THEPOWERGAME
Έπειτα από πολλούς μήνες προετοιμασίας, προκηρύσσονται αυτές τις ημέρες τα έξι νέα σιδηροδρομικά έργα που προωθούνται με τη διαδικασία του ανταγωνιστικού διαλόγου, συνολικού προϋπολογισμού 3,3 δισ. ευρώ. Παράλληλα, σε εξέλιξη βρίσκεται και σειρά άλλων διαγωνισμών της ΕΡΓΟΣΕ για την αναβάθμιση του υφιστάμενου σιδηροδρομικού δικτύου, προϋπολογισμού κοντά στα 650 εκατ. ευρώ.
Τα έξι έργα που προωθούνται με τη συγκεκριμένη διαδικασία είναι η σιδηροδρομική γραμμή Θεσσαλονίκη – Καβάλα – Τοξότες (η ανατολική σιδηροδρομική Εγνατία), με προϋπολογισμό 1,3 δισ. ευρώ, το τμήμα Αλεξανδρούπολη – Ορμένιο (815 εκατ. ευρώ), η σύνδεση του αεροδρομίου «Ελ. Βενιζέλος» με τα λιμάνια της Ραφήνας (300 εκατ. ευρώ) και του Λαυρίου (380 εκατ.), η σύνδεση του σιδηροδρομικού δικτύου με το λιμάνι της Πάτρας (514 εκατ. ευρώ) και η σύνδεση του 6ου προβλήτα του Οργανισμού Λιμένος Θεσσαλονίκης (ΟΛΘ) με το δίκτυο. Στο τελευταίο έργο αποφασίστηκε να ενταχθεί και ο προαστιακός σιδηρόδρομος της Δυτικής Θεσσαλονίκης ως ενιαία εργολαβία. Ο Προαστιακός είναι, επίσης, αίτημα κατοίκων και φορέων της Θεσσαλονίκης, ενώ σχεδιάζεται, επίσης, αρκετά χρόνια.
Πρόκειται για έργα που αφορούν τη διασύνδεση του σιδηροδρομικού δικτύου με τα μεγαλύτερα λιμάνια της χώρας. Έτσι, θα στηριχθεί ο σχεδιασμός στον τομέα των logistics και των συνδυασμένων μεταφορών, για να ενισχυθεί ο ρόλος της Ελλάδας ως διαμετακομιστικού κόμβου της ευρύτερης περιοχής. Τα έργα, όπως έχει δηλώσει ο διευθύνων σύμβουλος της ΕΡΓΟΣΕ, Χρήστος Βίνης, αφορούν και την αναβάθμιση της διασυνοριακής σύνδεσης της Ελλάδας με τη Νοτιοανατολική Ευρώπη.
Στο υπουργείο Υποδομών και στην ΕΡΓΟΣΕ υποστηρίζεται πως επελέγη η μέθοδος του ανταγωνιστικού διαλόγου ως βέλτιστη διαγωνιστική διαδικασία, καθώς προσφέρει σειρά σημαντικών πλεονεκτημάτων έναντι άλλων μεθόδων δημοπράτησης. Συγκεκριμένα, θεωρούν πως με τον ανταγωνιστικό διάλογο επιτυγχάνεται επίσπευση της διαδικασίας ωρίμανσης των έργων και δίνεται η δυνατότητα εφαρμογής καινοτόμων λύσεων. Επίσης, ο ανάδοχος γίνεται κύριος της μελέτης του έργου (σ.σ.: Δηλαδή δεσμεύεται ναυλοποιήσει συγκεκριμένη μελέτη, στην εκπόνηση της οποίας είχε λόγο), διασφαλίζεται η τήρηση των χρονοδιαγραμμάτων υλοποίησης, αλλά και η αρτιότερη τεχνική λύση, ως αποτέλεσμα διαβούλευσης μεταξύ των διαγωνιζομένων.
Επίσης προωθούνται οι διαδικασίες για την πρόσληψη των συμβούλων (τεχνικών και νομικών) που θα υποστηρίξουν την ΕΡΓΟΣΕ κατά τη διάρκεια του ανταγωνιστικού διαλόγου, καθώς και στην κατάρτιση των τευχών δημοπράτησης, όπως θα προκύψει μέσα από τον ανταγωνιστικό διάλογο με τους υποψήφιους αναδόχους. Το χρονοδιάγραμμα με βάσητο οποίο εκκινεί η διαδικασία προβλέπει πως εντός 12-15 μηνών θα έχει επιλεγεί, μέσω διαβούλευσης με τους υποψηφίους, η βέλτιστη τεχνική λύση για τα έργα που προωθούνται με τον ανταγωνιστικό διάλογο. Στη συνέχεια, θα ακολουθήσει η κατάρτιση των τευχών δημοπράτησης, για να υποβληθούν οι δεσμευτικές οικονομικές προσφορές.
Στο υπουργείο Υποδομών έχουν ξεκαθαρίσει τόσο προς τους εγχώριους εργολάβους όσο και προς τους διεθνείς προμηθευτές συστημάτων για τους σιδηροδρόμους πως στα νέα έργα μπαίνει τέλος στον κατακερματισμό συμβάσεων, που οδηγεί σε πολυετείς καθυστερήσεις. Το μοντέλο που προωθεί το υπουργείο προβλέπει πως δεν θα γίνεται ξεχωριστός διαγωνισμός για τα έργα υποδομής ενός τμήματος του σιδηροδρομικού δικτύου, ξεχωριστός για την ηλεκτροκίνηση και σηματοδότηση στο ίδιο τμήμα, ξεχωριστός για τους σταθμούς κ.ο.κ. Αντίθετα, ο ίδιος ανάδοχος θα αναλαμβάνει να παραδώσει το σιδηροδρομικό τμήμα «με το κλειδί στο χέρι», δηλαδή πλήρως ολοκληρωμένο και λειτουργικό.
Η αναβάθμιση του υφιστάμενου δικτύου και η συντήρηση
Έργα άνω των 650 εκατ. ευρώ προωθούνται από την ΕΡΓΟΣΕ για την ολοκλήρωση εργασιών στο υφιστάμενο σιδηροδρομικό δίκτυο, όπως ο διαγωνισμός για την κατασκευή της νέας, διπλής σιδηροδρομικής γραμμής στο τμήμα Ροδοδάφνη – Ρίο, προϋπολογισμού 140 εκατ. ευρώ, η ηλεκτροκίνηση στο τμήμα Κιάτο – Ροδοδάφνη και στο τμήμα Παλαιοφάρσαλος – Καλαμπάκα, ο διαγωνισμός για τη δεύτερη φάση των έργων στον Σιδηροδρομικό Σταθμό Αθηνών και τη σύνδεση με το μετρό κ.ά.. Ήδη έχουν υποβληθεί προσφορές και προχωρά η διαδικασία αξιολόγησης και επιλογής των αναδόχων.
Ταυτόχρονα, στο υπουργείο Υποδομών και στον ΟΣΕ σχεδιάζουν μιαmegaΣΔΙΤ για την ανάταξη και συντήρηση του σιδηροδρόμου μέσω τριών συμβάσεων: Για το τμήμα Πειραιάς – Αθήνα – Θεσσαλονίκη – βόρεια σύνορα, το τμήμα αεροδρόμιο «Ελευθέριος Βενιζέλος» – Κιάτο και, τέλος, το δίκτυο της Βόρειας Ελλάδας (Φλώρινα – Ορμένιο). Η κυβέρνηση έχει εντάξει στο Ταμείο Ανάκαμψης, με χρηματοδότηση 130 εκατ. ευρώ, το τεράστιο έργο ΣΔΙΤ, ύψους 1,3 δισ. ευρώ, για να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα με τη συντήρηση και αναβάθμιση του σιδηροδρομικού δικτύου.
Πρόκειται για εκκρεμότητα που λειτουργεί εδώ και χρόνια ως βαρίδι για την ανάπτυξη των σιδηροδρομικών μεταφορών. Σε δεκάδες σημεία του δικτύου παρατηρούνται προβλήματα, οι βλάβες είναι συνεχείς, με αποτέλεσμα η ταχύτητα και η χωρητικότητα να είναι περιορισμένες. Ο ΟΣΕ λόγω των μεγάλων ελλείψεων σε προσωπικό και της εξαιρετικά περιορισμένης χρηματοδότησης αδυνατεί να ανταποκριθεί.
Οι ανάδοχοι των τριών διαγωνισμών θα υπογράψουν δεκαετείς συμβάσεις και θα αμείβονται με πληρωμές διαθεσιμότητας που υπολογίζονται σε περίπου 100 εκατ. ευρώ ετησίως. Η άσκηση για τον σχεδιασμό τηςμεγάλης ΣΔΙΤ είναι δύσκολη, καθώς σε ορισμένα τμήματα του δικτύου (όπως από το Κιάτο μέχρι την Αθήνα και σε τμήμα του δικτύου Αθηνών – Θεσσαλονίκης) υπάρχουν ήδη συμβάσεις συντήρησης που λήγουν σε τρία ή τέσσερα χρόνια. Συνεπώς, πώς θα εγκατασταθεί ο ανάδοχος του ΣΔΙΤ, όταν ήδη υπάρχει σύμβαση συντήρησης; Οι ανάδοχοι πρέπει να εγκαθίστανται σταδιακά, όταν λήγουν οι υφιστάμενες συμβάσεις.
Καταβάλλεται προσπάθεια ώστε να έχουν δημοπρατηθεί και οι τρεις διαγωνισμοί για τη ΣΔΙΤ ανάταξης και συντήρησης μέχρι το τέλος του 2022 και να υπάρχουν ανάδοχοι μέσα στο πρώτο εξάμηνο του 2023.