THEPOWERGAME
Με προίκα που μπορεί να πλησιάσει και τα 800 εκατ. ευρώ επιδιώκεται η δημιουργία Ειδικού Προγράμματος Αποκατάστασης Φυσικών Καταστροφών. Ο προϋπολογισμός του Ειδικού Προγράμματος θα ανέλθει σε τουλάχιστον 800 εκατ. ευρώ, εκ των οποίων τα 300 εκατ. ευρώ θα προέλθουν από το αποθεματικό του υπουργείου Ανάπτυξης και συγκεκριμένα από το Εθνικό Πρόγραμμα Ανάπτυξης (ΕΠΑ), ενώ άλλα 500 εκατ. ευρώ θα προέλθουν από άλλες πηγές, όπως για παράδειγμα μια πιστωτική γραμμή που θα συμφωνηθεί με την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (EIB).
Ωστόσο οι χρηματοδοτικές πηγές του προγράμματος μπορεί να διευρυνθούν αν συμβάλει σε αυτό και ο τακτικός προϋπολογισμός, αλλά και τα Τομεακά Προγράμματα του ΕΣΠΑ των εμπλεκόμενων υπουργείων στη δημιουργία υποδομών μετά από φυσικές καταστροφές, που στόχο έχουν μετά την ανακατασκευή, την πρόληψη αντίστοιχων καταστροφών στο μέλλον. Επιπλέον στο νέο Ταμείο θα εισφέρονται οι εισφορές τρίτων (ιδιωτών, ιδρυμάτων κ.λπ.).
Σύμφωνα με αξιόπιστες πληροφορίες, ακόμη, εξετάζεται να υπάρξει μια γραμμή χρηματοδότησης και από το πράσινο ομόλογο, που προτίθεται να εκδώσει το υπουργείο Οικονομικών. Σύμφωνα με καλά ενημερωμένες πηγές, ένα μέρος του 10ετούς αυτού ομολόγου μπορεί να κατευθυνθεί σε πολιτικές αποκατάστασης φυσικών καταστροφών, με δεδομένο ότι για «πράσινες» επενδύσεις λεφτά υπάρχουν και μάλιστα είναι πολλά. Αν ένα μέρος του πράσινου ομολόγου κατευθυνθεί στο πρόγραμμα Αποκατάστασης Φυσικών Καταστροφών, τότε θα μπορέσουν να καλυφθούν καλύτερα ορισμένες δαπάνες που δεν είναι επιλέξιμες στο ΕΣΠΑ.
Το νέο ειδικό πρόγραμμα του υπ. Ανάπτυξης
Το υπουργείο Ανάπτυξης και Επενδύσεων έχει σχεδιάσει ένα Ειδικό Πρόγραμμα Αποκατάστασης Έργων από Φυσικές Καταστροφές, στα πρότυπα του πλαισίου της Κρατικής Αρωγής. Στόχος του προγράμματος είναι αφενός μεν η αποκατάσταση των ζημιών φυσικών καταστροφών, και αφετέρου η αξιοποίηση των αναπτυξιακών ευκαιριών (π.χ. αντί της απλής αποκατάστασης – βελτίωση και ενίσχυση υποδομών) που προκύπτουν σε συνέχεια ενός γεγονότος φυσικής καταστροφής.
Το Ειδικό αυτό Πρόγραμμα θα αποτελεί μέρος του Εθνικού Προγράμματος Ανάπτυξης (ΕΠΑ) με διάρκεια εφαρμογής καταρχάς την περίοδο 2021-2025 και περιοχή παρέμβασης ολόκληρη την επικράτεια, ενώ θα εξειδικεύεται σε επιμέρους Περιφέρειες, Περιφερειακές ενότητες ή Δήμους που έχουν πληγεί από μία θεομηνία. Συγκεκριμένα, το πρόγραμμα αναμένεται να δομηθεί σε τέσσερα υποπρογράμματα:
- υποπρόγραμμα υποδομών ΟΤΑ (Περιφέρειες – Δήμοι – Νομικά Πρόσωπα ΟΤΑ)
- υποπρόγραμμα δημόσιων υποδομών & στεγαστικής συνδρομής (υπουργείο Υποδομών & Μεταφορών)
- υποπρόγραμμα Περιβάλλον (υπουργείο Περιβάλλοντος & Ενέργειας)
- υποπρόγραμμα κρατικής αρωγής επιχειρήσεων & μη κερδοσκοπικών φορέων,πρώτη αρωγή έναντι στεγαστικής συνδρομής (υπουργείο Οικονομικών).
Όπως αναφέρουν στελέχη του υπουργείου Ανάπτυξης, οι διαδικασίες που ήδη ακολουθούν τα υπουργεία για την καταγραφή των ζημιών σε υποδομές της αρμοδιότητάς τους, σε συνέχεια θεομηνίας, δεν επηρεάζονται από το ΕιδικόΠρόγραμμα και εξακολουθούν να ισχύουν ως έχουν. Εξαίρεση αποτελεί το υποπρόγραμμαΥποδομών ΟΤΑ για το οποίο προβλέπεται ενεργοποίηση νέας διαδικασίας για τηνκαταγραφή των ζημιών σε υποδομές της αρμοδιότητάς τους.
Επιτροπή Συντονισμού του Ειδικού Προγράμματος προτείνεται να αποτελεί η Κυβερνητική Επιτροπή Κρατικής Αρωγής που συστάθηκε στα πλαίσιο του v.4797/2021, επικεφαλής της οποίας είναι ο Γιάννης Τριαντόπουλος, ενώ προβλέπεται – σε συνεργασία με τις επιμέρους υπηρεσίες διαχείρισης των υποπρογραμμάτων – ο συντονισμός και η διαχείριση του προγράμματος να γίνεται από τη Διεύθυνση Διαχείρισης Εθνικού Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων (ΔιΔιΕΠ)του υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων.
Γιατί χρειάζεται το Ταμείο Αποκατάστασης Φυσικών Καταστροφών
Η Ελλάδα, όπως και πολλές χώρες της Μεσογείου, αντιμετωπίζει τα τελευταία χρόνια ως αποτέλεσμα των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής σοβαρούς φυσικούς και περιβαλλοντικούς κινδύνους από την εκδήλωση ακραίων καιρικών φαινομένων. Τα τελευταία τριάντα χρόνια στη χώρα μας σημειωθήκαν 47 μεγάλες καταστροφές με 480 νεκρούς, επηρεάσθηκαν 260.000 πολίτες ενώ οι άμεσες οικονομικές ζημιές υπερέβησαν τα 20 δισ. ευρώ.
Η αυξανόμενη συχνότητα φαινομένων που σχετίζονται κυρίως με πλημμύρες, δασικές πυρκαγιές, σεισμούς και θαλάσσια κύματα βαρύτητας (tsunami) και δευτερευόντως με λοιπά φαινόμενα όπως ανεμοστρόβιλους, έντονες χιονοπτώσεις, χαλαζόπτωση, παράκτια διάβρωση κ.λπ., έχουν ως αποτέλεσμα την κήρυξη πολλών περιοχών της χώρας σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης τα τελευταία χρόνια. Ενδεικτικά, αναφέρεται ότι κατά την περίοδο 2014-2018 σε όλες τις Περιφέρειες της χώρας κηρύχτηκαν 313 περιοχές σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης πολιτικής προστασίας με κύριο καταστροφικό συμβάν στις 184 από αυτές την έντονη βροχόπτωση και την πλημμύρα.
Οι συνέπειες των ανωτέρω ακραίων φαινομένων αφορούν σε πλήρη ή μερική καταστροφή κτιρίων, εγκαταστάσεων δικτύων και λοιπών υποδομών, μηχανολογικού εξοπλισμού επιχειρήσεων, μεταφορικών μέσων, μνημείων πολιτιστικής κληρονομιάς, γεωργικού κεφαλαίου κλπ., με το σχετικό κόστος αποζημίωσης και αποκατάστασης το οποίο βαρύνει το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων να είναι ιδιαίτερα υψηλό.
Ενδεικτικά, από το 2016, νέα έργα αποκατάστασης από φυσικές καταστροφές ύψους 200 έως 670 εκατ. ευρώ προστίθενται κάθε χρόνο στα ήδη υφιστάμενα (άνω των 420 εκατ. ευρώ/έτος από το 2018 και μετά) και η αύξηση του σχετικού προϋπολογισμού το 2021 (έως το Σεπτέμβριο) σε σχέση με το 2016 να ανέρχεται σε 2,19 δισ. ευρώ.