Μακράς διαρκείας θα είναι το υψηλό κόστος ενέργειας σε ευρωπαϊκό επίπεδο που έχει άμεσο αρνητικό στους οικογενειακούς προϋπολογισμούς. Γι΄ αυτό και η Τράπεζα της Ελλάδας θεωρεί ότι η συνέχιση των μέτρων στήριξης είναι αναγκαία και υπό το φόβο των αγορών ζητά σύνεση στα δημοσιονομικά. Πληθωριστικές πιέσεις στις τιμές της ενέργειας τα επόμενα χρόνια, μπορούν να ασκήσουν -σύμφωνα με την ΤτΕ- και η «πράσινη» μετάβαση και οι πολιτικές ESG.
Οι τιμές της συμβατικής ενέργειας θα διατηρηθούν σε υψηλά επίπεδα, καθώς οι εκτιμήσεις αναφέρουν ότι οι περαιτέρω τις επενδύσεις σε ορυκτά καύσιμα θα περιοριστούν από την αυξανόμενη έμφαση στη βιώσιμη χρηματοδότηση στην ΕΕ και τις ΗΠΑ.
Χαρακτηριστικό είναι ότι η παραγωγή πετρελαίου και φυσικού αερίου στην ΕΕ μεταξύ 2015 και 2020 υποδιπλασιάστηκε από την συρρίκνωση της χρηματοδότησης για την εξόρυξη και εκμετάλλευση ορυκτών καυσίμων με τα αποτελέσματα να γίνονται τώρα ορατά. Σημειώνεται ότι η παραγωγή παρέμεινε σταθερή στη Μέση Ανατολή και αυξήθηκε στην Κίνα.
Την ίδια ώρα, σύμφωνα με εκτιμήσεις του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου έχουν μειωθεί κατά περίπου 20% οι κεφαλαιακές δαπάνες στον τομέα του πετρελαίου και του φυσικού αερίου παγκοσμίως τα τελευταία 3-4 χρόνια από τις εταιρείες που είναι εισηγμένες στο χρηματιστήριο.
Οι στόχοι για την κλιματική αλλαγή
Η ΕΕ παραμένει προσηλωμένη στους στόχους της για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και την επιτάχυνση της πράσινης μετάβασης παρά το γεγονός ότι έχουν δημιουργηθεί νέες παγκόσμιες πιέσεις για αύξηση της προσφοράς ορυκτών καυσίμων από την ανάγκη για ενεργειακή επάρκεια και για τιθάσευση του πολύ υψηλού πληθωρισμού ενέργειας που δημιουργήθηκε από την ρωσική εισβολή στην Ουκρανία.
Μάλιστα βρισκόμαστε εν αναμονή νέας συρρίκνωση της παραγωγικής δυναμικότητας σε πετρέλαιο και φυσικό αέριο, καθώς και ενίσχυση της ζήτησης και του ανταγωνισμού για βασικά εμπορεύματα απαραίτητα για την παραγωγή εναλλακτικών μορφών ενέργειας, καθώς η ΕΕ έχει δεσμευθεί για επίτευξη μηδενικών εκπομπών ρύπων έως το 2050. Αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα την άνοδο των διεθνών τιμών ενέργειας μεσοπρόθεσμα.
Την ώρα που το φυσικό αέριο «παίζει» στο όριο των 150 ευρώ, η Τράπεζα της Ελλάδας σημειώνει ότι η συνεργασία σε ευρωπαϊκό επίπεδο, για την αγορά φυσικού αερίου μέσω της EU Energy Purchase Platform, μπορεί να διασφαλίσει πιο χαμηλές τιμές και επάρκεια προμηθειών στα κράτη-μέλη, ενώ παράλληλα δύναται να διασφαλιστούν και χαμηλότερες τιμές στηρίζοντας με αυτό τον τρόπο την πραγματική σύγκλιση των εισοδημάτων.
Κοιτώντας βραχυπρόθεσμα, σε ό,τι αφορά τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις κρίνεται αναγκαία η συνέχιση των έκτακτων μέτρων στήριξης, καθώς στην παρούσα συγκυρία θα ενίσχυε την καταναλωτική εμπιστοσύνη και θα στήριζε την ιδιωτική κατανάλωση η αναδιανομή σε ευάλωτα νοικοκυριά μέρους των εισπράξεων από τη φορολόγηση των επιπλέον εσόδων των εταιρειών ηλεκτροπαραγωγής.
Κοιτώντας μεσοπρόθεσμα, για να μειωθεί ο κίνδυνος υψηλών και ασταθών τιμών ενέργειας, ο ρυθμός ανάπτυξης και χρήσης των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας θα πρέπει να είναι τουλάχιστον ανάλογος με την αποεπένδυση σε ορυκτά καύσιμα, ενώ η εξάρτηση της ηλεκτροπαραγωγής από το φυσικό αέριο ανάπτυξη θα μειωθεί από τις ΑΠΕ, συμβάλλοντας στην αποσύνδεση των τιμών των δύο ενεργειακών αγαθών.
Πάντως, ο νέος Μηχανισμός για το ρεύμα που εκκινεί σήμερα θα μπορούσε να κάνει πρεμιέρα και σε καλύτερη χρονική περίοδο, αφού για τον Ιούνιο η μέση χονδρική τιμή διαμορφώθηκε στα 240,49 ευρώ, ενώ στο τέλος του μήνα έφτασε τα 351,70 ευρώ. Βασική παραδοχή για το κόστος του νέου Μηχανισμού είναι να μην υπερβεί τα 225 ευρώ η μέση χονδρική τιμή στο β’ εξάμηνο. Αυτό σημαίνει ότι αν οι πιέσεις κυρίως από το φυσικό αέριο, δεν αμβλυνθούν σύντομα, θα συγκεντρωθούν περισσότερα από τα προϋπολογισμένα 150 εκατ. ευρώ ανά μήνα.
Η χονδρική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας
Η ανάλυση της ΤτΕ δείχνει ότι η χονδρική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας είναι κατακερματισμένη στην ΕΕ. Μερικοί από τους παράγοντες που ερμηνεύουν τις διαφορές στις τιμές του ηλεκτρικού ρεύματος μεταξύ των κρατών-μελών, δυσχεραίνοντας τη συγκριτική ανάλυση είναι:
- το διαφορετικό ενεργειακό μίγμα για την ηλεκτροπαραγωγή (π.χ. πυρηνική ενέργεια, ανανεώσιμες πηγές, φυσικό αέριο και λιγνίτης),
- οι τιμές εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα στο πλαίσιο του συστήματος εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπών της ΕΕ,
- η τιμή εκκαθάρισης της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας (συνήθως οριακή τιμολόγηση με βάση την ακριβότερη προσφορά),
- ο αριθμός των διασυνδέσεων των δικτύων και ο βαθμός ανταγωνισμού παραγωγών και προμηθευτών σε εθνικό επίπεδο.
