήμα ΧΑΝΙΑ – ΧΕΡΣΟΝΗΣΟΣ, συνολικού μήκους 155 χλμ εκ των οποίων είναι ήδη κατασκευασμένα, τμήματα μήκους 50,4 χλμ τα οποία αφορούν στις Παρακάμψεις Χανίων, Ρεθύμνου, Ηρακλείου και στο τμήμα Γούρνες – Χερσόνησος. Ο άξονας προβλέπεται να κατασκευαστεί με διατομή αυτοκινητόδρομου και πρόκειται να υλοποιηθεί μέσω Σύμβαση Παραχώρησης με συγχρηματοδότηση από πόρους του Προγράμματος «Μεταφορές» 2021-2027, του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας και Εθνικούς Πόρους
- κατασκευή του αυτοκινητόδρομου Πάτρα – Πύργος. Το έργο είναι τμηματοποιημένο από το ΕΠ ΥΜΕΠΕΡΑΑ. Παράλληλα προβλέπεται η αναβάθμιση των συνδέσεων του παράπλευρου οδικού δικτύου με τον αυτοκινητόδρομο
- κατασκευής οδικής σύνδεσης Ιωάννινα – Κακκαβιά, που είναι ουσιαστικά η επέκταση της Ιόνιας Οδού.
- Κατασκευή/ αναβάθμιση περιφερειακών τμημάτων αναλυτικού οδικού ΔΕΔ-Μ και συνδέσεων – Οδική ασφάλεια (198,57 εκατ. ευρώ)
Ο άξονας αυτός έργων αφορά σε παρεμβάσεις συνδέσεων των μεγάλων οδικών αξόνων με κύρια στόχευση τη βελτίωση της προσπελασιμότητας και της διασύνδεσης μέσω του οδικού ΔΕΔ-Μ και την άρση της απομόνωσης. Επίσης περιλαμβάνει παρεμβάσεις στο αστικό δίκτυο της Αττικής με στόχο την βελτίωση της ασφάλειας και άλλα μέτρα βελτίωσης της οδικής ασφάλειας. Ενδεικτικά έργα που θα χρηματοδοτηθούν είναι:
- η ολοκλήρωση της κατασκευής του υποτμήματος Μελίβοια – Δημάριο του τμήματος Δημάριο – Ελληνοβουλγαρικά σύνορα, το οποίο αποτελεί τμήμα του κάθετου άξονα της Εγνατίας Οδού, Ξάνθη – Εχίνος – Ελληνοβουλγαρικά Σύνορα και ανήκει στο Διευρωπαϊκό Οδικό Δίκτυο. Το έργο είναι τμηματοποιημένο από το ΕΠ ΥΜΕΠΕΡΑΑ
- η κατασκευή του τμήματος Μπράλου – Άμφισσας του άξονα Θερμοπύλες – Μπράλος – Άμφισσα- Αγ. Νικόλαος – Αντίρριο
- η κατασκευή της Παράκαμψης Χαλκίδας – Ψαχνών
- παρεμβάσεις βελτίωσης της Οδικής Υποδομής και Κυκλοφορίας στον Α/Κ Κηφισιάς, κατά μήκος της Λ. Κηφισού και η Δημιουργία Ενιαίου Μητροπολιτικού Συγκοινωνιακού φορέα για την Περιφέρεια Αττικής
- η δημιουργία Εθνικού Παρατηρητήριο Οδικής Ασφάλειας (ΟΑ), η Εθνική Επικοινωνιακή Πολιτική ΟΑ, η Διαχείριση συστήματος παραβάσεων, η Ψηφιακή υποδομή ταυτοποίησης οχημάτων
- η δημιουργία Μητροπολιτικού φορέα Μεταφορών στην Περιφέρεια Αττικής.
- Πολυτροπικές συνδέσεις μεταφορών (145,18 εκατ. ευρώ)
Περιλαμβάνει κυρίως συνδέσεις λιμένων με οδικούς και σιδηροδρομικούς άξονες. Ενδεικτικά έργα είναι:
- η οδική και σιδηροδρομική σύνδεση του 6ου προβλήτα του λιμένα Θεσσαλονίκης,
- η οδική και σιδηροδρομική σύνδεση της Εγνατίας Οδού με το λιμένα Αλεξανδρούπολης,
- η σιδηροδρομική σύνδεση με το Λιμένα Λαυρίου,
- η σιδηροδρομική σύνδεση με τον αερολιμένα Αλεξανδρούπολης,
- η σιδηροδρομική σύνδεση του λιμένα Βόλου, του αερολιμένα Αγχιάλου και της ΒΙ.ΠΕ. Αλμυρού.
- Συνδεσιμότητα και προσβασιμότητα των νησιών (143,85 εκατ. ευρώ)
Περιλαμβάνει κυρίως λιμενικές υποδομές (60,5 εκατ. ευρώ) και ενισχύσεις άγονων γραμμών (83,35 εκατ. ευρώ).
- Συστήματα ασφάλειας ναυσιπλοΐας και αεροναυτιλίας (75,57 εκατ. ευρώ)
Η παρέμβαση αυτή στηρίζει δύο δράσεις – η πρώτη που αφορά σε συστήματα ναυστπλοϊας και δεύτερη σε συστήματα αεροναυτιλίας. Η πρώτη δράση υποστηρίζει επενδύσεις εγκατάστασης ή βελτίωσης συστημάτων διαχείρισης της θαλάσσιας κυκλοφορίας και συστημάτων / μέσων έρευνας και διάσωσης, αλλά και παρεμβάσεις που αποσκοπούν στη βελτίωση των λιμενικών υποδομών στον τομέα της ασφάλειας. Ενδεικτικά έργα της δράσης είναι:
- η προμήθεια και εγκατάσταση συστήματος ελέγχου θαλάσσιας κυκλοφορίας (VTMIS) που θα παρέχει τις αναγκαίες, για τους σκοπούς ασφάλειας ναυσιπλοΐας και έλεγχο θαλάσσιας κυκλοφορίας, επιχειρησιακές δυνατότητες ελέγχου και αναγνώρισης προς τις οικείες Λιμενικές Αρχές και το Κέντρο Επιχειρήσεων σε πραγματικό χρόνο, όπως αυτές προσδιορίζονται στις κατευθυντήριες οδηγίες του IMO και στις σχετικές συστάσεις του IALA, καθώς και παρεμβάσεις βελτίωσης της ποιότητας των παρεχόμενων Υπηρεσιών Έρευνας και Διάσωσης και Προστασίας Θαλασσίου Περιβάλλοντος,
- η προμήθεια λοιπών συστημάτων που υποστηρίζουν την ασφάλεια της ναυσιπλοΐας, την έρευνα και διάσωση και την επιχειρησιακή ικανότητα των φορέων υλοποίησης / εφαρμογής της λιμενικής πολιτικής,
- η προμήθεια πλωτών μέσων για έρευνα και διάσωση στη θάλασσα,
- η υλοποίηση παρεμβάσεων σε λιμένες για την προσαρμογή τους σε διεθνείς κώδικες ασφαλείας.
Η δεύτερη δράση υποστηρίζει επενδύσεις βελτίωσης της ασφάλειας της αεροναυτιλίας και διαχείρισης της εναέριας κυκλοφορίας όπως είναι η προμήθεια και εγκατάσταση ενός συστήματος συνεργατικής επιτήρησης δια πολυπλευρισμού ευρείας περιοχής (Wide Area Multilateration (WAM)) για την εξυπηρέτηση των αναγκών του Κέντρου Ελέγχου Περιοχής Αθηνών / Μακεδονία (ΚΕΠΑΘΜ). Το εν λόγω έργο είναι τμηματοποιημένο από το ΕΠ ΥΜΕΠΕΡΑΑ.
Τέλος, περίπου 23,5 εκατ. ευρώ δηλαδή περίπου το 1,06% του προϋπολογισμού του προγράμματος θα διατεθεί για την Τεχνική Βοήθεια.
Σημειώνεται ότι όλα τα προαναφερόμενα ποσά δεν αφορούν στους προϋπολογισμούς των έργων που θα γίνουν, αλλά στις χρηματοδοτήσεις που θα λάβουν τα έργα από το νέο ΕΣΠΑ 2021-2027 και συγκεκριμένα από το Πρόγραμμα «Μεταφορές». Ο συνολικός προϋπολογισμός των έργων μπορεί να έχει και άλλες πηγές χρηματοδότησης, όπως π.χ. το Ταμείο Ανάκαμψης, το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων κ.ά.